Gerçek tek midir?

Doğruların zamana, zemine, gelenek göreneklere bağlı olarak değiştiğini hepimiz biliyoruz. “Gerçek” doğru kadar geniş yelpazede değişmiyor. Ama tabii ki, gerçeklikler de göreceli olabilir.

Peki, neye göre gerçek kararını vereceğiz? Hangisi bugünün gerçeği, yarının gerçeği farklı mı olacak? Zaman değiştikçe gerçek de bizimle birlikte değişecek mi?

Birkaç gün önce gazetelere de yansıyan bir yapay zekâ haberi vardı. NASA uzmanları, bir SİHA’nın komutlara uymadığını, kendi başına buyruk davrandığı için imha edildiğini açıkladı. Yapay zekâ ne kadar yapay acaba? Yapay zekâ düşünce geliştirebilir mi? Geliştirdiği düşüncesini kendi kafasına göre uygulayabilir mi? Bizim de kafamızda onlarca soru işareti dolaşıyor şimdi: Ne olacak?

Bu durumu kendi alanımızdan örneklersek, mesela, sürücüsüz bir araç, yolcusu da varken, karşısına çıkan bir yayayı, umursamayıp ezer mi? Dönemeçte, hepimizin başına geldiği gibi iyi hesaplayamayıp sürtünmesi mümkün, hatalı programlandığı için yanlış yapması da söz konusu olabilir; ama bile isteye üzerine çıkarsa… Çıkar mı?

Bilim insanları bu konuyu tartışıyor son günlerde. Yapay zekâ bir aşamada kontrolden çıkar mı, çıkabilir mi? Mümkün değil gibi gözükse de, filmlerden izlediğimiz hayal ürünü robotların dur durak bilmediğini biliyoruz. Demek ki olabilir. Olabilirse, engellenebilir mi? Engellenebilirse, yapay zekâ da önlem alabilir mi? Bu soru zinciri uzar gider…

Robotlar veya yapay zekâ değil ama GDO’lu (Genetiği Değiştirilmiş Ürünler) ürünlerde böyle bir yanlış yapıldı. Gerçi önemli bir girişim ve çok yararlı olduğuna kesinlikle inandığım Biontech aşıları üzerinde de belli bir spekülasyon sürdürülüyor ama bu durum farklı. Pandemi ölümcüldü ve bir şeyler yapılması gerekiyordu, çalışmalar daha tamamlanmadan, deneyler yapılmadan hemen kullanıldığı için aşıların yan etkilerinden söz ediliyor. Ancak

GDO’lu ürünler böyle değil. Domatese timsah geni ‘timsahlar dirençli hayvanlar, bin yıllardır yaşamayı sürdürdüklerine göre’ onların geni domatese de geçer ve çabuk çürümesi önlenebilir diye gen aşılaması yapıldı. Mısırda da, ayçiçeğinde de, buğdayda da, elma armutta da benzer düşüncelerle çalışmalar yapıldı. Her ne kadar istenilen sonuç elde edilemediyse de GDO’lu ürünler halen yetiştiriliyor. 

Uzay aracının dış yüzeyine bir şeylerin yapışmaması için geliştirilen teflon yüzeyler herkesin mutfağında kurtarıcı oldu. Örnekler çoğaltılabilir…

Çalışmaların sürdürülmesi, her çıkan sonucun iyi veya kötü olduğuna karar vermeden önce her koşulda denenmesi gerekir. Ki yapılan da odur.

Şimdi, öğrenciler başta olmak üzere bütün bir yıl emek vererek çalışanlar dinlenebilmek için gün sayıyor. Bayram ise bu dinlencenin başlangıcı…  O zaman yaşasın bayramlar! Kutlu olsun. ■