Malatya Beydağı Turizm - Sönmez İkde:  Büyük bir belirsizlik var, önümüzü göremiyoruz

■ Röp: Erkan YILMAZ

6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş Pazarcık ve Elbistan merkezli meydana gelen depremlerin etkilediği 10 il arasında Malatya’da yer alıyor. Son durumda 49 bine yakın insanın hayatını kaybettiği iki depremde Malatya’da büyük yara aldı. 2 binin üstünde bina yıkıldı. Bölgede depremin yaralarının sarılmaya çalışıldığı bir dönem yaşanırken bizde Malatya merkezli Beydağı Turizm’in ortaklarından Sönmez İkde ile konuştuk. 

6 Şubat’taki deprem sırasında İstanbul’da olan Sönmez İkde, “Deprem haberini ilk aldığımızda birşey anlayamadık. 2020 Elazığ depreminde Malatya’nın Pötürge ilçesinde de ciddi anlamda hasar oluşmuştu. O dönemde bazı eski binalar içi boşaltılarak mühürlendi. 6 Şubat’taki deprem de bu binalar yıkıldı. Bunun yanısıra içinde insanlarında bulunduğu binalarda yıkıldı. Biz 6 Şubat günü saat 13.30’a kadar tam durumu anlayamadık. Artçılar oluyordu ama saat 13.30’da ise Elbistan merkezli depremde bu kez Malatya’da yıkım çok daha büyük oldu. Deprem öncesinde Malatya’ya gitmek için hazırlık yaparken bu haber geldi. Depremde aile yakınlarımızdan can kaybımız olmadı ama evimiz ve işyerlerimizde yıkımlar oluştu” dedi. 

İki depremle kaos oluştu 

Elbistan merkezli depremle birlikte saat 13.30’da tüm seferleri kapattıklarını belirten Sönmez İkde, “ Çünkü ikinci depremle birlikte çok daha büyük bir kaos oluştu. Öyleki biz iki gün sonra 8 Şubat itibariyle personel ne durumda, eş, dost ne durumda bunları konuşmaya başladık. Birkaç personelimizin evi yıkılmıştı ancak enkaz altında değillerdi. Ancak bazı personelimizin akrabaları enkaz altındaydı. 9 Şubat’a kadar personelimizi toparlamaya çalıştık. ‘O gün bu iş böyle olmayacak’ diyerek biz harekete geçtik. Çünkü şehirde elektrik, su, doğalgaz yoktu. Malatya’da insanlar 6-9 Şubat arası ekmek bulamadı. Fırınlar kapalıydı. 72 saat Malatya’da yakıta erişmek mümkün olmadı. Biz bu süreçte AFAD ile de organiza olamadık çünkü şehir merkezine ancak 36 saat sonra gelebildiler. Bir taraftan insanlar şehri terk etmek istiyor, bir yandan da başka şehirdeki insanlarda yakınlarına ulaşmak istiyor. İstanbul’dan, Ankara’dan, İzmir’den, Antalya’dan deprem bölgesine de bir yardım süreci başlatmak durumundaydık. 9-10-11 Şubat’ta ücretsiz tahliye seferlerine başladık. Diğer bölgelerden de yardıma gelmek isteyenlere de bilet fiyatlarında yüzde 50 indirim yaptık. Malatya’dan İstanbul’a gitmek isteyenlere yönelik 1 TL bilet fiyatı oluşturduk. Kimseden 1 TL almadık bu arada. Bunu taşıdığımız yolcuyu kayıt altına almak için yaptık. İnternetten alanlar sadece 1 TL ödemiş oldular. İstanbul-İzmir-ve Ankara’dan Malatya seferlerinde yardım kolilerini ücretsiz taşımaya başladık. 15 Şubat’a kadar yüzde 50 kapasite ile çalışabildik. 15 Şubat’tan sonra yüzde 75, 24 Şubat’ta da yüzde 100 kapasiteye ulaştık. Malatya -Gaziantep ve Malatya-Adıyaman arasında ise seferlerimizi tam anlamıyla yapamadık. 1 Mart itibariyle normal seferlere döndük. Deprem nedeniyle Malatya Otogarı’nda dış koruma olarak bulunan bölüm yıkıldı. Ana bina ve temel sağlam” dedi. 

Çok yoğun bir göç oluştu  

Malatya’dan yoğun bir göç yaşanmaya başladığını da aktaran Sönmez İkde, “28 Şubat’a kadar yoğun bir göç yaşandı. Doluluk yüzde 80’ler üzerindeydi. Şu anda yüzde 60’lar civarında. Hem gidiş-hem gelişler var. İnsanlar bir anda evlerini terk ettiler. Daha sonra da duruma bakmak, eşyalarını almak için gelenler de olmaya başladı.  Şu anda şehrin yüzde 20’si kaldı, yüzde 80’i göç etmiş durumda. Yaz dönemindeki gibi doluluk oranları gibi çalıştık. Bölgedeki arkadaşlarımızla konuştuğumuzda ev duruyor ama sahipleri yok deniliyor. Bölgede depremi yaşayanlara hem göç edenlere hemde kalanlara ciddi bir psikolojik destek de gerekiyor” diye konuştu.  

