Ulaşım Ana Planı Ekseninde ve Trafik Güvenliği Bağlamında Otopark Yönetimi – 3 -

İstanbul Ulaşım Ana Planı, doğuda Kocaeli ili sınırları içindeki Gebze ilçesi ile batıda Çatalca ilçesini de içine alan yaklaşık 155 bin hektarlık bir alanı kapsamaktadır. Arazi kullanımı ulaşım ilişkisi çerçevesinde kişilerin yolculuk hareketlerini modellemek için bu il 209 planlama bölgesine bölünmüştür. Bu çalışma kapsamında, İstanbul'daki tüm ulaştırma sistemleri ile yapılan yolculukları temsil eden bir bilgisayar modeli (ulaşım modeli) kullanılmıştır. Bu model kullanılarak, İstanbul'da nüfus, istihdam, öğrenci sayıları, otomobil sahipliği gibi planlamalar yapılmıştır.

Kent genelinde tüm yol ağı üzerinde etkin ve caydırıcı bir denetim gerçekleştirmek amacı ile mobil EDS sistemi kullanılmaktadır. Sürekli izleme imkanı olmayan ve sabit trafik izleme noktaları dışında kalan bölgelerde kullanılmak için tasarlanmışlardır. Belirlenen arter üzerinde oluşturulacak kontrol noktalarından veya koridordan geçen araçların hızlarının tespitini gerçekleştiren bir sistemdir. Otomatik plaka tanıma sistemi ile koridor giriş ve çıkışında araç plakaları uydu saatiyle birlikte merkeze bildirilir. Merkezde incelenen veriler ile hız limitini aşan araçlara cezai işlem uygulanır.

Elektronik Denetleme Sistemi

Motorlu taşıt trafiğine kapalı tramvay yoluna girerek ihlal yapan araçların fotoğrafları EDS sistemleri ile çekilir ve merkeze gönderilerek cezai işlem uygulanması sağlanır. Bu uygulamanın amacı, trafik tıkanıklığı nedeniyle, diğer ulaşım türleriyle birlikte hareket etmek zorunda olan otobüslere, serbestçe hareket edebilecekleri hızlı bir şerit oluşturmaktır. Sadece otobüslerin değil, taksi, bisiklet, servis benzeri çok yolcu taşıyan araçların ve acil durum (bakım, ambulans, itfaiye) araçlarının da kullanımına izin verilebilen şeritlerdir. Böylece kişi başına seyahat süresi düşer ve toplu taşımaya yönelen yolcular teşvik edilir. Otobüse ayrılmış güzergaha otobüs dışında giriş yapan, parklanma gerçekleştiren, yolcu indirme bindirme yapan araçlar geliştirilmiş olan otomatik plaka tanıma sistemi aracılığı ile tespit edilerek ihlal olarak kayıt altına alınmaktadır.

EDS, trafikte hatalı yönlere giren araçların yol açtığı karmaşaya karşı geliştirilen elektronik denetleme sistemlerinin geneline verilen isimdir. Trafiğin genel düzenine sekte vuran bu davranışların en az seviyeye indirilmesi için EDS sistemleri kapsamında geliştirilen, operatörlere destek veren ve ihlal yapan araçları tespit eden çok yönlü sistemlerdir. Bu sistemde temel amaç trafikte yoğunluk daha oluşmadan buna sebebiyet verecek hataları önleyici tedbirlerle daha gerçekleşmeden tespit edip, nispeten daha az zahmet ve küçük müdahalelerle engellemektir.

 Kamu huzurunun sağlanması

Kamu kullanımına açık otopark noktalarında araçların takibini, güvenlik sorgusunu, kalış sürelerini, varsa şüpheli durumlarını tespit edip operatörlere ve sistem işletmecilerine hem bir güvenlik-istihbarat bilgisi hem de işletme kolaylığı sağlayan bir sistemdir. Bu durum şüpheli araçların tespiti ile kamu huzuru konusunda katkı sağlayacaktır. Ayrıca otoparkların efektif denetlenmesi sayesinde oluşacak maddi kayıpları en aza indirecektir. Hatalı parklar yüzünden trafiğin düzenli ve güvenli işleyişinin aksamasının önüne geçilmiş olacaktır.

