19.03.2021, 15:12

Geçici düzenlemelerle sektöre kolaylıklar getirilebilir

Uzun zamandır içinde yaşamakta olduğumuz pandemi, pek çok kişinin işini olumsuz etkileyip önemli gelir kayıpları yarattı. Tabii, taşımacılar da dahil buna. Yük taşımacıları ile şehiriçi yolcu taşımacılarının önemli bir kısmı bundan daha az etkilendi, ama özellikle uzak mesafeli yolcu taşımacılarının etkilenmesi fazla oldu. Buna tüm modlardaki yolcu taşımacıları dahil. 

Gelir kayıpları finansal durumu güçlü olanlar dışında pek çok kişiyi sıkıntıya soktu. Başlangıçta cazip görülüp yapılan vergi ve kredi borcu ertelemeleri ile yeni kredi teklifleri bile artık cazip gelmiyor. Zira yakın gelecekte de bunları ödeme gücü olmayacak gibi. Bu durumda yardım talepleri de hayli sıkıntılı. Neredeyse karşılıksız hibe dışında hiçbir şey cazip görünmüyor taşımacıya.

Şüphesiz ki, yardım istenecek makamlar yürütme organları. Bazı çok önemli olmayan konular Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı yetki alanında. Bunun dışındakiler başka bakanlıklarda. Bu nedenle Bakanlığın taşımacılara yardımcı olması da sınırlı oluyor, sadece başka makamlarla temaslarda aracılık edebilir. Bir de şunu unutmamak gerekir, yardım bekleyen sadece taşımacılar değil. Pek çok kişiye yardım edileceğini düşünürseniz karar vericilerin işi hayli zor. Bakanlığın taşımacılarla doğrudan ilgisi sadece uygulamakla yükümlü olduğu mevzuat konuları. Yani, kanun ve yönetmelik gibi konular. 

Her çeşit mevzuat kamunun, üreticilerin ve tüketicilerin menfaatleri, can ve mal güvenliği, sağlık koşulları, rekabetin eşit şartlarda ve mutlaka yapılması, istikrar gibi amaçlarla düzenlenir ve bunlar gereklidir. Ancak bazı kişiler bu türden çizilmiş yolları sevmezler ve esneklikten hoşlanırlar. Kanunlar katıdır, katı olan kanunların bir yanı da meclisçe yapılıp meclisçe değiştirilebilecek olmasıdır. Bu nedenle kanunların katılıklarını aşacak bazı çözümler gerekir. Bakanlığa yetki verilmesi bundandır. Taşıma Kanunu’nda bu türden yetkileri görüyoruz. 

Kanunda Bakanlık yetkileri 

Bunlardan birincisi; yetki belgesi sayılarının sınırlandırılması hakkıdır. Kanunun 5’inci maddesindeki bu hak istenildiği zaman kullanılabilir. Ama ben katkısı olacağını düşünmüyorum. 

İkinci husus ise ücretlerle ilgili taban ve tavan fiyat uygulamasıdır. Buda ücret tarifeleri başlıklı 41’inci maddede yer almaktadır. Buna ilişkin olarak madde 12’de ücret ve zaman tarifeleri için Bakanlığın onayı şartı da bulunmaktadır. Bu ikisi birleştirildiğinde Bakanlık bazı ücretlerde belirleyici olabilir ama bunun da etkisi bir konu hariç sınırlı kalacaktır. Bunun dışında Bakanlığın uluslararası taşımalarda bazı izinleri verme, kota belirleme, geçiş ücretleri belirleme yetkileri var ki, bunları Bakanlık zaten sürekli olarak kullanmakta. 

Kanunda diğer yetkiler

Bu yetkilerin dışında Taşıma Kanunu’nda yönetmelikle düzenlemek üzere Bakanlığa verilen bazı yetkiler daha bulunuyor. 

Birincisi; iliçi ve kısa mesafeli taşımaların valiliklere bırakılması. 

İkincisi; belediye alanındaki taşımaların belediyelere bırakılması.

Üçüncüsü; Bakanlığın bazı yetkilerinin başka kurumlara devri. 

