28.05.2013, 11:29

Sivil toplum örgütleri ve talepler

Geçtiğimiz haftanın taşıma sivil toplum hareketleri açısından önemli iki olayı İstanbul Ticaret Odası seçimleri ve TOFED Genel Kurulu idi. Bu yazı hazırlanırken, birincisi tamamlanmıştı; ikincisi ise muhtemelen yapılıyordu. Bu konular ve sivil toplum geneli üzerinde durmayı gerekli gördüm. 

Resmi mesleki sivil toplum yapısı

Bilindiği gibi ülkemizde iki büyük resmi veya yarı resmi (kanunla kurulu, üyelik zorunluluğu olan) ticari/mesleki sivil toplum örgütü var. Birincisi, büyüklerin örgütü olan TOBB, diğeri ise esnaf türündeki küçüklerin örgütü olan TESK. 
TESK içinde çeşitli federasyonlar ve bu federasyonların illerdeki üyeleri olan oda’lar var. Herhangi bir mesleğin ülke çapında oda’sı yok. Yani Türkiye Minibüsçüler Odası, Türkiye Berberler Odası yok; İstanbul Minibüsçüler Odası ve İstanbul Berberler Odası var. Bu oda’lar ilgili diğer bazı oda’larla birlikte bir federasyonda buluşuyorlar. Örneğin, İstanbullu minibüsçüler diğer illerdeki minibüsçüler ve minibüsçü olmayan diğer taşımacı esnafıyla TŞOF’deler. Bir de aynı ildeki çeşitli federasyonlara üye oda’lar il bazında bir (İstanbul’da iki) birliktelik gerçekleştiriyorlar. Bunun biraz o ildeki ticaret ve sanayi odasına benzetmek mümkün. 
TOBB içinde oda’lar ve borsa’lar var. Oda’lar il bazında ticaret ve sanayi, ticaret, sanayi, deniz ticaret odası şeklinde oluyor. O ildeki faaliyet mensuplarının tümünü kapsıyor. 

Komiteler ve meclisler

Söylendiği gibi bir ildeki tüm faaliyet mensupları tek bir oda’ya kayıtlı. Sanayi, ticaret ve deniz ticaret odası ayrımı halinde biraz ihtisaslaşma olsa da ticaret ve sanayi odası halinde herkes tek oda’da… Bunu aşmak için bir ilde mevcut oda’nın veya oda’ların üyelerinden birbiriyle ilgili olanlar komiteler oluşturuyor. Böylece yakın meslek sahipleri bir araya gelip ortak dili konuşabiliyor, ama bu da il bazında. Yani bir ilde ayrı meslek mensuplarının ayrı bir oda’sı olmadığı gibi Türkiye çapında da yok. Bu eksikliği gidermek üzere aynı veya yakın meslek mensubu olanlar TOBB içinde, ayrıca ülke çapında ‘sektör meclisleri’ olarak örgütlü. Bildiğim 40’tan fazla Meclis var ve biri de ‘yolcu taşımacılığı’. İsterseniz bunu ‘Yolcu Taşıma Odası’ olarak görebilirsiniz.
Ayrı oda olmamasının bir istisnası var; o da TOBB dışındaki TÜRSAB. Ancak onun üyeleri dahi, ayrıca ticaret odalarına üye olmak zorunda. 

İstanbul’a bakış

Küçük-büyük (TOBB-TESK) ayrımı var. TOBB içinde oda-borsa ayrımı var. Oda kısmında 81 il odası ayrımı var. İstanbul’da ticaret, sanayi ve deniz ticaret odası ayrımı var. İstanbul Ticaret Odası’nda da komite ayrımı var. 
İstanbul’da önceden farklı bir şekilde oluşturulan komitelerin sayısı 90 idi. Şimdi NACE sistemine göre yeni komiteler oluşturuldu ve sayı 81 oldu. Bunlardan 3 tanesi taşımalarla ilgili. 
22 nolu yeni komite İstanbul’daki şehiriçi taşımacı komitesi (Servis dahil kara ve denizyolu var. Esnaf olanlar burada değil; onlar İstanbul TESK odalarında), minibüsçü, taksi esnafı çıkarsa ne kalır demeyin! 15.577 üyesi var. Seçimde 11 komite üyesi belirlendi ve bunların 5’i aynı zamanda Ticaret Odası Meclis üyesi. 
23 nolu yeni komite İstanbul’daki şehirdışı seyahat mensuplarının komitesi (Kara, hava, demir ve denizyolu taşımacıları ve acenteleri var, İstanbullu seyahat acenteleri dahil), 5270 üyesi var. Seçimde 9 komite üyesi belirlendi ve bunların 4’ü aynı zamanda Ticaret Odası Meclis üyesi. 
24 nolu yeni komite İstanbul’daki tüm yük taşımacılarının komitesi (Kara, demir ve denizyolu ve boru hattı taşımacıları var, havayolu sadece 23’te gözüküyor), 9020 üyesi var. Seçimde 9 komite üyesi belirlendi ve bunların 4’ü aynı zamanda Ticaret Odası Meclis üyesi. 

