25.11.2014, 09:53

Gerçekçi olmak zorundayız

Gazetemizde ve diğer bazı yayın organlarında, otobüsçülüğün zor durumu anlatılıp çözüm talepleri sıralanıyor. Zorda olduğu, çözüm gerektiği doğru da; çözüm önerileri tartışmalı. Bu arada, şunu da belirtelim ki ne zorda olduğu ne de buna ilişkin çözümler yeni. Böyle olunca, benim cevaplarım da pek yeni olmayabilir. 

Önerilerden yanlış bulunanlara karşı çıkmak pek hoş karşılanmasa da bir görev. Aksi halde olmayacak dualara ‘amin’ denilerek zaman kaybedilir. Gerçekçi olmak zorundayız. Bu kapsamda önerilerin Türkiye’nin ekonomik politikasına uygun olması ilk şarttır. 

Serbest piyasa

Unutulmaması gereken ilk husus; ülkemizin, rekabetçi serbest piyasa ekonomisini tam olarak kabul etmiş olmasıdır. Bu husus, aday olduğumuz AB ilişkilerinde ve ilgili mevzuatta çokça görülebilir. Taşıma Kanun ve Yönetmeliğinde bunu açıkça görebiliriz. Hal böyle olunca, devletimizin kabul edip uygulayacağı çözümler de bu esasa uygun olacaktır. Üst düzey devlet görevlilerinden, hatta Bakanlardan bile buna aykırı işler yapmaları beklenemez. Öyle ki, bu durum, Bakan ile bürokratlarının serbest piyasa fikrinde olmamaları halinde de geçerlidir. Onlar kendi doğrularını değil, ülke politikasını uygulamak zorundadır. Bu politikaya uymamak ancak bunun değiştirilmesi halinde mümkündür -ki bu da Meclisin,
Hükümetin, iktidarın işidir. İsteyenler bu görüşleri paralelinde siyasete atılabilirler. 

Verimlilik sağlamak

Şüphesiz ki ülke kaynaklarının doğru kullanılması, boşa harcanmaması hepimizin isteği… Buna da bağlı olarak bazı çözümler akla gelebilir. Ancak bunların serbest piyasa anlayışına aykırı olmamaları da şarttır. “Benim çözümüm serbest piyasaya aykırı, ama çok iyi; mutlaka uygulanmalıdır” denilemez. Bu kapsamda serbest piyasanın kaynakları çok iyi kullanmadığı iddiası çok tekrarlanmıştır, ama tercih serbest piyasa yönünde olmuştur. Bu nedenle mevcut durumda serbest piyasayı içimize sindirmeli, buna aykırı çözümleri unutmalıyız. 

Bu kapsamda verimlilik vb. önemli ve itibarlı kavramlar için dahi olsa vatandaşların girişim ve ekonomik serbestliğini kısıtlayıcı firma sayısı otobüs, hat vs. kısıtlamalarını unutun. Verimlilik, serbest piyasa içinde ve ona aykırı olmadan girişimcilerin yatırımcıların işletmecilerin sağlaması gereken bir şeydir. Bunu devlet değil, taşımacı sağlar, piyasa sağlatır. Devleti bu amaçlarla kandırmak mümkün de değildir. 

Taşıma ücretleri

Serbest piyasada, devlet mal veya hizmetlerin asgari gerekleriyle ilgilenir, bunu düzenler ve denetler; o kadar. Mal veya hizmetlerin ücretleri tamamen piyasaya bırakılır, yeter ki piyasada rekabet olsun. Özel haller dışında düşük fiyat, yüksek fiyat, kampanyalı fiyat vs. tamamen serbesttir. Buna rağmen taşıma mevzuatında taşıma ücretlerine ilişkin önemli düzenlemeler ve kısıtlamalar yer almıştır. Bunları biraz da idarenin serbest piyasaya güvenmeyişine bağlamak gerekir. Bunları eleştirmek, karşı çıkmak, düzeltilmesini, kaldırılmasını istemek mümkündür, ama daha fazlasını ve ağırını istemek yanlıştır. 

Servis konusu

Servislerin yüksek maliyet getirdiği doğrudur. Bunu kimse dayatmamaktadır. Üstelik tek maliyet kalemi servis değildir. Servis hizmeti verilmesine ilişkin hukuki bir zorunluluk olsaydı karşı çıkabilirdik. Hiçbir zorunluluk yokken ne isteniyor?
Maliyetli bulan, bunu vermez, olur biter. Tabii ki bu durumda yolcu kaybedecektir. Acaba sektör olarak bu hizmet verilmediğinde de sektör yolcu kaybetmeyecek mi? Özel araca, trene, uçağa yönelmek veya seyahatten vazgeçmek kısmen de olsa söz konusu olmayacak mı?

