Otobüs pazarında arz-talep dengesi çok iyi korunmalı

Erkan YILMAZ 

Mercedes-Benz Türk Otobüs Pazarlama ve Satış Direktörü Osman Nuri Aksoy, Mercedes-Benz Türk Otobüs Filo Satış Grup Müdürü Burak Batumlu, Mercedes-Benz Türk Satış Operasyonları Grup Müdürü Tolga Bilgisu, Mercedes-Benz Türk Şehir İçi Otobüs ve Kamu Satış Grup Müdürü Orhan Çavuş basın mensupları ile 4 Şubat Salı günü bir araya gelerek 2019 yılını değerlendirdiler, 2020 yılı beklentilerini açıkladılar.



Yeni yapılanma

Mercedes-Benz Türk Otobüs Pazarlama ve Satış Direktörü Osman Nuri Aksoy konuşmasına şirketin yeni yapılanmasına yönelik açıklamalarda bulunarak başladı: 1 Ocak 2020 itibariyle hafif ticari ve otomobil faaliyetleri Mercedes-Benz Otomotiv Ticaret Hizmetleri A.Ş olarak ayrıldı. Bundan sonra faaliyetlerini bu yeni şirket üzerinden yürütecek. Mercedes-Benz Türk A.Ş ise otobüs ve kamyon satış ve pazarlama faaliyetlerini yürütecek” dedi.

2019 yılı iç pazar satış rakamları

2019 yılındaki satış adetlerine yönelik bilgiler veren Aksoy şunları söyledi: 183 adet şehirlerarası, 40 adette şehiriçi otobüs satışı gerçekleştirdik. 2018 yılında 162 adete karşılık, 2019’da 223 adet toplam satışımız oldu. Seyahat otobüs tarafına baktığınızda 2018 yılına göre satışlarımızın yüzde 6 arttığını görüyoruz. Burada en önemli nokta; pazarın gelişimi oldu. 2001 yılından sonra pazar son 18 yılın en düşük seviyesine ulaştı. Daralan pazara rağmen biz satış adetlerimizi arttırdık. Böylece şehirlerarası otobüs pazarında liderliğimizi devam ettirdik.

İhracat rakamları

Osman Nuri Aksoy üretim ve ihracat rakamlarına yönelikte şu bilgileri verdi. 2019 yılında Hoşdere Otobüs Fabrikası’nda 4134 adet otobüs üretildi. 1968 yılından bu yana üretilen otobüs ise 93 bin seviyesine ulaştı. Türkiye’de üretilen her iki otobüsten birisi Mercedes-Benz. İhracatta her 10 otobüsten yine 6’sı Mercedes markasını taşıyor. İhracat ile ülke ekonomisine sağlanan katma değer 548 milyon Euro. Otobüslerin yüzde 96’sı başta Batı Avrupa olmak üzere 70’den fazla ülkeye ihraç oldu. 2019 yılında 3 bin 985 otobüs ihraç edildi. 1968 yılından bu yana ihraç edilen otobüs sayısı 58 bin adeti geçti. Ar-Ge ve bilişim alanında da yurtdışına 67 milyon Euro’luk hizmet ihracatı gerçekleşti. Yine 2019 Aralık ayında Türkiye’nin en büyük yedek parça dağıtım merkezini 8 milyon Euro yatırımla hizmete açtık.”

Teşvikler pazara olumlu oldu, devam etmeli

2019 yılında KDV’nin yüzde 1’e indirilmesi ve son üç ayda kamu bankalarının kredi faizlerinde sağladığı finansman imkanının pazara olumlu etkilerinin olduğunu belirten Osman Nuri Aksoy, “Eğer bu teşvikler olmasaydı bugün konuştuğumuz 307 adetlik toplam satışın çok daha altında bir seviyeyi konuşuyor olabilirdik. Kamu bankalarının finansman imkanının 2020’de de yıl boyunca devam etmesi büyük bir önem taşıyor” dedi.

2020 yılı beklentisi

2020 yılına yönelik beklentilerinin 2019’dan daha olumlu olduğu bilgisini veren Osman Nuri Aksoy, “Pazarın hangi mertebe de olacağını bilmek çok zor ama 2019’dan daha iyi olacak. Bunda faiz oranlarının yüzde 1 seviyesine gelmesi, ikinci el otobüslerde fiyatın artarak sıfır araçla arasındaki makasın daralması, otobüs sektörüne olan yolcu talebinin artması buna bağlı olarak sektörün geçmiş yıllara nispeten gelirin artması da otobüs alım talebini artıracak gibi görünüyor. 2020’de üretim kısıtlamalarına da bağlı olarak 400-450 mertebesinde bir toplam pazar görüyoruz. Bizler 2020 yılında sunduğumuz ürünleri pazar ihtiyaçlarına yönelik geliştirmeye, pazardaki talebe elimizden geldiğinde cevap vermeye devam edeceğiz.
Pazardaki yerimizi de korumak istiyoruz” dedi.


