Demiryolu Trafik Güvenliğinin Değerlendirilmesi - 1

Bu yazı dizisinde siz değerli okuyucularımla, trafik güvenliği konusunu ele alıp, demiryollarında güvenliği ihata uygulamaları, yaya güvenliği vb. konular üzerinden detaylı tartışacağım.

Daha önce çok defa, trafik güvenliği konusunun önemini özellikle vurgulamış ve bu konuda yapılan çalışmaları, yapılması gerekenleri değerlendirmiştik. Bu çerçevede; karayolu trafik güvenliğinin sağlanmasında, türler arası entegrasyon ve dengeli türe dağılımın sağlanması konularında kaydedilecek gelişmelerin dahi tek başına önemli olduğunda bahsetmiştik. Zira karayolu ulaştırma türü üzerindeki yüzde 90’lara varan dengesiz ağırlık, bu ulaştırma türünün taşıyabileceğinin üzerini ifade ediyor ve altyapıdan denetime kadar bir dizi konuda ilave gelişim kaydedilmesini gerektiriyordu. Dolayısıyla, dengeli türel dağılımın sağlanması sadece verimli ve işlevsel bir ulaştırma sisteminin kurulumuna yardımcı olmuyor, aynı zamanda karayolu trafik güvenliği ve genel olarak ‘trafik güvenliği’ konularında da önemli bir iyileştirme imkanı sunuyordu. Bunun yanı sıra, trafik güvenliğinin sağlanmasında alınması gereken teknik önlemleri de farklı yönleri ile ele aldık. 

Demiryolu güvenliği

Yine birçok konuda olduğu gibi ‘trafik güvenliği’nin sağlanmasında da yapılan ve yapılmakta olan yatırımların da belirleyici olacağı ve iyileştirici yönde belirleyici olması gerektiğini ifade ettik. Bu çerçevede; 2023 vizyonu ve 2035 hedefleri doğrultusunda inşa halinde olan, planlanan ve işletime alınan yüksek hızlı demiryolu hatları, konvansiyonel demiryolu hatları, hızlı demiryolu hatları ile iyileştirme çalışmalarının yapıldığı mevcut demiryolu hatlarının yanı sıra İstanbul başta olmak üzere inşa süreci devam eden kentiçi raylı sistem hatlarının detaylı değerlendirmelerini yaptık. Bu bağlamda; demiryolu hattı inşalarının gerek kentiçi ve gerekse de kentler arası taşımada önemini ortaya koyduk. Demiryolu hatlarının artması, bu ulaştırma türünün türel dağılımdaki payının artmasının da ‘demiryolu güvenliği’ konusunda daha kapsamlı bir değerlendirme ve çalışma gerektirdiği, bunun ilerleyen zamanlarda gündemimizde daha da çok yer alacağı da önemli bir gerçektir. 

Bu çerçevede, demiryolunda dünyada gündemde olan bir sorun olarak tren-yaya kazalarının önlenmesi hususunda ihata uygulamalarını ve istasyon vb. mücavir alanda yaya güvenliğinin sağlanması adına alınan önlemleri aşağıda Japonya, Finlandiya, ABD gibi ülkelerdeki örnekleriyle değerlendireceğim.

Yerleşim alanlarında güvenlik…

Bilindiği üzere; demiryollarında güvenlik sorunun bir diğer önemli boyutu da demiryolu koridoruna mücavir alanda yerleşim alanlarının bulunması durumunda ortaya çıkmaktadır. Demiryolu koridoruna insanların ve hayvanların girişini engellemek için üretilen bir çözüm olan ihatanın, malzeme ve teknik olarak farklı kombinasyonlardaki uygulamaları, betonarme duvar uygulamalarının yanı sıra yurtdışından örnekleriyle paylaşılacak olan istasyon platformu çevresindeki güvenlik önlemler, eğitim tedbirleri, kamu bilgilendirme kampanyaları ve peyzaj gibi destekleyici çözümlerinin de olduğu görülmektedir.

Tren-yaya çarpışmaları, dünyada demiryolu güvenliğinin en önemli başlıklarından biri olup, her yıl dünyada genelinde demiryolu kazalarının ve kayıplarının yarıya yakını bu çarpışmalarda ortaya çıkmaktadır. 