Bunun dışında Yönetmeliğin 27’nci maddesindeki ceza uygulamalarını, 32’nci maddesinde terminallerin özelliklerinin yönetmelikle belirleneceği hususları var. Yönetmelikle belirleme Bakanlığın en kolay kullanabileceği yetki türü olmakta. Zira kanunları değiştirmekte yetersiz olan Bakanlık, yönetmeliği istediği zaman değiştirebilme imkanına sahip. Buna göre de bazı şeyleri ayarlayabilir. Bu arada şunu da belirtelim ki, yetki belgesi ücretleri ve cezalar otomatik olarak güncellendiği için bunları, Bakanlığın pek belirleme imkanı yok. Artışları değil ama ana rakamları değiştirerek bu konularda da taşımacılara kolaylık sağlayabilir.

Yönetmelik düzenlemeleri

Daha önce de yazılarımızda belirttiğimiz gibi, yönetmelik düzenlemeleri mevcut bir kuralı kaldırmak, değiştirmek, yeni kural eklemek şekillerinde olabilir. Bunlar, üzerinde detaylı durularak yapılması gereken değişikliklerdir. Tabii ki, bu değerlendirmeler pandemi döneminde yapılabilir. Ancak üzerinde titizlikle çalışmak gerekir. Bazı hususların gerek pandemiyle ilgili olarak gerekse pandemi dışında değiştirilmeleri hayli kolaydır. 

Kolay değişiklik yapılabilecek bazı hususlar: 

- Asgari kapasite şartları ve bunlar kaybedildiğinde uyum süresi 

- Yetki belgesi alma ve yenileme ücretleri ve yetki belgesi süresi 

- Çeşitli bildirimlerin süresi. Adres, taşıt değişikliği vs.

- Özmala göre sözleşmeli taşıt kullanım oranları 

- Sürücü yaşları

- U-ETDS yükümlülüklerini bildirme süre ve kapsamı 

- Mesleki yeterlilik belgeli personel eksikliklerinin tamamlanma süresi

- Seferlerin önceden iptal süresi 

- Uyarma, sildirme bedeli 

- Faaliyet durdurma limitlerinin yükseltilmesi. 

Bu alanlarda değişiklik yapmak pek de kolaydır. Zira bazı rakamların değiştirilmesi yeter. 

Pandemi dönemi değişiklikleri 

Ancak şunu bilmek gerekir ki, bu alanlarda yapılacak değişikliklerin pandemi dönemine etkisi pek sınırlı olacaktır. Üstelik pandemi döneminde etkisi olacak diye, bunları değiştirmek de bazen olumsuz sonuçlar verebilir. 

Dolayısıyla, bu türden değişikliklerin yapılmaları halinde bile geçici değişiklik olarak yapılmaları gerekebilir. Bu da pandemi koşullarının kalkmasından sonra eski şartlara dönüş anlamında olabilir. Ben burada iki konu üzerinde durmak istiyorum.

Terminal ücretleri 

Yukarıda belirttiğim gibi, Taşıma Kanunu; her çeşit ücretin belirlenmesinde taban veya tavan getirme, uygun bulmadıkları ücretleri onaylamama şeklinde Bakanlığa yetki veriyor. Bu yetkinin terminaller için mutlaka kullanılması lazım. Kullanımı zorunlu olan terminallerin işletmecilerinin tekel konumunda olan bu yerlerde istedikleri ücreti uygulayabilmeleri büyük bir haksızlıktır. Bu nedenle terminal ücretleri her zaman tavan ücret olarak sınırlandırılmalıdır. Bu husus pandemi döneminde özel bir önem arz etmektedir. Bazı terminal işleticileri kendiliklerinden bu ücretleri sınırlayarak taşımacılara yardım etmiş olabilirler, ancak mühim olan bunu yapmayan diğerlerinin de bu şartlara getirilmesidir. Yani tüm Türkiye’de geçerli tek terminal tavan ücret tarifesi uygulanması her zaman önemlidir. Pandemi döneminde ise özel bir önem taşımaktadır. 

Taşıtların kullanımı 

Bir taşımacının yetki belgesinde kayıtlı taşıtlar bireysel (kiralanmış) ve özmal taşıtlardır. Bireysel taşıtlar zaten iş olmadığı dönemde de bu taşımacıdan ayrılıp başka bir yere geçebilirler, bu doğaldır. Taşımacıların da bunu engellememesi, sözleşme iptali için bazı şartlar öne sürmemesi gerekir. Zaten kendisi iş yaptıramadığı bireysel taşımacıların başkalarına gitmesine engel olmamalıdır. 

