Otobüsçü kabullenme yerine kaçışı tercih ediyor

Röportaj: ERKAN YILMAZ

Kale Seyahat Yönetim Kurulu Başkanı Ali Rıza Çelebi ile Şubat ayında konuştuğumuzda, ”Bıraktık artık pandemiyi yolcu olup olmamasını, cezalarla uğraşıyoruz. Bu ülkede istihdam yaratıp, iş üretmeye çalışmak adeta günah gibi. Bu yüzden inanılmaz mutsuzum” demişti.

Mutsuz ama umutsuz değilim

Kale Seyahat’in 15 adetlik Mercedes-Benz Tourismo yatırımı sonrasında Ali Rıza Çelebi ile tekrar bir araya geldik ve hangi duygular içinde olduğunu sorduk: “Bugün yine mutsuzum, ama bu sefer o günden farklı olarak umutsuz değilim. Artık müşteri de, çalışan personelde, bankacı da, sektörle ilgilenen herkes 1 yılı aşkın süredir yaşanan ve sürekli güncellenen sürpriz hamlelere refleks olarak alıştı.”

Kabullenmek yerine…

“Bizim ticari hayatlarımızda olaylara reaksiyon verme süremiz bir Avrupalıya göre, bir Çinliye göre daha farklı. Biz yaşananları kabullenmek ve çözüm üretmek yerine kaçışı tercih ediyoruz” değerlendirmesini yapan Ali Rıza Çelebi, “Biz ticarette de normal yaşamda da duygusal tarafımızı çok kullanırız. Umut, inanç, nasip, Allah’tan geldi, olur geçer gibi… Bunlara aslında manevi anlamda ihtiyaç duyulur, faydaları da vardır, ama maddi tarafta da olumsuzluğa ve kötülüğe alışma süreci getiriyor. Bu sefer normal, olmayacak, Allah’tan artık…Bu reaksiyon, yaşamın ve ülkemizin her kanalında oluşmaya başlayınca başarının değil, başarısızlıkların bahanesi bulunmaya başlıyor. O zamankimse nasıl başarılı olurumu konuşmuyor, başarısızsak ondandır. Hatayı kabullenmeme oluyor. Birçok insanla konuşuyorum, ‘kriz var’. Sadece bana mı, herkese var…Oysa başkasına olan krizin sana nasıl bir faydalı edinimi olabilir. Ben zordaysam herkes zorda, ben kötüysem herkes kötü;bu kaçıştır. Ben kötüye gidiyorum ama benimle birlikte kötüye giden bir sürü insan var. Kabullenme değil bu. Kabullenirsen evet kriz var, 50 yerine 30 adam çalıştırayım veya bu işi yapmayayım, dondurayım. Çözümler bulayım diye düşünürsün. Oysa ben niye standartlarımdan ödün vereyim ki! Hesabımı niye öyle yapayım? Malımı satmayayım kalsın, kredi çekeyim onunla döneyim anlayışı hâkim oluyor. Bu sefer herkes kredi çekiyor. Sektörün neredeyse tamamı yüzde 100 borçlu hale gelmiş durumda. Bir sonraki kırılımda burada görünen firmaların yüzde 90’ı yok olup gidecek. Neden bunu söylüyorum: bir ileri aşamada banka pos cihazına el koyacak. Zaten bitti adam, ikinci bir hamle yapmasına gerek yok. Üçüncü gün banka araca yakalama koyacak, dördüncü gün personelin hesabına bloke koyacak. Bunlar yaşanıyor mu, biz duyuyoruz” dedi.

Kötünün kötüsü olur mu?

Pandemiyle kötünün kötüsü olur mu, cümlesinin bir tarafa bırakıldığını aktaran Ali Rıza Çelebi, “Bundan daha kötü ne olabilir? Bu bitti. Evet, daha kötüsü olabilir. Ona göre tedbir almak gerekiyor. Nasıl ayakta kalırım? Biz hayatı da böyle zorla öğrendik. Eğitim zorunluydu, ama 40 yaş üstü için okula gitmek zorunluydu. Okula gitmezsen dayağı yerdin. Okulda hatanda öğretmenden dayak yerdin. Zorla eğitildik. Şimdi eğitim online şekle döndü. Artık tam relax dönemi. Öğrenmek istediğini öğreniyor. Biz öğrenmek zorundaydık kavramasak da, sindirmesek de. Ezberle geç. Sürekli öğreniyorsun ama farkında olmadan pasif tarafın oluşuyor. İşte bu, krizle birlikte hiçbir şeye yaramayan öğretiye döndü. Herkes ne yapıyorsa, sürü psikolojisine döndü. O zamanda başarının değil, başarısızlıkların sebebi bulundu” dedi. 

