Herkes işine bakmalı

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünün Havalimanları Yer Hizmetleri Yönetmeliğinde (SHY-22) yaptığı değişiklik, 7 Haziran 2017 tarihli Resmi Gazetede yayınlandı. Çok önemli gördüğüm bu düzenleme hakkında görüşlerimi yazmayı gerekli gördüm. 

Düzenlemenin özü

Havalimanları ile şehir terminalleri veya çevre il ve ilçeler arasındaki düzenli yolcu taşıma işletmeciliği havalimanı işletmecisi tarafından düzenlenecek. Bu düzenlemede karayolu taşımacılığı mevzuatına uyulacak. UKOME tarafından yetkilendirilen havalimanı-şehir merkezi taşımaları bunun dışında tutulacak. Düzenlemede ayrıca bazı detaylar da yer alıyor. 

Netlik yok

Resmi Gazetede yayınlanan metin, basında çıkan buna ilişkin yazılar ve UDH Bakanı Ahmet Arslan’ın konuya ilişkin açıklamalarının medyada yer alan şeklini takip ettim. Ancak havayolu işletmecilerinin durumu gibi bazı konularda net sonuca ulaşamadım. 

Genel bakış

Havalimanına uçakla gelen yolcular, transit geçiş yapmayacaksa artık karayolunun konusudur. Keza bu havalimanından uçuşa başlayacak yolcular da uçuş öncesi yine karayolunun konusudur. Bunların havayolunun konusu yapılmaları anlamsızdır. 

Karayolu yolcularının seyahatlerini düzenleyen yeterince karayolu mevzuatı ve karayolu otoritesi vardır. Bu nedenle UDH Bakanlığı yerine Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünün düzenleme yapmaya kalkışması gereksizdir. 

Böyle bir Yönetmelik ile karayolu otoritelerine değil, havalimanı işletmecisine yetki verilmesi uygun değildir. 

Büyükşehiriçi durum 

Bu önemli konuyu öncelikle havalimanın büyükşehir sınırları içinde olması haline göre değerlendirelim.  Önce iliçi taşımaları dikkate alalım. 

Yeni yönetmelik bu iliçi düzenli taşımaları da kapsıyor. Bilindiği üzere, UDH Bakanlığı büyükşehir alanı içindeki düzenli taşımalara karışamıyor. B1, D1 hatta D4 (Y) yetki belgeleri bu iliçi taşımaları yapamıyor. Hatta iliçi yolcu taşımalarının hiçbir türüne yetkili olmadığı da iddia edilebilir. Bakanlık, bu hususu netleştirmiyor. İstanbul, Aydın, Muğla, İzmir, Antalya illerinde grup taşımalarının yapılış şekline ilişkin genelge yayınlamış olsa bile büyükşehir alanlarında bu taşımaların Bakanlık belgeleri ile yapılacağı bile tam bilinmiyor. Bakanlığın dahi yetkisinin olmadığı kabul edilen büyükşehiriçi düzenli yolcu taşımalarının yetkisinin Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünce havalimanı otoritesine verilmesi mümkün ve doğru mu? Bu husus Büyükşehir Belediyesi Kanununa ve UKOME haklarına aykırı değil mi? Metinde UKOME’nin verdiği hatlara karışılmayacağı belirtiliyor. UKOME yeni hatlar koyabilecek mi? İki ayrı otoritenin hat koyması uygun mu? UKOME’nin hat, güzergah, durak, ücret belirleme yetkilerine saldırı yok mu? 

Çevre iller

Büyükşehir içindeki havalimanından çevre illere yapılacak taşımalar da havalimanı otoritesine verilmiş. Bunların mevzuata uygun olarak yapılacağı da eklenmiş. 

Biz soralım: 

- Bu taşımalar illerarası taşıma olarak düzenlenmişken havalimanınca düzenlenmesine gerek var mı?  

- İllerarası taşımalar, mevzuata göre Bakanlık belgesiyle yapılır. Havalimanı işletmecisinden buna uymak için B1, D1, D4 (Y) belgesi aranacak mı? 

- Mevzuata göre taşımalar serbest piyasa esasıyla yapılır. Her hatta bir firma kuralı buna aykırı değil mi? 

- Düzenli seferlerin kalkış varışı yetki belgeli otobüs terminalinden yapılır. Bu kurala nasıl uyulacak? Havalimanında yetki belgeli terminal mi kurulacak? Bu mümkün mü? Mümkün ise niye diğer terminaller gibi çalışmasın?

Yeni düzenlemede, şoförlere, Genel Müdürlük tarafından yayınlanan talimattaki eğitimlerin zorunlu olduğu belirtiliyor. Şoförler için ayrı bir standart mı geliyor? Daha iyisi bu ise niye diğer karayolu taşımalarında da bu uygulanmıyor? 

Büyükşehirdışı havalimanı 

Burada da havalimanı büyükşehir olmayan bir belediyenin sınırları içinde veya dışında olabilir. Bir belediyenin sınırları içindeyse, bu alanda o belediyenin taşıma hatları geçerlidir. Belediye alanı dışı taşımalarda yukarıda belirtilen illerarası taşıma durumu aynen geçerlidir. Sadece burada Ulaştırma Bakanlığının yetki belgelerinin iliçinde de geçerliliği söz konusu olur. Düzenli taşıma için iliçinde D4 (Y) belgelerinin de kullanımı durumu doğar. 

Ücretsiz taşımalar

Yeni düzenlemede tarifesiz/grup/turizm taşımaları kapsam dışı görülüyor. Sözü edilen düzenli taşımaların biletli ve ücretli taşımalar olması beklenir. Bu durumda, ücretsiz servis taşımalarının bu mevzuatın kapsamı içinde olmaması gerekir. İyi ki onlara da karışmaya kalkışmamışlar. 

Son sözler

Karayolu taşımalarının karayolu taşıma mevzuatına göre ve UDH Bakanlığı bağlısı kara ulaştırma otoritesince düzenlenmesi esas olmalıdır. Aksi halde çift başlılık ve çifte standart doğar. 

Kara taşımalarının nasıl daha iyi yapılabileceğini en iyi karayolu otoriteleri bilir. Onlara danışılmalı ve alanlarına müdahale edilmemelidir. 

Havalimanı otoritesi havayolu hizmetlerine odaklanmalı, karayolu taşımalarını ilgili otoritelerin bilgi ve deneyimine bırakmalıdır. 

Havalimanı otoritesinin yapabileceği tek ve en iyi iş havalimanı bölgesinde her düzenli otobüs firmasının faydalanmasına açık bir otobüs terminal alanı yaratılmasıdır. Bunu en azından yeni havalimanlarında dikkate almalıdır.  

Terminalin giriş-çıkış bölgesinde karayolu taşımaları yanında denizyolu ve/veya havayolu taşımasına imkan veren altyapılar söz konusu olsaydı, bunların nasıl yapılacağını da havalimanı mı düzenleyecekti? Eğer cevabı hayır ise, aynı cevap karayolu için de geçerli olmak zorundadır. ■