Yüksek Hızlı Demiryollarında Çin ve Diğer Uluslararası Eğilimler - 3

Merhaba,

Başlangıçtan itibaren gündemde olan, ekonomik yönden güçlü tek Avrupa ideali 1992 yılında Maastricht Zirvesi ile çok yönlü bir birliktelik niteliğini almıştır. Ekonomik ve toplumsal bütünlük için kilit sektörlerden biri olan ulaştırmanın bu aşamada özellikle önem kazanması doğaldır. Bu nedenle AB’de ulaştırmaya ilişkin yönlendirici politikaların geliştirilmesinin ve ulaştırma sistemindeki somut gelişmelerin 1990’ı izleyen yıllarda öne çıkmıştır.

Avrupa ulaştırma politikaları aşağıdaki gibi özetlenebilir

a) Ulaştırma pazarlarının entegrasyonu ve tekellerin kaldırılmasının desteklenmesi, adil olmayan uygulamalardan kaçınılması,

b) Sınır geçişlerini kolaylaştıracak etkin lojistik ve çalışma imkanları yaratarak, kişilerin, malların, işleticilerin ve müşterilerin ulaşımına, dolayısıyla ekonomik ve sosyal refaha katkıda bulunarak Avrupa genelinde ulaşımda etkinliğin arttırılması,

c) Tüm ulaştırma sistemlerinin entegrasyon içinde kullanılması, yük taşımasında demiryolu, iç suyolu, kısa deniz taşımacılığı ve kombine taşımaya, ayrıca yolcu taşımasında toplu taşımaya öncelik verilmesi,

d) Kullanıcılara, çalışanlara ve tüm topluma sosyal ve çevre açısından kabul edilebilir, güvenli bir ulaştırma ortamının sağlanması, ulaştırma güvenliğinin iyileştirilmesi ve bu amaca yönelik hedefler konulması,

e) Avrupa’da mevcut yasal düzenlemelerdeki farklılıkların azaltılması (harmonizasyon),

f) Ulaştırma sisteminin (altyapı, araç ve ekipmanlar, hizmetler ve işlemler) inşası ve işletiminin iyileştirilmesi,

d) Çevre duyarlılığının arttırılması, ulaşımdan kaynaklanan sera gazlarında azaltım.

Bu amaçlara, mevzuatın uyumlaştırılması, liberalleştirme ve harmonizasyon, çok türlü ulaştırmanın geliştirilmesi, altyapının geliştirilmesi ve entegrasyonu, yolcu taşımacılığında toplu taşımanın yaygınlaştırılması, akıllı ulaştırma sistemlerinin geliştirilmesi, sınır geçişlerindeki işlemlerin iyileştirilerek transit geçişlerin kolaylaştırılması gibi çalışmalarla ulaşılması öngörülmüştür.

Guanxinin ne olduğunun ve Çin’deki yolsuzluk ile nasıl bir ilgisinin olduğunun daha bütünlüklü bir kapsamda anlaşılması için açık bir geçmiş süreç anlatımı gerekmektedir. 2001 yılında yaptıkları çalışmada Dunfee ve Warren’ın ifadesi ile guanxi, bir paydaş tarafından bir diğer paydaşın sürekli kayırılması sureti ile bir mecburiyete varan düzeyde sonuçları olan kişiler arası ilişki anlamına gelmektedir. Guanxinin faydaları ve avantajları tartışılırdır fakat Çin’deki ekonomi ve altyapı kalkınmasında merkezi bir konumu bulunmaktadır. Guanxi, çıkarların takası ya da rüşvetçiliğin salt bataklığından farklı olarak paydaşlar arasındaki etkileşimin tutarlı bir unsuru olarak anlaşılmaktadır. Bu perspektiften; guanxi inandırıcılık ve itibar ile belirli bir süreç içerisinde paydaşlar arasındaki şirket ilişkilerinin korunmasına temellenen yapı ile tutarlıdır. Bu gibi bağlantılar tipik olarak hükümet aktörleri, devlet menşeli girişimler ve devlet destekli şirketlerini içermektedir.

Daha genel olarak yolsuzluk 1966 yılında Bayley tarafından ‘otoritenin kişisel amaçlar doğrultusunda suiistimali’ olarak tanımlanmıştır. Çin’de yolsuzluk ve guanxi âlemi, politik çıkarlar adına parasal teşviklerin takası ve hediye kabulü için idari yetkililerde yaygın bir uygulama olduğu için yapısal bir çerçevede algılanmaktadır. Bu tarz politik davranışlar en az iki unsura bağlı olarak ortaya çıkabilmektedir: sınırlı kontrol ve dengeye sahip olan zayıf bir hükümet sistemi ve kaynağı yasal olarak belirsiz dahi olsa bir bireyin maddi varlığını kabul edilebilir gören bir sosyal bakış açısı. Buna ilave olarak yeterli kontrol ve dengeyi gerekli görmeyen nispeten zayıf bir değerlendirme; daha yaygın bir politik çöküntünün önünü açmaktadır. 2011 yılında Lin’in ifade ettiği üzere hem bağımsız yargı yoksunluğu ve hem de zayıf denetim mekanizmaları hükümet yolsuzluklarını önlemede yasal sisteme kısıtlı bir kapasite sunabilmektedirler. Buna temel bir örnek Çin yerel halk mahkemesinde görülebilir olup buralar yolsuzluk dâhil bu gibi konulara karşı güçlü bir duyarsızlığın olduğu mahkemeler olup bunun nedeni de hem devlet mülkiyetli ve hem de hükümet destekli yüksek düzeyli politikacılar ya da işadamlarının müracaat ettiği yerler olmalarıdır.

Devam edecek...