24.07.2019, 12:11

Otobüsçünün mevsimsel fiyat hastalıkları

Yazının başlığına bakıp da otobüsçülerde, şoförlerde görülen özel hastalıklar üzerinde duracağımı sanmayın. Konu tamamen fiyatlarla ilgilidir. Ancak buna karşın yine de bir şeyi belirteyim. Ben kış mevsiminde grip aşısı olurum, bunun da çok fayda görürüm. İsteyen olmuyor tabii, olmayanın kendi bileceği bir şey. Ancak olmayanın tedavisinin mali yükü devlete biniyor. Dolayısıyla devlet bunu mecburi kılabilir ya da “grip aşısı olmayanın tedavi masrafları karşılanmaz” diyebilir. Ama özgürlüğe yine de saygı duyuyor devlet. Yazımızın konusu da mevsime göre her zaman duymakta olduğumuz kronik hale gelmiş fiyat şikâyetleri olacak.

Kış mevsimi
Azalan yolcu sayısına göre doluluklar azalır, taşıma fiyatları düşer. Seferler azaltılsa bile maliyetler karşılanmaz olur ve otobüsçülerden taban fiyat istekleri başlar. Aynı şekilde uçaklar da yolcusu azalınca fiyatlarını düşürür, bu da otobüsçüleri etkiler. Otobüsçüler bir de uçaklara da taban fiyat getirilmesi isteklerini tekrarlar dururlar. 

Yaz mevsimi 
Yolcu artar, doluluklar artar, fiyatlar yükselir, keyifler yerine gelir. Pek bir şikâyet de yoktur. Ancak aynı şekilde diğer taşıma vasıtalarının yolcuları da artar. Onlarda da fiyatlar yükselir. Özellikle sezonda çok talep gören bölgelerde fiyatlar çok artar, Bodrum gibi. Tabii bu da oralara seyahat edenleri rahatsız edebilir. İnsanların tamamen kendi tercihleridir bu seyahatler. Ama nedense otobüsçüler, uçak fiyatları yükseldi diye uçaklara taban fiyat gelmesini isterler. Niye istediklerini ben bir türlü anlayamadım, ama bu yöndeki talepler periyodik olarak dile getirilir. 

Diğer taşımalar 
Bugüne kadar otobüsçülerin özellikle uçaklara ilişkin müdahale arzularını yukarda belirttiğim şekilde hep duydum. Peki ya diğerleri? Otobüsçülerin fiyat politikaları acaba diğer taşımacıları etkilemiyor mu? Şüphesiz ki etkiliyor. Ama buna rağmen havayolu, denizyolu, demiryolu taşımacılarının otobüsçülere şöyle bir kural uygulansın dediklerini hiç duymadım. Onlar bizi adeta hiç görmüyorlar, ama biz onları illa görmeye çalışıyoruz.

Niye bu istek…
Bunun bazılarının otobüsçülerin menfaati ile ilişkilendirilmesi mümkün olabilir. Ama yaz aylarında uçakların yüksek fiyat uygulamalarının otobüsçülerin menfaati ile hiçbir ilgisi yoktur. Dolayısıyla onların yüksek fiyatları otobüsçülerin konusu hiç olamaz, olmamalıdır. Diyebilirler ki, biz uçak yolcularını koruyacağız, tüketicileri koruyacağız. Bu saygı duyulabilecek bir düşünce, ama bunun yeri otobüsçü dernekleri değil, tüketici dernekleridir. İsteyen tüketici derneği bu türden faaliyeti her zaman yapabilir. Hatta gerekirse otobüs fiyatlarının yüksekliğine karşı da müracaat edebilir. 

Serbest piyasa konusu
Taşıma Kanunu ve Yönetmeliği, taşımaların serbest rekabet ortamında gerçekleşeceğini yazıyor. Buna herkes uymak zorunda. Ama diyerek bunun zararlarını ifade ederek uymamayı istemek mümkün değil. Bunu doğru bulmayan, başka bir anlayıştaki bir iktidarı getirmek zorundadır. Ya mevcut iktidarın fikrini değiştirecek veya serbest piyasa karşıtı olan bir partiyi iktidar yapacak ya da kendisi serbest piyasa karşıtı bir parti kurup iktidara gelecek. Durum bu kadar basittir. Aksi halde serbest piyasaya uymak zorunluluktur. Serbest piyasa başıboşluk değildir diyenler olacaktır hemen her zamanki klasik cevapla. Evet değildir, ama serbest piyasa piyasanın fiyatlara müdahalesi hiç değildir. 

