17.08.2018, 13:40

Ulaştırma Projeleri ve Yüksek Hız Sistemleri ve Enerji - 5

Kümeli petrol ürünlerinin tüketimindeki gelişim, genellikle benzin üzerinden ilerlemekte olup karma petrol ürünlerindeki çeşitliliğe karşın ilkesel olarak kabul edilen bir petrol ürünüdür. 1978 yılında benzinin farklı yakıt türleri tüketimi içindeki %40 olan payı 2010 yılı itibari ile %64’e yükselmişken aynı zaman sürecinde farklı ürünler içerisinde 1999-2003 yılları aralığında ortalama yıllık artış da %13,9’dan %20,4’e yükselmiştir. Benzer şekilde 1979-2010 yılları periyodu için aynı petrol ürünleri kümesi içerisindeki ortalama benzin tüketimi gelişim de %3,4’ten %5,1’e yükselmiştir.

Nijerya’da ulaştırma türleri; sırasıyla karayolları, demiryolları, limanlar, boru hatları, iç suyolları ve havayollarını içermekte olup karayolları ve ardından da havayolları en büyük türel paya sahiptirler. 2009-2010 yılları arasında ulaştırmadaki katma değer artışı %6,83’den %6,72’ye düşerek yavaşlama kaydederken bu durum ülkedeki düşük güvenlik düzeylerine bağlı olarak raylı sistemler ve karayollarının etkinliklere ve yetersiz koşullara bağlı olarak ticaretin yavaşlaması ile ilgilidir. Demiryolları ve boru hatlarındaki gelişim 2009-2010 yılları arasında %5,75’den %5,81’e yükselmiştir. Söz konusu gelişme çeşitli demiryolu ray ve ekipmanlarındaki başarılı rehabilitasyon çalışmaları ve boru hatlarında sabotajların azaltılması sayesinde yükseltilmiştir. Tablo 5, Nijerya’da ulaştırma sektöründe 2009 ve 2010 yılları arasındaki etkinlikleri özetlemektedir.


Şekil 2.
Nijerya’da Petrol Ürünlerinde Nominal Fiyat Artışları (Nijerya Nairası/Litre)
 
 
Etkinlik Sektörü
GSYH’deki Yıllık  % Değişimi
GSYH’deki %’lik Pay
Gelişime Katkı (%)
2009
2010
2009
2010
2009
2010
Toplam Ulaştırma
6,8
6,7
2,7
2,7
2,7
2,7
Karayolu Ulaştırması
6,9
6,8
2,4
2,4
2,4
2,4
Demiryolu ve Boru Hatları
5,8
5,8
0,0
0,0
0,0
0,0
Denizyolları
5,7
5,5
0,1
0,1
0,1
0,1
Havayolu Ulaştırması
7,9
7,5
0,1
0,1
0,1
0,1
Ulaştırma Hizmetleri
5,5
5,5
0,2
0,2
0,1
0,1
Tablo 5. 2009-2010 Yıllarında Nijerya’da Ulaştırma Sektörünün Katma Değeri
 
Sürdürülebilir sosyal kalkınma ve yatırımlardaki artışta merkezi bir gereksinim, yakıt hizmetlerine erişimdir. Petrol piyasasında yatırımların harekete geçirilmesinde ekonomik gelişimin hayati bir rolü olmasına rağmen, sürdürülebilir enerji için yeterli erişimi tek başına sağlayamamaktadır. Nijerya Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla (GSYİH) büyüme oranı verileri, 2004-2007 yılları periyodunda %6,01’i gösterirken söz konusu değer 2008-2011 yılları arası için ise %6,61 olarak tespit edilmiştir. Aynı periyotlar için ulaştırma sektörü enerji erişiminde %2,06 ve %2,19’luk gelişim değerleri kaydedilmiştir. Ülkede ulaştırmada enerji erişimi, Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla (GSYİH) ve bütün enerji erişimindeki artışa rağmen, aşağıda Şekil 3’de görüldüğü üzere halen %50’nin altında kalmaktadır.

Nijerya ekonomisinin çeşitli yönlerinde benzin fiyatı etkisi ile ilgili alanlardaki araştırmacılar bir kısım ampirik çalışmalar ortaya atılmıştır. 2002 yılında yapılan bir çalışmada 1986-2011 yılları periyodu için Nijerya’da çeşitli makro ekonomik değişkenler ile yurtiçi yakıt fiyatları arasında bire bir bağıntı varlığı ampirik olarak sınanmıştır. Bu tarz araştırmalar kapsamında; uygun analizler için vektör otoregresif (VAR) modeli ve vektörel hata düzeltme (VEC) modeli uygulanmaktadır. Vektör otoregresif (VAR) modeli, aynı düzenle entegre edilmiş fakat eş entegre olmayan değişken grupları için yurtiçi yakıt ücretlerinden kısa vadeli ilgi oranlarına tek yönlü nedensellik bulunduğunu ortaya koymaktayken vektörel hata düzeltme (VEC) modeli uzun vadede yurtiçi yakıt fiyatlarından enflasyon oranına nedenselliğin varlığı ile kısa vadede de aynı komutla entegre ve eş entegre değişkenler çiftinin nedenselliğinin varlığını ortaya koymaktadır. Ayrıca hükümet tarafından mutlaka sübvansiyonların kaldırılması konusunda ve benzin fiyatlarındaki artışa göre petrol endüstrisinin alt sektörlerindeki özelleştirmeler ile ilgili tedbirli davranmalıdır.