Soldan: Orhan Çavuş, Osman Nuri Aksoy, Tolga Bilgisu, Burak Batumlu

Toplantıda Mercedes-Benz Türk otobüs grubu yöneticileri basın mensuplarının sorularını cevapladılar.

Arz talep dengesi çok önemli

Mercedes-Benz Türk Otobüs Pazarlama ve Satış Direktörü Osman Nuri Aksoy, arz talep dengesinin önemine dikkat çekti: Hoşdere Otobüs Fabrikası’nda günlük 18 otobüs üretiliyor. Bunu 18.1 bugün itibariyle yapmak mümkün değil. Çeşitli merkezlerde üretim tesislerimiz var. Ama talep oldukça bir çözüm bulunacaktır. Ama bütün sektörün dikkat etmesi gereken konu; arz talep dengesinin çok iyi korunması gerekiyor ki, geçmişte yaşanan kötü deneyimler tecrübeler olmasın. Hep beraber kenetlenip böyle bakmak gerekiyor. Aksi halde faydadan çok zarar veriyor. Sektörün talep ettiği ürünleri elimizden geldiği kadar sağlayacağız. Mercedes-Benz araçların bölgesel olarak aldığı en yüksek pay Doğu Anadolu’da. Çünkü araçlar durmuyor. Araçların kullanım süresinin uzaması gerekiyor. Bir iki yılda araç değişimi olmaması lazım. Ancak araçların bakımı yetkili servislerde yapılması, bakım aralıklarının atlanmaması gerekiyor. Çünkü bu durum araçlara değer de katıyor. Müşterilerimize bu konuda sürekli uyarılar yapıyoruz.

2+1 ve koltuk arkası ekran

Otobüs sektörüne yurtdışından yeni yatırımcılar geliyor. İlk defa karşılaştığımız bir süreç. Bir firmamız satın alındı. Şimdi iş modellerinde değişiklik yapılması gerekecek. Otobüs sektörünün de adım atması gerekecek. Her iki yönlü adımlar atılacak. 2+1 olduğu, ikramın, hostesin, koltuk arkası ekranın, 220 volt olduğu bir durum var. Bir tarafta host, ikram yok. Bagajını kendin koy denilen bir taraf var. Belki bu durum bir yerlerde birleşilecek. Türkiye’ye uyarlanacak bir model oluşturulacak. Hepimiz biliyoruz 2+1 faydalı bir ürün değil. Yolcu talep ediliyor diye var. Biz çok geç girdik, direndik ama çok söylememize rağmen maalesef 2+1 talebi var. Otobüsçülerde 2+1 ve koltuk arkası ekrandan söyleniyor. Koltuk arkası ekran kullanımı da giderek azalıyor. Zamanla sektör koltuk arkası ekranlardan çıkacak. Sektöre ciddi bir külfet getiriyor.

Finansman ve ikinci el

Osman Nuri Aksoy, finansman ve ikinci el tarafına yönelikte bir değerlendirmede bulundu: Hem finansman hem ikinci el faaliyetlerinin oluşumlarında görev almak bana gurur veriyor. Bu ayrı bir keyif. 4 aracın 3’ü Mercedes-Benz Finansman tarafından kredilendirildi. Yine birlikte çalışmaya devam edeceğiz. Kurların arttığı süreçte otobüs firmaları da olumsuz etkilendi. Bunu fırsata çevirenlerde oldu. İyi niyette yaklaşanlarda oldu.

İkinci elde 10 yılda 6 bin civarında otobüs alım, satımı yapıldı. Ama 2019’da bu rakam 44 oldu. Bu seviye arz talep dengesini de gösteriyor. Bugün müşteriler kendi çözümlerini yaratabiliyorlar. Aracını satmayı düşündüğünde çok daha müşteri bulabiliyorlar. çünkü arz az, talep fazla. O yüzden de BusStore tarafına bizim geçmişte duyduğumuz ihtiyacımız yok görünüyor. Ama bu demek değildir ki hiç ihtiyacımız yok. Bu iki hizmet koluna uzun vadeli ortak olarak bakıyoruz. Bugün olmasa da gelecek yıl BusStore’nin kapısı takas anlamında yine çalınacaktır. Müşteriler araç alımlarını kendileri değerlendiremedikleri zaman yine BusStore başvuracaklardır. O zaman BusStore ihtiyacımızı hissedeceğiz. Her ne kadar bu sene ihtiyaç olmayacak gibi durmasa da uzun vadede BusStore ihtiyacımız var. Mutlaka markamız içinde hizmet zincirinde yer alacak.