Yatırımın nedenleri

Ali Rıza Çelebi, o zaman umut mu, sizi yatırıma yönlendiriyor sorusuna, “Yeni yatırımın dört sebebi var.Birincisi, eski araçların bakım, kasko gibi sabit giderlerinin geçen senelere göre yüzde 450’lere varan şekilde artması. Geçen sene 3 bin TL’ye yaptığımız bakımı bu yıl 12-13 bin TL’ye yaptırıyoruz. Bu artışta etkenlerden biri kur; 6 liradan 10 liralara geldi. İkincisi; herhangi bir parça Çin’de, Polonya’da veya Tayvan’da üretilirken pandemi ile birlikte sadece Almanya’da üretilmeye başlandı. Bu süreç parça fiyatlarını çok arttırdı. 

Mercedes Finans desteği

Öte yandan, Mercedes-Benz Finansman tarafından bankalara göre çok daha uygun faiz koşulları sunuldu. 
Beraberinde;kullandığımız araç Euro 5 idi, örneğin 100 km’de 30 litre tüketirken, yeni aldığımızotomatik Mercedes araçlar 100 km’de 19-20 litre tüketiyor, arada çok ciddi bir fark var. 360 bin km kullandığınız bir arabada 36 ton daha az yakıt tüketimi olur. Bugünkü değeri ile 300 bin TL yapar.

Araçlardaki yenilikler

Beni yatırıma yönelten dördüncü unsur araçlardaki yenilikler. Mercedes ve MAN’a teşekkür ediyorum, Temsa kullanmadığım için bir şey diyemiyorum. Ama yeni araçlarda artık şoförlük adına hiçbir şey kalmamış. Bundan sonra hedef; maket şoför koyup, üreticiye maketten dolayı aylık para ödeyeceğiz. Şu anda araçlar yüzde 50 dolayında otomatik. Baskı balata arızası şoför hatasından olurdu ve bizemaliyeti 12-13 bin TL idi. Artık baskı balata hatası olmayacak. Çünkü araba otomatik. Retarder hatası olmayacak, kendisi devreye sokuyor. Vites attırma gibi bir derdi yok. Yakıt ondan daha az tüketilecek. Türkiye’nin topografik haritası yüklenmiş durumda. Senin göremeyeceğin virajı araç senden önce görüyor. Her tarafına sensör konulmuş durumda. Kazaların en birinci nedeni şoför uyurdu. Ama şimdi bir bağırıyor, iki titretiyor. Olmazsa durduruyor. ■

Çalışmak beni mutlu ediyor

Ali Rıza Çelebi: Hayatta alıştığım bir tarz var. Çalışmak beni mutlu ediyor. Çalışmadığım zaman mutsuz oluyorum. Biz burada aksiyon halindeyiz. Canlıyız. Kaybımız çok büyük. Birikimleri aldı götürdü. Yine de kendimizi diri tutmaya çalışıyoruz. Sektördeki firmaların birçoğunun durumu kötü, psikolojik durumları da kötü. Ama sektörde mala borçluluk oranı en düşük firmayız. Pandemi başladığında borçluluğumuz 12’ydi. Yeni alınanlarla yüzde 22 oldu. Bizim hedefimiz geçen yaz bütün borcu sıfırlayıp her yıl 30 araba alarak 2025’te 150 araca ulaşmaktı. 100 adedi büyük otobüs 30 adedi 35 koltuklu otobüs, 20 adedi de Sprinter olacaktı. 10 yıllık plan yapmıştık, o gitti.

Kale Seyahat; 9 adet Tourismo 16 2+1 ve 6 adet Tourismo 16 2+2 otobüsle filosunu güçlendirdi

Ali Rıza Çelebi: Şu anda 47’si eski, 19’u yeni 66 otobüsümüz var. Mercedes’ten 15 otobüs daha alacağız. Mercedes bu dönemde araba alanı da unutmayacak. İkinci el ve sıfır konusunda destekleri farklı olacak.Araçların artık bir binek araba konforuna geldiğini gözlemledik. Ben kullanıcı olarak da yaptığım yatırımdan inanılmaz mutlu oldum. 

Koltuk arkası ekran ve mobil uydu sistemleri

Yeni otobüslere koltuk arkası ekran ve mobil uydu sistemleri çalışması yapılıyor. Ses Görüntüleri Sistemleri sahibi Cevdet Kaya ve Setcom sahiplerinden Murat Çiçek, Ali Rıza Çelebi ile birlikte.

Kale Seyahat Yönetim Kurulu Başkanı Ali Rıza Çelebi ile İstanbul Otogarı Merkezinde görüştük.

Erkan Yılmaz, Muammer Başkan