Pandemi ile tedbirler azaltıldı. Bizim de beklentimiz buydu. Hayat normalleşecek, her şey daha güzel olacak; derken Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı bir anda her şeyi darmadağın etti. Akaryakıt fiyatlarındaki artış hayatın her alanına yansıdı.
En çok etkilenen sektörlerden biri de şehirlerarası otobüs ve turizm taşımacılığı oldu.
Bayram öncesindeki tarihlerde İstanbul Otogarı’ndan günlük çıkış yapması gereken otobüs sayısı 2200-2500 arasında olması gerekirken maalesef bu sayı 1100 civarında gerçekleşti. Bu durum şu anda içinde bulunduğumuz durumun en önemli göstergesi. İstanbul neyse Türkiye de odur. Taşınan yolcu sayısında yüzde 50’den fazla düşüş var. Otobüslerde doluluk var, ama maliyetler çok yükseldi ve tek ayaklı seferlerde artık maliyeti kurtarma imkanı kalmadı. Firmalar artık tek ayaklı sefer yapmayı çok düşünmüyor.
Tatilin 9 gün olmaması da etkiledi
Bilet fiyatlarındaki yüksekliği gören vatandaşlar ve öğrenciler tatilin 9 güne çıkmaması nedeniyle 3 günlük tatil, bu maliyete değmez diyerek yolculuk yapmaktan vazgeçiyor. 9 gün olsaydı, yolculuk hareketi biraz daha yüksek olabilirdi. Yazın gelmesiyle, özellikle emeklilerin gittiği sahil kesimlerine, Ayvalık, Edremit, Akçay, Bodrum, Marmaris gibi yerlere bir talep var. Bu insanlar daha çok yazlıklarına gidiyorlar. Şu anda, bayramın ötesinde, Trabzon’a yönelik maçla ilgili çok ciddi bir talep var.
Ek otobüs kayıt imkanı
En çok ek sefer yapılan il Trabzon. Her bayram öncesinde olduğu gibi Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı D1 ve B1 tarifeli belge sahiplerinin oluşacak yoğunluğa bağlı olarak D2 ve B2 belge sahiplerinin araçlarını kullanmasına yönelik izni tekrar çıkardı ama şu andaki yolculuk talebine bağlı olarak bu belgelerdeki araçları kullanmaya yönelik çok fazla bir talep de yok.
Bizim beklentimiz otoyol ve köprü ücretlerinde indirim, KDV’nin yüzde 1’e indirilmesi, toplu taşıma özelliği dikkate alınarak akaryakıtta ÖTV ve KDV iadesi gibi bir sistem geliştirilmesi… Buna benzer iyileştirilme yapılması gerekiyor. Ulaşımın ucuzlaması için birtakım adımlar atılması gerekiyor.
EPDK’nin indirim düzenlemesi
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun yaptığı düzenleme çok önemliydi. Akaryakıtta indirimi yasakladılar. Akaryakıt fiyatları bu kadar yüksek düzeylerde artarken 80 milyonun hakkını koruması gereken EPDK, bir yanlış değerlendirme sonucu, ‘ben bunu öyle değerlendiriyorum’ diyerek dağıtım şirketleri ile bayiler arasında kayıt altında indirimli yapılan satışları yasak getirdi. Kaldı ki, bu indirimde bir zorunluluk da yoktu, gönüllülük esasına dayanıyordu. İsteyen yapıyor, istemeyen yapmıyordu. Bir baskı yoktu. Şimdi indirim yasaklandı. Ama bu kararla ne oldu? Kayıt altındaki indirim düzeni kayıt dışına itildi. Şimdi, istasyoncu ile şoför arasındaki menfaat ilişkisine döndü iş. Dolayısıyla taşımacıya yansımayacak. Bundan kamu zararı da oluşacak. Ben EPDK’nın bu kararı nasıl ve niçin aldığını anlamış değilim. İstasyon şirketlerine indirim yapabilirsiniz ama dağıtım şirketiyle birlikte olmaz. İkisi birleşip yüzde 6-7 indirimli veriyordu. Bu birleşik indirimi yasakladılar; nedenini anlamak mümkün değil. Bu kararın mutlaka gözden geçirilmesi gerekiyor. Ben Hazine ve Maliye Bakanlığına bu konuyu aktardım. Bayramdan sonra ziyaret edeceğiz.
Hayatın her alanına yansıyacak
Kamu kurumlarının yaptığı taşımalarda da, servis taşımalarında da, şehirlerarası otobüs, nakliye tarafında da bu indirimle gelen maliyet avantajı yok oldu. Bu mutlaka fiyatlara yansıyacak.
Otobüs bilet fiyatları da, okul servis ücretleri de daha da artacak. Nakliyeci taşımasına zam yapacak, bu zam ürünlere yansıyacak. Çok zor olan ekonomik koşullar daha da zorlaşacak. Bunların insanların, işine, sofrasına, sosyal hayatına, kültürel hayata yansımaları olacak. Bu karardan vazgeçilmesi gerektiğine inanıyorum. Bunu Sayın Cumhurbaşkanımıza da iletmek istiyoruz. Bu indirim herkesin isteğine kendi isteğine ve gönüllük esasına bırakılsın. Akaryakıtın maliyet içerisindeki payı yüzde 60’lar noktasına geldi. Bu kararın bir an önce revize edilmesi gerekiyor.
Herkesin bayramını kutluyorum, sağlık ve huzur dolu nice bayramlar diliyorum. ■