Benim hem finansman hem ikinci el tarafında çalışmış olmam burada görev yapan arkadaşların açısından daha kolaylıklar getiriyor. Çünkü bir şey söylediklerinde onları anlayabilecek bir yönetici var. Geçmişte fikir çatışmaları olabiliyordu, bu da gayet doğaldı. Yeni araç satışında finansman ve ikinci el de bu fiyat olur mu, buna kredi verilir mi verilmez mi diye farklılıklar oluyordu. İki kuruluşta yer almış birisi olarak burada en rahat eden finansman ve ikinci elde birimlerde görev alanlar. Benim açımdan da kolay en azından önüme bir konu geldiğinde oradaki arkadaşlar ile ortak paydada buluşma noktasında daha rahat ilerliyoruz. Ben her yönetici deneyim kazanmasının çok önemli olduğuna inanıyorum. Tek bir noktadan gitmektense birçok alanda deneyim kazanarak bir noktada olmak, performans ve rahatlık anlamında bir imkan yaratıyor. Ayrıca ekip olarak otobüste 16 seyahatlik bir yolculuk yaptık. Birebir seyahatte sektörün, şoförün, otogarları ve ürünümüzü birebir gözlemleme imkanımız oldu. Bu çok iyi bir deneyim oldu. Bunu kentiçi ulaşımda da yapmayı planlıyoruz. Sahayı da görmek iyi bir deneyim oldu.



Kentiçi ulaşımda birkaç yıl içinde ciddi otobüs talebi olacak

Mercedes-Benz Türk Şehir İçi Otobüs ve Kamu Satış Grup Müdürü Orhan Çavuş , kentiçi otobüs talebine yönelik açıklamalarda bulundu: Hoşdere Otobüs Fabrikamızın 4 bin 500 adetlik üretim kapasitesi var. Bu yıl yurtdışından aldığımız sipariş 1600 adet. Üretim açısından iyi bir sene geçireceğimizin de garantisi. Türkiye belediye otobüs pazarına baktığımızda geçen yıl büyük bir ihale olmadı. Biz son 10 yılda şehirleşmenin giderek arttığı bir süreç yaşadık. Kentiçi ulaşımda otobüs ihtiyacı giderek artıyor. Bireysel taşımacıların bu yıl alımlarının biraz daha ön planda olacağına inanıyoruz. Bu sene ile birlikte 2022 ve 2023’te özellikle kent içinde ciddi bir otobüs talebi olacağına inanıyoruz. İhalelerde yüzde 50’lik yerlilik şartı var. Burada yerli tanımında, regülasyonlarda bir problem var. Çünkü biz Conecto aracımızı Türkiye’de üretiyoruz. Bu aracın yüzde 90’ı ihraç ediliyor. Türkiye’de üretilen araçlarımızda hesabımızı yapıyoruz, Conecto aracımızda yüzde 48 yerli oranı çıkıyor. Yüzde 50’nin altında kalıyor. Son 15 yılda solo dizel ihalesinde en iyi teklifi vermişsiniz ama yerlilik oranı nedeniyle kalmışsınız. Bu beni gerçekten üzüyor.