İkinci husus ise özmal taşıtların kullandırılması anlamında olabilir. Bunların bir kısmı asgari kapasitenin üzerindeki özmallardır. Bunlar boş oldukları sürece başkalarına verilmelerinde bir engel yoktur. Taşımacılar, kendi özmallarını da başkalarına bireysel taşıt olarak zaten kullandırabilirler. Bunun tek engeli özmal taşıtların eksilmesi halinde bireysel taşıt sayısının sınırlanacak olmasıdır. Zaten taşımacı, bireysel taşıtlarını önceden göndermemişse ayrılmalarına müsaade etmemişse, kendi özmallarını başkalarına verme gibi bir seçeneği olmaz. 

Peki, asgari kapasite oluşturan özmallar başkalarına verilebilir mi? Bence bu sadece pandemi dönemiyle sınırlı olarak Bakanlığın müsaadesi ile olabilmelidir. Bu, kendi faaliyetini durdurma hali için tanımlanmalıdır. “Ben artık geçici olarak, çalışmayacağım, faaliyetimi sürdürmeyeceğim” diyen bir taşımacıya bir süre için bu izin verilmeli ve asgari kapasitedeki özmallar dahil tüm taşıtlarını başkalarında çalıştırabilmesi imkanı yaratılmalıdır. Asgari özmalların bireysel taşıt olarak çalıştırılması belge kaybı yaratmamalıdır. 

Ben, Bakanlığın pandemi döneminde yapabileceklerinin sınırlı olduğunu düşünenlerdenim. Taşımacılar da hangi konularda sıkıntıları varsa bunların Bakanlıkça çözülüp çözülemeyeceğini değerlendirerek istekte bulunabilirler. Bakanlığın bunlara sıcak bakacağını düşünüyorum, ancak geçici süre ile. 

Not:

Terminallerle ilgili detaylı bir yazı hazırladım. Önümüzdeki günlerde gazetemizin internet sitesinden takip edebilirsiniz. ■

Yorumlar (0)
banner117
15
açık
banner159
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 10 28
2. Samsunspor 11 25
3. Fenerbahçe 10 23
4. Beşiktaş 10 20
5. Eyüpspor 11 19
6. Sivasspor 11 17
7. Göztepe 10 15
8. Başakşehir 10 15
9. Kasımpasa 11 14
10. Konyaspor 11 14
11. Trabzonspor 10 12
12. Gaziantep FK 10 12
13. Bodrumspor 11 11
14. Antalyaspor 11 11
15. Alanyaspor 11 10
16. Rizespor 10 10
17. Kayserispor 10 9
18. Hatayspor 10 3
19. A.Demirspor 10 2
Takımlar O P
1. Erzurumspor 11 22
2. Kocaelispor 11 22
3. Bandırmaspor 11 21
4. Karagümrük 11 18
5. Igdir FK 11 18
6. Boluspor 11 18
7. Esenler Erokspor 11 17
8. Ümraniye 11 17
9. Pendikspor 11 17
10. Ankaragücü 11 16
11. Ahlatçı Çorum FK 11 16
12. Şanlıurfaspor 11 15
13. Gençlerbirliği 11 15
14. Manisa FK 11 14
15. Keçiörengücü 11 14
16. İstanbulspor 11 13
17. Sakaryaspor 11 13
18. Amed Sportif 11 13
19. Adanaspor 11 6
20. Yeni Malatyaspor 11 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 10 25
2. M.City 10 23
3. Nottingham Forest 10 19
4. Chelsea 10 18
5. Arsenal 10 18
6. Aston Villa 10 18
7. Tottenham 10 16
8. Brighton 10 16
9. Fulham 10 15
10. Bournemouth 10 15
11. Newcastle 10 15
12. Brentford 10 13
13. M. United 10 12
14. West Ham United 10 11
15. Leicester City 10 10
16. Everton 10 9
17. Crystal Palace 10 7
18. Ipswich Town 10 5
19. Southampton 10 4
20. Wolves 10 3
Takımlar O P
1. Barcelona 12 33
2. Real Madrid 11 24
3. Atletico Madrid 12 23
4. Villarreal 11 21
5. Osasuna 12 21
6. Athletic Bilbao 12 19
7. Real Betis 12 19
8. Mallorca 12 18
9. Rayo Vallecano 11 16
10. Celta Vigo 12 16
11. Real Sociedad 12 15
12. Girona 12 15
13. Sevilla 12 15
14. Deportivo Alaves 12 13
15. Leganes 12 11
16. Getafe 12 10
17. Espanyol 12 10
18. Las Palmas 12 9
19. Real Valladolid 12 8
20. Valencia 11 7