Fiyat mevzuatı 
Taşımacılık dahil tüm ticari faaliyetlerle ilgili esaslar Türk Ticaret Kanunu, Rekabet Kanunu gibi düzenlemelerde yer alıyor. Ayrıca her taşıma modunun özel mevzuatı var. Bunlarda da fiyata müdahale söz konusu değil. Karayolu taşıma mevzuatında, özel hallerde tavan ve taban tespiti yer alıyorsa da bunun içine serbest piyasaya göre oluşan fiyatların düzenlenmesi girmiyor. Yani fiyata müdahale mevcut mevzuatta yok. 

Denetim konusu
Özellikle uçakların yüksek fiyatlarının denetimi de isteniyor bazen. Denetim tabii ki gerekli alanlarda yapılır. Ancak denetim olağan bir kuralın uygulanıp uygulanmadığı ya da doğru uygulanıp uygulanmadığı konularında yapılır. Olmayan kuralların denetimi olmaz. Uçakların fiyatlarına ilişkin bir kural yok ki denetim yapılsın. Bazıları diyebilir ki uçak taban-tavan fiyatı vaktiyle belirlenmişti. Hayır, hiç böyle bir şey olmadı. Sadece bir ara, geçici bir centilmenlik anlaşması yaptılar. Bu da mevzuata giren bir şey değil ve bu da çoktan terk edildi. Böyle bir şey de yok. Dolayısıyla kural olmadığı için denetim mümkün değil.

Sonuç 
Şu fiyat işini bırakın, serbest piyasanın gereklerini kabul edin ve serbest piyasaya aykırı popülist düşüncelerle puan almaya çalışmayın. Bir de başkalarının işlerini düzeltmeye kalkmayın. Bizim köyde bir laf vardır: ‘kendi başını bağlayamayan gelin başı bağlar’ derler. Siz kendi işinize bakın, başkalarınınkine lütfen parmağınızı sokmaya çalışmayın. ■ 
Yorumlar (0)
banner117
15
açık
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 11 31
2. Fenerbahçe 11 26
3. Samsunspor 12 25
4. Eyüpspor 12 22
5. Beşiktaş 11 21
6. Göztepe 11 18
7. Sivasspor 12 17
8. Başakşehir 11 16
9. Kasımpasa 12 14
10. Konyaspor 12 14
11. Antalyaspor 12 14
12. Rizespor 11 13
13. Trabzonspor 11 12
14. Gaziantep FK 11 12
15. Kayserispor 11 12
16. Bodrumspor 12 11
17. Alanyaspor 11 10
18. Hatayspor 11 6
19. A.Demirspor 11 2
Takımlar O P
1. Kocaelispor 12 25
2. Bandırmaspor 12 24
3. Erzurumspor 12 22
4. Karagümrük 12 21
5. Igdir FK 12 21
6. Ankaragücü 12 19
7. Ahlatçı Çorum FK 12 19
8. Boluspor 12 18
9. Şanlıurfaspor 12 18
10. Manisa FK 12 17
11. Esenler Erokspor 12 17
12. Ümraniye 12 17
13. Pendikspor 12 17
14. Keçiörengücü 12 15
15. Gençlerbirliği 12 15
16. İstanbulspor 12 14
17. Amed Sportif 12 14
18. Sakaryaspor 12 13
19. Adanaspor 12 7
20. Yeni Malatyaspor 12 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 11 28
2. M.City 11 23
3. Chelsea 11 19
4. Arsenal 11 19
5. Nottingham Forest 11 19
6. Brighton 11 19
7. Fulham 11 18
8. Newcastle 11 18
9. Aston Villa 11 18
10. Tottenham 11 16
11. Brentford 11 16
12. Bournemouth 11 15
13. M. United 11 15
14. West Ham United 11 12
15. Leicester City 11 10
16. Everton 11 10
17. Ipswich Town 11 8
18. Crystal Palace 11 7
19. Wolves 11 6
20. Southampton 11 4
Takımlar O P
1. Barcelona 13 33
2. Real Madrid 12 27
3. Atletico Madrid 13 26
4. Villarreal 12 24
5. Osasuna 13 21
6. Athletic Bilbao 13 20
7. Real Betis 13 20
8. Real Sociedad 13 18
9. Mallorca 13 18
10. Girona 13 18
11. Celta Vigo 13 17
12. Rayo Vallecano 12 16
13. Sevilla 13 15
14. Leganes 13 14
15. Deportivo Alaves 13 13
16. Las Palmas 13 12
17. Getafe 13 10
18. Espanyol 12 10
19. Real Valladolid 13 9
20. Valencia 11 7