Yönetmelik değişecekse ben hazırım!

Geçenlerde gerçekleştirilen otobüsle yolcu taşımacılığı çalıştayı sırasında UDH Bakanlığını temsilen katılan Karayolu Düzenleme Genel Müdürü Sayın Saim İliçoğlu, Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde değişiklik açıklaması yaptı. Ben de bu konunun geçmişine yönelik bir özet yapmaya karar verdim. 

İlk dönem…

Uluslararası Anadolu ve Trakya Otobüsçüler Derneği (UATOD) bünyesinde görev yapmaya başladığım 1996 yılında, taşımacılığa ilişkin özel bir Kanun bulunmamakla birlikte, o günkü adıyla Ulaştırma olan Bakanlığın, kuruluş kanununa dayanılarak çıkarılan iki Yönetmelik yürürlükteydi. Bunlardan biri uluslararası (yurtdışı) yolcu ve yük (eşya) taşımalarını düzenliyordu. Diğeri ise yurtiçi (şehirlerarası) yolcu taşımacılığını kapsıyordu. Zaman içinde bunların kapsamlarında iyileştirmeler/güncellemeler de yapılıyordu. Yurtiçi yük taşımacılığı alanında bir düzenleme yoktu. Bir kanun hazırlığına ilişkin uzun çalışmalar yapıldıysa da çeşitli nedenlerle sonuçlandırılamadı. 

Bir çatışma…

Hazırlanan kanun taslaklarında, taşımacıların kanunla kurulmuş örgütü de söz konusuydu. Burada yurtiçi yolcu, yurtiçi yük, yurtdışı yolcu ve yurtdışı yük taşımacı grupları için iki ayrı örgütlenme gündeme geldi. Problem bu iki örgütün nasıl şekilleneceğinde çıktı. Birincisinde yolcu ve yüküyle yurtdışı taşımacılar bir örgütte, yine yolcu ve yüküyle yurtiçi taşımacılar da diğer örgütte yer alıyordu. Yurtiçi yolcu taşımacıları yurtiçi yük taşımacılarıyla aynı örgütte olmayı istemediler. İkincisindeyse yurtiçi ve yurtdışıyla yolcu bir örgütte, yine yurtiçi ve yurtdışıyla eşyacılar ikinci örgütte düşünüldü. Bunu da yurtdışı eşya taşımacıları beğenmediler. Bunların sebebi, yurtiçi yük taşımacılarının kamyoncu olarak biraz hor görülüp istenmemesi ve bunların sayılarının hayli çok olması nedeniyle aynı örgütte temsil edilmelerinin, yani sesini duyurmanın imkansızlığı şeklinde belirtilebilir. Yorgan yandı kavga bitti misali, bu taslak kanunlaşmayınca bu tartışma da bitti. 

…ve yeni dönem

2002 Kasım ayında yeni bir hükümet kurulunca Karayolu Taşıma Kanunu hazırlıkları yeniden ve hızlı biçimde gündeme geldi. Eski taslak üzerinde yapılan iyileştirmeler sonrasında bu Kanun, iktidar-muhalefet uyumluluğuyla rekor bir hızla kabul edildi. 19 Temmuz 2003’te Resmi Gazetede yayımlanıp yürürlüğe girdi. Tabii, bu Kanunda da daha sonra epey değişiklik yapıldı. 

Yeni Yönetmelik dönemi…

Kanun, altı ay içerisinde Karayolu Taşıma Yönetmeliğinin hazırlanmasını gerektiriyordu. Buna ilişkin çalışmalar önce biraz yavaş tempoda başladıysa da Sayın Talat Aydın’ın Karayolu Düzenleme Genel Müdürü (KDGM), daha doğrusu o zamanki adıyla Kara Ulaştırması Genel Müdürü olması sonrasında çok hızlandı. Sayın Aydın’ın, konunun taraflarıyla yakın işbirliği anlayışı sonucu görüşme-yeni taslak periyodu defalarca tekrarlandı. Hatta Antalya’da düzenlenen bir toplantıda bile yoğun biçimde görüşüldü. Altı ayı biraz geçen süre sonunda 25 Şubat 2004’te ilk Yönetmelik yayınlandı. Tabii, bunda da değişiklikler yapıldı. 8 değişiklik sonrasında Yönetmelik, tümüyle yenilendi. Tabii, bunda da değişiklikler sürdü. 