Bir başka fikir de ücretsiz servisten ücret almak. Bu durumda ücretsiz servis, ücretli servis olmayacak mı? Şehir içinde ücretli taşıma yapmak belediye izniyle minibüsçülerin, dolmuşçuların, kentiçi taşımacılarının işi değil mi? Ücreti servis taşıtına binerken değil de bilet alırken tahsil etmek neticeyi değiştirmez. Yolcu, verdiği toplam ücrete bakar. Bu kapsamda acente ücretinin yolcudan alınması gibi öneriler var. Şu anda da yolcudan alındığını söylemek mümkün değil mi? Yolcudan alınan paradan verilmiş olması bu anlama gelmez mi? 

İş serviste de bitmez. Otobüste ikram isteyenlerden de farklı ücret alıp bundan da kazanç sağlamak düşünülebilir. Tabii, yolcuya çayı kahveyi parayla satmak için ayrıca çay ocağı belgesini de alırsınız.

Bir çelişki

İşin zorluklarından bahsedip kolaylaştırıcı çözümler isteniyor. Bunların genel anlamına teşvik de diyebiliriz. Tabii ki teşvikin konuşulanlardan öte özel kolaylıkları da var. Peki, bu kolaylıklar sağlandığında işler iyileşip cazibe arttığında, daha fazla kişi bu işe yönelmeyecek mi? Bu durumda artan rekabet, taşıma ücretlerini düşürüp işleri zorlaştırmayacak mı? Bunun sonunda ya yeni kolaylıklar istenecek ya da artan rekabeti önleyici kısıtlamalar, verimlilik vb. gerekçelerle süslenerek istenmeyecek mi? 

Serbest piyasa kendi içinde bir dengeler sistemidir. Hepsini dikkate almak zorundasınız. Üstelik kendi doğrularınızı dayatamazsınız. Örneğin, ‘rekabet iyidir, ama fazlası zararlıdır’ diyemezsiniz. Rekabet yüzünden firmalar batarsa, bu insanları kim taşıyacak diye korkutsanız da fayda etmez. Serbest piyasa boşluk kaldırmaz, boşalan yer birilerince hemen doldurulur. Serbest piyasaya göre ne kadar rekabet varsa o kadar iyi demektir. Serbest piyasaya aykırı çözümler serbest olsa da dikkate alınmayacaktır. Bunu dikkate almayanlara ve benim gibi bunları yazanlara kızmanız da hiçbir şeyi değiştirmez. ■
Yorumlar (0)
banner117
15
açık
banner159
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 10 28
2. Samsunspor 11 25
3. Fenerbahçe 10 23
4. Beşiktaş 10 20
5. Eyüpspor 11 19
6. Sivasspor 11 17
7. Göztepe 10 15
8. Başakşehir 10 15
9. Kasımpasa 11 14
10. Konyaspor 11 14
11. Trabzonspor 10 12
12. Gaziantep FK 10 12
13. Bodrumspor 11 11
14. Antalyaspor 11 11
15. Alanyaspor 11 10
16. Rizespor 10 10
17. Kayserispor 10 9
18. Hatayspor 10 3
19. A.Demirspor 10 2
Takımlar O P
1. Erzurumspor 11 22
2. Kocaelispor 11 22
3. Bandırmaspor 11 21
4. Karagümrük 11 18
5. Igdir FK 11 18
6. Boluspor 11 18
7. Esenler Erokspor 11 17
8. Ümraniye 11 17
9. Pendikspor 11 17
10. Ankaragücü 11 16
11. Ahlatçı Çorum FK 11 16
12. Şanlıurfaspor 11 15
13. Gençlerbirliği 11 15
14. Manisa FK 11 14
15. Keçiörengücü 11 14
16. İstanbulspor 11 13
17. Sakaryaspor 11 13
18. Amed Sportif 11 13
19. Adanaspor 11 6
20. Yeni Malatyaspor 11 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 10 25
2. M.City 10 23
3. Nottingham Forest 10 19
4. Chelsea 10 18
5. Arsenal 10 18
6. Aston Villa 10 18
7. Tottenham 10 16
8. Brighton 10 16
9. Fulham 10 15
10. Bournemouth 10 15
11. Newcastle 10 15
12. Brentford 10 13
13. M. United 10 12
14. West Ham United 10 11
15. Leicester City 10 10
16. Everton 10 9
17. Crystal Palace 10 7
18. Ipswich Town 10 5
19. Southampton 10 4
20. Wolves 10 3
Takımlar O P
1. Barcelona 12 33
2. Real Madrid 11 24
3. Atletico Madrid 12 23
4. Villarreal 11 21
5. Osasuna 12 21
6. Athletic Bilbao 12 19
7. Real Betis 12 19
8. Mallorca 12 18
9. Rayo Vallecano 11 16
10. Celta Vigo 12 16
11. Real Sociedad 12 15
12. Girona 12 15
13. Sevilla 12 15
14. Deportivo Alaves 12 13
15. Leganes 12 11
16. Getafe 12 10
17. Espanyol 12 10
18. Las Palmas 12 9
19. Real Valladolid 12 8
20. Valencia 11 7