Biraz istatistik…

İstanbul’daki ticaret odası üye sayısı 336.000. Buna sanayi ve deniz ticaret odalarının üyelerini de eklerseniz 400.000’i bulur. Bir de TESK üyesi İstanbul odalarının üyelerini ekleyin, sayıya bakın! Tabii, bir de Türkiye’nin sayılarını düşünün. 
Bir başka husus, taşımacıların durumu. 22, 23 ve 24 nolu komite üyelerinin toplamı 30.000 civarında. Yani Ticaret Odası üyelerinin yüzde 9’u, taşımacı veya bununla ilgili faaliyet mensubu. Tabii ki bunların diğerlerinden farklı, ayrı bir odası veya organı düşünülebilir. Ne de olsa hepsi taşımacı ve diğerlerinden biraz farklı. Bunların bir platformda İstanbul TESK üyesi taşımacılar ile de bir araya gelmesi de düşünülebilir. Ama taşımacıların ortak sorunları var mı? Varsa, ne kadar ve bunların ne kadarı İstanbul çapında? Bu nedenle ben, il çapının ötesinde ülke genelindeki sektör meclislerini ve bunların TŞOF ile birlikte hareketlerini daha önemli görüyorum. Bir de her kesimin kendi örgütleri tabii ki önemli. 

Tarifeli yolcu taşımacıları, D1’ciler

Tüm meslek mensuplarının Türkiye çapındaki sayısını düşünün, bundan sonra tüm taşımacıların, sonra da tüm yolcu taşımacılarının sayılarını düşünün. Bunlar içinde taşıma türlerine göre dağılımlarını düşünün. TOBB-TESK ayrımlarını düşünün. Onlardan sonra şehirlerarası tarifeli taşıma yapan D1 taşımacılarını düşünün. Türkiye çapında 330 kadar D1 belgeli taşımacı var. Türkiye çapındaki belge sayısı sadece İstanbul Ticaret Odası üye sayısının binde biri kadar. Bu binde birlik grubun halen iki federasyonu, 80-90 kadar derneği var. Tabii, bir de resmi niteliği olan Yolcu Taşımacılığı Sektör Meclisi’nin neredeyse bunlara hizmet ettiğini düşünün. Bu yönüyle, bu küçük grubu sivil toplum örgütü oluşturma başarısı açısından tam olarak kutlamak gerekebilir, ama… 

Yeni örgüt şart mı?

Bunlara rağmen D1’cilerin örgütlenme merak ve talepleri bitmiyor: mesela oda istiyorlar. Bu oda’nın kimleri kapsayacağını, bu sayede hangi sorunları nasıl çözeceğini, şimdi niye çözemediğini anlayabilmiş değilim. Bir de TÜRBAS dışında kimin böyle bir odası var ki! (TÜRSAB’ın da kısmen de olsa ayrıca büyüklüğünü de düşünün.) Vereceğiniz örnek sizin istediğiniz gibi Türkiye çapında bir meslek odası örneği olsun. 
‘Otobüsçüler, örgüt kurmaktan, örgütle uğraşmaktan otobüsçülerin işlerine vakit mi ayıramıyor’ diye düşünüyorum. D1 belgeli taşımacılık hem belge sayısı hem de taşıma miktarı olarak geriliyor. Bunun sebebi oda olmaması mı? Çözümü oda mı? Uluslararası karayolu yolcu taşımacılığı iyice azalıp bölgeyle sınırlı hale geliyor, çok kan kaybediyor. Bunun da çözümü uluslararası örgüt mü? Yine bu örgüt, neyi nasıl çözecek bilen var mı? Artık şu örgüt gürültülerini bitirip de işlere bakılsa! Bana sorarsanız, sadece belge sahiplerinin üye ve yönetimde olduğu, kaliteli profesyonelleri olan bir D1 otobüsçü derneği yeter de artar bile. Diğer federasyon, dernek vs.ler kenarda durabilir tabii. Bir de acente sahiplerini seviyeli bir dernek mutlaka şart. 