Şekil 3.
Nijerya’da Ulaştırmada Enerji Erişimi ve GSYİH Büyüme Oranları

2011 yılında yapılan çalışmalarda, 1990-2007 yılları periyodu için üç ayda bir alınan verilerin kullanılması ile Malezya’da prensip olarak belirlenen on ekonomik sektör ile yurtiçi petrol fiyatları arasındaki bağıntı sınanmıştır. Araştırma bir vektörel düzeltme modeli kullanmaktadır. Söz konusu on sektörün dışında sadece tarım, ticaret ve hizmet sektörleri yakıt fiyatları ile eş güdümlü hareket etmektedir. İkinci olarak sektörel eşitliklerde hata düzeltme terimi (ECT) için önemli olan sabit katsayı, söz konusu üç ekonomik sektör için yakıt fiyatları ilkesel değişken olarak kalmakta, söz konusu durum ise kısa vadeli olarak görülmektedir. Üçüncü olarak; yakıt fiyatlarına maden sektörünün tekyönlü nedenselliği, standart Granger nedensellik testi vasıtası ile tespit edilmiştir. Son olarak genelleştirilmiş değişken dağılımı testinin (GVDCs) uygulanması ile daha uzun vadelerde söz konusu sektörlerin bir kısmında yakıt fiyatlarına bağlı etkilenme tespit edilmiştir. 
 
Yorumlar (0)
banner117
5
kısa süreli hafif yoğunluklu yağmur
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 27 71
2. Fenerbahçe 26 62
3. Samsunspor 27 51
4. Beşiktaş 26 44
5. Eyüpspor 27 44
6. Gaziantep FK 26 38
7. Göztepe 26 37
8. Başakşehir 26 36
9. Trabzonspor 26 35
10. Kasımpaşa 27 35
11. Rizespor 27 33
12. Antalyaspor 27 33
13. Konyaspor 27 31
14. Alanyaspor 27 31
15. Bodrum FK 27 30
16. Sivasspor 27 27
17. Kayserispor 26 27
18. Hatayspor 26 19
19. A.Demirspor 26 -2
Takımlar O P
1. Kocaelispor 30 59
2. Karagümrük 30 53
3. Erzurumspor 30 51
4. Bandırmaspor 30 50
5. Gençlerbirliği 30 48
6. İstanbulspor 30 46
7. Ahlatçı Çorum FK 30 45
8. Boluspor 30 44
9. Ümraniye 30 44
10. Amed Sportif 30 43
11. Iğdır FK 30 43
12. Keçiörengücü 30 42
13. Esenler Erokspor 30 41
14. Pendikspor 30 40
15. Sakaryaspor 30 39
16. Ankaragücü 30 38
17. Manisa FK 30 37
18. Şanlıurfaspor 30 34
19. Adanaspor 30 27
20. Yeni Malatyaspor 30 -21
Takımlar O P
1. Liverpool 29 70
2. Arsenal 29 58
3. Nottingham Forest 29 54
4. Chelsea 29 49
5. M.City 29 48
6. Newcastle 28 47
7. Brighton 29 47
8. Fulham 29 45
9. Aston Villa 29 45
10. Bournemouth 29 44
11. Brentford 29 41
12. Crystal Palace 28 39
13. M. United 29 37
14. Tottenham 29 34
15. Everton 29 34
16. West Ham United 29 34
17. Wolves 29 26
18. Ipswich Town 29 17
19. Leicester City 29 17
20. Southampton 29 9
Takımlar O P
1. Barcelona 27 60
2. Real Madrid 28 60
3. Atletico Madrid 28 56
4. Athletic Bilbao 28 52
5. Villarreal 27 44
6. Real Betis 28 44
7. Mallorca 28 40
8. Celta Vigo 28 39
9. Rayo Vallecano 28 37
10. Sevilla 28 36
11. Getafe 28 36
12. Real Sociedad 28 35
13. Girona 28 34
14. Osasuna 27 33
15. Espanyol 27 28
16. Valencia 28 28
17. Deportivo Alaves 28 27
18. Leganes 28 27
19. Las Palmas 28 25
20. Real Valladolid 28 16