Yapılan çalışmalarda; demiryolu hattı üzerinden izinsiz geçiş yapan insanların, yasa dışılık konusunda farkındalık eksikliğinden daha uygun ve kısa bir yol bulamamalarına kadar farklı sebeplerle bu eylemde bulundukları anlaşılmaktadır. Yurtdışında yapılan çalışmalarda bu konuda belirli bir mesafe kat edildiği görülmüştür. Dünyadan örneklerde; Japonya, Finlandiya, Yeni Zelanda gibi ülkelerden çalışma örnekleri paylaşılmıştır.

Yapılan çalışmalar; demiryolu hattının, şehrin yerleşim yerleri, iş bölgeleri ve etkinlik alanlarını birbirinden ayırdığı durumlarda, izinsiz geçişlerin arttığını ortaya koymuştur.

Japonya örneği…

Japonya’ da, özellikle Tokyo bölgesinde demiryolu platformları birçok nedenden dolayı yoğun saatlerde banliyö treni geçişlerinde gittikçe artan bir yolcu kalabalığıyla karşı karşıyadır. Demiryolu şirketleri için yolcuların kazaya maruz kalma riskinden dolayı bu çok önemli bir konudur. Tokyo’da Yamanote banliyö hattındaki Meguro istasyonunda demiryolu platformunda otomatik kapılı güvenlik çitleri yapılmış olup pik saatlerde yolcuları raylardan uzak ve güvenli bir şekilde platformda tutmak ve tren çarpmasına karşı korumak için çitlerin kullanışlılığı araştırılmıştır. Araştırmanın bir sonucu olarak; otomatik kapılı güvenlik çitlerinin yolcuların akışına engel olmadığı ve kaza riskinin azaltılmasında kullanışlı bir yöntem olduğu görülmüştür.

Tokyo bölgesinde pik saatlerde banliyö trenleri kaynaklı kalabalık tehlikeli bir düzeyde olup bu durumun mevcut trendle gelecekte daha da kötüleşeceği açıktır. Ayrıca; Japon toplumunun yaşlanıyor olması, ulaştırmadaki hareketliliği de azaltacak bir etkendir. Bununla beraber; yolcuların demiryolunun kullanımı kolaylaştırmak için platformdaki kaza önleyici ölçütler yakın bir zamanda demiryolu şirketleri için çok önemli bir alacaktır. Bu nedenle otomatik kapılı, insansız bir demiryolu çitinin geliştirilmesi demiryolu platformlarındaki yolcu güvenliğini sağlayabilir.

Normal bir banliyö demiryolu taşıtı her bir yanından 4 girişi olan ve her girişin 1300 mm genişliğinde olduğu bir donanıma sahiptir. Bu trenler manuel olarak çalıştırıldığından, çoğu zaman operatörler tarafından belirlenen duruş noktasını hassas olarak yakalayamamaktadır. Çit girişinin genişliği, duruş noktası ve trenin gerçekte durduğu nokta arasındaki farkı gözetecek genişlikte tasarlanmalıdır. Bunun için belirlenen çit giriş genişliği; taşıtın giriş genişliği ile durma noktası ile aradaki şaşma payının toplamı olarak hesaplanmaktadır. 

Yolcu güvenliği…

Araştırmaya göre trenler ortalama olarak, belirlenen duruş noktasının +-600 mm çevresinde duruşlarını gerçekleştirmektedir. Daha az çit giriş genişlikleri çitin daha verimli çalışmasına sağlamakla birlikte tren operatörlerinin duruşlarda daha hassas çalışmasını zorunlu kılmaktadır. Bu konuda daha hassas bir çalışma gerçekleştirmek ise, tren tariflerinde zorluklar çıkartacaktır. 

Araştırma; otomatik kapılı çit uygulamasının yolcuların akışına engel olmadığını ve Meguro istasyonunda demiryolu platformu üzerinde tren bekleyen yolcuların güvenliğinde riskin düşürülmesi için çit uygulamasının kullanışlı bir çözüm olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte, Meguro’ dan daha kalabalık olan istasyonlar için güvenlik elemanı kurulumu ile ilgili daha fazla çalışma yapılması gerekliliği açıktır.

Hepinize sağlıklı, huzurlu, başarılı ve mutlu bir hafta dilerim. ■