Alibeyköy’de örgütler

Alibeyköy Terminali yakında açılacakmış. Söz gelişi terminal diyoruz da acaba burası terminal mi? Terminalin T1’i olur, kalkış-varış yapılır ve TKY’ye göre çalışır. Halbuki Alibeyköy’ün T1’i olmayacakmış. Herhalde kalkış-varış olmasın diye. O zaman, T1’i olmayan burası ‘terminal’ değil. Öyleyse ne? Olsa olsa, KTY 60.5 kapsamında UKOME’den izinli bir indirme-bindirme noktası olur. Böyle yerler için belge aranmaz, Bakanlık kuralları da geçerli değildir. Örneğin terminal ücretlerinde tarifeye ve tavan ücrete tabi değildir, istediği ücreti alır. Bekleyip görelim. Buranın belirleyeceği 25-30 TL gibi bir indirme-bindirme ücreti bile ne kadar tepki çekecek. Diğer terminallerin 70-80 TL’sine ses çıkarmayıp buna itiraz eden ne kahramanlar görürsünüz o zaman. 
Ne de olsa, Dünya bir imtihan yeri değil mi? ■
Yorumlar (0)
banner117
15
açık
banner159
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 10 28
2. Samsunspor 11 25
3. Fenerbahçe 10 23
4. Beşiktaş 10 20
5. Eyüpspor 11 19
6. Sivasspor 11 17
7. Göztepe 10 15
8. Başakşehir 10 15
9. Kasımpasa 11 14
10. Konyaspor 11 14
11. Trabzonspor 10 12
12. Gaziantep FK 10 12
13. Bodrumspor 11 11
14. Antalyaspor 11 11
15. Alanyaspor 11 10
16. Rizespor 10 10
17. Kayserispor 10 9
18. Hatayspor 10 3
19. A.Demirspor 10 2
Takımlar O P
1. Erzurumspor 11 22
2. Kocaelispor 11 22
3. Bandırmaspor 11 21
4. Karagümrük 11 18
5. Igdir FK 11 18
6. Boluspor 11 18
7. Esenler Erokspor 11 17
8. Ümraniye 11 17
9. Pendikspor 11 17
10. Ankaragücü 11 16
11. Ahlatçı Çorum FK 11 16
12. Şanlıurfaspor 11 15
13. Gençlerbirliği 11 15
14. Manisa FK 11 14
15. Keçiörengücü 11 14
16. İstanbulspor 11 13
17. Sakaryaspor 11 13
18. Amed Sportif 11 13
19. Adanaspor 11 6
20. Yeni Malatyaspor 11 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 10 25
2. M.City 10 23
3. Nottingham Forest 10 19
4. Chelsea 10 18
5. Arsenal 10 18
6. Aston Villa 10 18
7. Tottenham 10 16
8. Brighton 10 16
9. Fulham 10 15
10. Bournemouth 10 15
11. Newcastle 10 15
12. Brentford 10 13
13. M. United 10 12
14. West Ham United 10 11
15. Leicester City 10 10
16. Everton 10 9
17. Crystal Palace 10 7
18. Ipswich Town 10 5
19. Southampton 10 4
20. Wolves 10 3
Takımlar O P
1. Barcelona 12 33
2. Real Madrid 11 24
3. Atletico Madrid 12 23
4. Villarreal 11 21
5. Osasuna 12 21
6. Athletic Bilbao 12 19
7. Real Betis 12 19
8. Mallorca 12 18
9. Rayo Vallecano 11 16
10. Celta Vigo 12 16
11. Real Sociedad 12 15
12. Girona 12 15
13. Sevilla 12 15
14. Deportivo Alaves 12 13
15. Leganes 12 11
16. Getafe 12 10
17. Espanyol 12 10
18. Las Palmas 12 9
19. Real Valladolid 12 8
20. Valencia 11 7