Kapsam sorunu

Kanun ve Yönetmelik yolcu/yük, yurtiçi/yurtdışı tüm taşımaları düzenleme iddiasıyla hazırlanmıştı. Ancak belediye ve büyükşehir belediye kanunlarındaki bazı haklar nedeniyle kapsam dışılıklar oldu. Belediye alanlarındaki yolcu taşımaları pek büyük ölçüde belediyelere bırakıldı. 

O dönemde, ilk büyükşehir belediyeleri gündemdeydi ve bunlardan sadece ikisi (İstanbul ve Kocaeli) tüm il sınırlarını kapsıyordu. Diğer bir deyişle bu iki ilin sınırları içindeki tüm yolcu taşımaları bu belediyelerin oldu. Zamanla yeni büyükşehir belediyeleri kuruldu ve yenilerle birlikte eskiler de tüm il sınırlarına genişletildi. Şimdi nüfusun yaklaşık dörtte üçünü kapsayan 30 büyükşehrin bulunduğu illerde yolcu taşımacılığı büyük ölçüde bu belediyelerin ve onların UKOME’lerinin yetkisinde. 

Özel bölümüm…

Kanun taslağının hazırlığı aşamasından itibaren çalışmalar içinde en sürekli ve aktif biçimde yer aldım. Yapılan iyi şeylerin yanında oldum. Emeği geçenleri kutlayıp teşekkür ettim. Ama bazıları gibi bunu sürekli bir iş edinmedim. Düzenlemelerin hemen ertesinde yapıcı eleştirilerimi iyileştirici önerilerle birlikte sundum. Çok da itibar edildi. 2009 yılındaki yeni Yönetmeliğin çatısı, büyük ölçüde benim önerimdir diyebilirim. Sayın Talat Aydın ve sonrasındakiler sağ olsunlar, bana itibar ettiler, güven duydular. Öyle ki açıklanmamış taslakları dahi bilgi ve görüşüm için bana ilettikleri oldu. Ben de devlet terbiyem içinde işbirliği yaptım. Ta ki, 2011’de otobüsçü örgütlerindeki görevimden ayrılana kadar. Unutmadan, 2002 öncesindeki genel müdürlerin ilgilerini de belirtmeliyim. 

Bu arada, Gelen Müdür Yardımcısı, Daire Başkanı, Şube Müdürü ve düz memur statülerinde görev yapan pek çok KDGM (KUGM) çalışanından yardım, yakınlık, saygı sevgi ve ilgi gördüm. Hepsine teşekkürü borç biliyorum.

Son dönem…

Artık mevzuata daha az mı ilgi gösteriliyor, yoksa ben mi iyi takip edemiyorum bilemem, ama sanki heyecan azalmış duygusundayım. Bir düzenin oturmuş olması nedeniyle değişiklik ihtiyacı azalmış da olabilir. Katkı sunmaya çalıştığım Taşıma Dünyası’nda takip edebildiğim kadarıyla gelişmeler hakkında görüşlerimi sunmaya çalışıyorum. Bu, tabii ki sürecek. 

Şimdi…

Sayın Genel Müdür Saim İliçoğlu, çalıştayda belge türlerinde azaltma ve belge ücretlerinin düşürülmesi dahil Yönetmelik değişikliğinden söz etmiş. Değişen koşullar nedeniyle çok daha fazlasının mümkün ve gerekli olduğunu düşünüyorum. Bu kapsamda görüşlerimi aktarmayı sürdüreceğim. Eğer bir taslak hazırlanır da görüşler paylaşılırsa, deneyim ve birikimimle birlikte gayretli çabalarımla katkı sunmaya hazır olduğum bilinmelidir. ■