Firmalardan destekler

Sönmez İkde, deprem felaketi ile birlikte çok yoğun bir dayanışmanın yaşandığını da belirtti: Bütün taşımacılar el ele verdi. Çok büyük bir dayanışma oldu. Bizim bölgemize yönelik de direkt olarak bizi arayarak Tokat Seyahat, Topçam Turizm ve Esaadaş Turizm’in çok yoğun desteklerini gördük. Sağolsunlar” dedi. 

Büyük bir belirsizlik yaşanıyor

Sönmez İkde, şu an çok büyük bir belirsizliğin yaşandığını vurgulayarak, “Önümüzü göremiyoruz. Şehir boşalıyor, doluyor. Kim gelecek, kim gidecek bunu bilmek çok mümkün değil. Hala şehirde yemek yenecek bir yer yok. Nasıl bir toparlama olacak bunu anlayamıyoruz. Biizim işimiz sezona yatırım yapmak ve hazırlanmak. Ancak biz sezona hazırlık diye birşeyi düşünemiyoruz. Bu yıl için araç almayı planlarken acaba araç mı satsak diye düşünüyorum. Durum nasıl olacak? Bunu bilmiyoruz. Şehir yıkıldı ve toz bulutu çöktü. Hala şu an bir toz bulutu var ve bu toz bulutu kalkmış değil. Resmi kurum binaları da hasarlı olduğu için işleyişi oluşturmak da çok kolay olmuyor, Bize hizmet verebilecek bir kamu idaresi de yok. Bunu eleştirmek için de söylemiyorum. Ben evime giremiyorsam, kim hasarlı binaya girip de çalışmak isteyebilir” dedi. 

Bankalar ve Mercedes-Benz Türk’ün desteği 

Bankaların finansman desteğini ve Mercedes-Benz Türk otobüs pazarlamanın bu süreçte desteğini gördüklerini açıklayan Sönmez İkde, “Bakım ve servis tarafında beklediğimiz desteği gördük. Sağolsun Sayın Osman Nuri Aksoy bey de ilgi ve desteklerini verdi. Bundan sonraki süreçte kamu, özel sektör olsun bölgenin uzun bir süre desteklenmeye ihtiyacı var. Neye ihtiyaç var bunun iyi belirlenerek hareket edilmesi gerekiyor. Bölge firmalarına üreticilerin de desteklerini yıl sonuna kadar uzatmasının önemli bir katkısı olacaktır ” dedi. 

Personel sıkıntısı çok büyük 

Personel  noktasında sıkıntının yaşandığını ve ilerleyen dönemde de yaşanacağını da belirten Sönmez İkde, “Şoförlerimizin yüzde 15’i bölgeden taşındı. Eski personeli çağırdık. Belediyeden ekstra şoför bularak işimizi yapmaya çalıştık. Şoför sorunu zaten kronik bir sorundu. Şimdi daha ağır bir sorun haline geldi. Merkez binamız yıkıldı. Arşivimiz bütün belgelerimiz gitti. Özmal şubelerimiz hasarlı olduğu için kapandı. Şu anda MAŞTİ lokasyonumuz faaliyette. Yer hizmetleri açısından fazla personel ortaya çıktı. İstihdam edeceğimiz bir alan yok şu anda. Yer personellerimizden ikisi şehirden ayrıldı. Tazminatlarını hızlı şekilde ödedik ve yeni yaşamlarına bir an önce başlamları için katkı sağlamak istedik” dedi. 

Deprem bölgesi yalnız bırakılmamalı 

Deprem bölgesinin biraz zaman geçtiğinde kendi haline bırakılmaması gerektiğini özellikle vurgulamak istediğini belirten Sönmez İkde, “Şu an tüm ülkenin desteği, ilgisi var. Ama asıl korku bir süre sonra bu bölgeye olan ilginin azalması ve bölge insanın yalnız kalması. Umarım bu olmaz. Çünkü çok büyük ağır travmalar geçiren bölge insanı için bu da bir yıkım olur. Asıl yalnız kalındığında verilen destekler çok önemli. İnsanlar sözlü desteğe bile ihtiyaç duyacaklar. Çok büyük acılar yaşanıyor. Depremde hayatını kaybedenlere Allah’tan Rahmet, yakınlarına başsağlığı ve yaralılara acil şifalar diliyorum ” dedi. ■

MALATYA OTOGAR HASAR ALDI