Ülkemiz genelinde meydana gelen kaza sayıları incelendiğinde, sürücü hatasından kaynaklanan kazalarının oranının çok yüksek olduğu görülmektedir. 2009 yılında ülkemizde meydana gelen 1 milyon 34 bin 435 kazanın yaklaşık yüzde 90’ının sebebi sürücü hatası olarak belirlenmiştir. Sürücü hatalarının denetlenmesi görevi ülkemizde Emniyet Genel Müdürlüğü ve Jandarma Komutanlığı tarafından yapılmaktadır. Denetimlerin sıklığının artırılması ile sürücü hatalarının azaldığı, sürücülerin trafik kurallarına uyma oranının arttığı yapılan çalışmalar sonucu ortaya çıkan bilimsel bir gerçektir. Trafik denetimlerinde gelişen teknolojinin kullanılması, denetimlerin verimliliğini artırmaktadır. Uzun yıllardan beri birçok ülkede kullanılan Elektronik Denetleme Sistemleri (EDS), 2006 yılından itibaren İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Trafik Müdürlüğü bünyesinde kurulan Trafik Kontrol Merkezinde de kullanılmaya başlanmıştır. Başlangıçta, 5 kavşakta kırmızı ışık denetimi ve bir kesimde emniyet şeridi kullanımı ihlali tespit için kullanılan EDS, bugün tüm İstanbul genelinde yayılmıştır. Bu sistemler sayesinde kentiçi trafik güvenliğinin artırılmasında önemli gelişmeler sağlamıştır. İBB’den alınan istatistiklere göre Mayıs 2007 – Mayıs 2008 tarihleri arasında EDS uygulanan bahsedilen kavşaklarda kırmızı ışık ihlali yüzde 82 oranında azaldığı ve emniyet şeridine kurulan EDS sistemiyle amaç dışı kullanımın yüzde 91 oranında azaldığı tespit edilmiştir.

 Ülke çapında yaygınlaştırılmalı

Trafik güvenliğinin artırılmasında çok önemli role sahip olan Elektronik Denetleme Sistemleri (EDS) tüm ülke genelinde kullanımının yaygınlaştırılması ve denetimlerin bu sistemler yardımıyla yapılarak kaza sayılarının azaltılması hedefinin önü, 6111 sayılı kanunun 60’ıncı maddesine eklenen 16’ncı ek maddenin kabul edilmesiyle, açılmıştır. İlgili maddenin uygulanması sırasında Maliye Bakanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanacak yönetmelik için aşağıda belirtilen hususların dikkate alınmasında fayda olacağını düşünülmektedir.

· Belediyeler tarafından kurulacak ve EGM’nün hizmet alımı yapacağı EDS sistemlerinin teknik özellikleri yönetmelikte açık bir şekilde belirlenmeli ve bu konuda üniversitelerin ilgili bölümlerinden destek alınmalıdır. Yönetmelikte belirlenecek EDS sistemlerin teknik özellikleri gelişen teknoloji ile birlikte sürekli güncellenmeli,

· EDS ile kontrol yapılacak noktaların yer seçiminin genel kriterleri belirlenmeli,

· EDS ile kontrol edilecek kavşakların karayolu standartlarına uygun geometrik düzenlemeler, yatay-düşey işaretlemeler ve sirkülasyon projelerinin ulaşım uzmanlarınca yapılmış olması,

· Elektronik makbuz sistemine geçilmeli, elle ceza makbuzu doldurulması zorunluluğu kaldırılarak sistemin yavaşlamasının önüne geçilmeli,

· EGM ile EDS sistemleri arasında bilgi alışverişini sağlayacak sistemlerin kullanılmasını sağlayacak altyapı kurulmalı,

· EDS sistem parçalarının (kamera, radar, loop vb.) kalibrasyonu yapabilecek ve mevcut sistemlerin kalibrasyon durumunu denetleyerek akredite edebilecek özel veya devlet kuruluşu bulunmamaktadır. Sistem üzerinden üretilerek yapılacak ceza uygulamaları için çok önemli olan bu tarz bir kurumun üniversitelerden mutlaka destek alınarak oluşturulması son derece yararlı olacaktır. 

Hepinize sağlıklı huzurlu mutlu bir hafta dilerim.