Talebin hassas bir şekilde yönetilmesi gerekiyor

Mercedes-Benz Türk Otobüs Filo Satış Grup Müdürü Burak Batumlu, pazar sürecine ve otobüs parkına yönelik değerlendirmelerde bulundu: Talebin 450’nin üzerinde de olabileceğini ancak üretim de kısıtlar olduğu ve talebin çok hassas bir şekilde yönetilmesi gereken bir yıl geçirdiğimizi de görüyoruz. 2015’ten beri pazar adetlerinde ciddi bir düşüş var. 2016’da 1100 adet, 2017’de 611, 2018’de 387, 2019’da 307 adetlere kadar düştü. Bunun illaki bir yukarı çıkışı olacak. Ama yavaş yavaş eski seviyelerine gelmesi sektör paydaşları için daha iyi olacak. Günün koşullarına göre hareket etmek de, sürdürülebilir politikaları da uygulamak bir yöntem. Geçen yıl elimizde daha fazla otobüs olsaydı satardık. Ama satmak için fiyat politikalarında, bazı esneklikler yapsaydık, pazar payımızı daha fazla artırsaydık belki ikinci el fiyatları bu noktaya gelmezdi. Kısa vadeli başarılar yerine uzun süreli bir sürdürülebilir başarı amacı doğrultusunda hareket ettik. Pazar payı hedefi, karlılık hedefi var. Rakip marka satışlarına yönelik siz de karşı satış yapmak durumunda kalıyordunuz. Bir yılda, iki yılda bir araç değişimlerinin olduğu bir süreçler yaşadık. Bu zaruriyetlerden kaynaklandı,doğru muydu. O zaman ki şartlarda doğruydu. O gün araç alanlar öyle bir fiyattan aldılar ki, şu an bize duacıdır. Ama bizi zarara uğrattı ve bu zararı sineye çektik. Aynı hataya bir daha düşmeyecek şekilde hareket ediyoruz. Ama bu demek değil ki, müşterinin aracını 3-5 sene sonra değiştireceğiz. Hayır burada müşterinin tercihi öne çıkacak ama en verimli şekilde araç değişimi olması gerektiğine inanıyoruz. Bu süreci müşteri belirler.

6 bin adetlik otobüs parkında 2+1 koltuklu otobüslerin aldığı pay yüzde 55. Biz buna çok direndik ama yüzde toplam parkın yüzde 55’lik payın da
Mercedes’in payı yüzde 65.



Şehirlerarasında ve turizmde 8000 civarında 12 metrelik otobüs var

12 metrelik şehirlerarası, uluslararası ve turizm firmalarına yönelik elimizde bazı veriler var. Bunların yaş ortalaması, markası bölgeler bazında ne kadar araç var. Bu bizim stratejik hamleler için ışık tutuyor. Şehirlerarası ve turizm tarafında otobüs parkı 7 bin 980 adet. Bunun 6000 bin civarı şehirlerarasında diğeri turizm tarafında. Bu parkın yüzde 72’si Mercedes. Doğu Anadolu yüzde 97, Karadeniz Bölgesi’nde yüzde 85, İç Anadolu yüzde 84, Güneydoğu Anadolu yüzde 82, Marmara Bölgesi yüzde 65, Ege Bölgesi yüzde 40 seviyesinde Mercedes marka otobüs parkı var. Bu oranlar marka olarak bizim gücümüzü gösteriyor. Ortalama araç parkı 7-8 yaş ortalaması. Bu araçlar bir değişim sürecine girecek. Takassız satışlar olmuyor ama artık araçların çok hızlı el değiştirdiğini görüyoruz.



Arz talep dengesini iyi yönetmek gerekiyor

Mercedes-Benz Türk Satış Operasyonları Grup Müdürü Tolga Bilgisu da pazarın seviyesine yönelik açıklamalarda bulundu: Pazar çok inişli çıkışlı. 2015’te beri düşen bir pazar var. Son 18 yılın en düşük pazar seviyesini de 2019’da yaşadık. 4 bin 500 adetlik bir üretim kapasitemiz var. Üretimin yüzde 96’sı ihraç ediliyor. Bir üretim kıtsımız var. Arz ve talep dengesi ile ilerleyen bir süreç var. Ocak ayında 43 adetlik bir otobüs satışı var. Tabi ki artan bir talep var. Pazar son 4 yılda düşüyor. 2020 yılına yönelik 400-450 adetlik bir pazar öngörümüz var. Ama daha sonraki yıllarda bu seviye 600’ler seviyesine çıkacak. Ama arz talep dengesini belirli bir seviye de tutmak, iyi yönetmek gerekiyor. Arzı çok fazla sunduğumuzda geçmiş yıllardaki yaşadığımız tecrübeler de bize bazı verileri gösteriyor. İkinci el fiyatlarının nerelere geldiğini biliyoruz. Fabrikanın kapasitesi belli. Bizim isteğimiz tabi ki satışlarımızı artırmak. Önümüzdeki aylarda gelişen trende göre planlayabildiğimiz ölçüde kaydırmalar yapabiliriz. 12 metrelik otobüs pazarı minimum 400 adet seviyesinde olacak. Bizim isteğimiz kapasiteyi maksimum verimlilikte kullanmak. 400 adetlik pazarda 400 adetlik bir satış rakamı gönlümden geçiyor. Biz Temsa’yı durmuş gibi kabul etmek istemiyoruz. Mutlaka üretime devam edecektir. Temsa çok önemli bir değerdir. Biz planlarımızı Temsa var ve var olmaya devam edecek yönünde yapıyoruz. Biz rekabetin kalite de olacağına inanıyoruz.