İstanbul'da 3. Boğaz Köprüsü, Kentiçi Raylı Sistem Yatırımları ve Gelişme Eğilimleri - 5 -

Diğer taraftan; üç Boğaz köprüsünden pik saatte tek yönde taşınılan yolcu sayısı 140 bini aşkın olup, 29 Ekim 2013 tarihi itibariyle kısmen açılışı gerçekleştirilen Marmaray’ın saatte 75 bin kişi taşıma kapasitesi mevcuttur. Dolayısıyla; daha yoğun trafiğin bulunduğu şehrin güney hattında Marmaray önemli bir talebi karşılayacaktır. Banliyö hatlarının rehabilitasyonunun da tamamlanmasıyla beraber Gebze’den Halkalı’ya kadar Marmaray ile yolculuk imkanı oluşmuş olup, Yenikapı-Aksaray Hafif Raylı Sistem Hattı ile Yenikapı-Taksim Metro Hattı işletime alınmış olmasıyla birlikte ulaşım daha da rahatlamıştır. Buna önümüzdeki günlerde açılacak olan Avrasya Tüneli’ni de katmak gerekir. Böylelikle İstanbul’un güney ekseninde Marmara sahili boyunca Gebze’den Halkalı’ya ve Boğaz hattında da Birinci Boğaz köprüsüne kadar geniş bir alanın trafiği Marmaray ile birlikte Avrasya Tüneli eksenli olarak çalışacaktır.

Ulaştırma yatırımları

Daha geniş perspektiften bakıldığında; Boğaz köprüleri geçişlerinde araçların yüzde 90’ı yolcuların yüzde 37’sini taşırken, yüzde 10’luk paya sahip olan lastik tekerlekli toplu taşıma araçları ise yolcuların yüzde 73’ünü taşımaktadır. Bu çerçevede; gerçekleştirilecek olan ulaştırma yatırımlarında, toplu taşıma öncelikli yaklaşımların geliştirilmesi gerektiği görülmektedir. 

Yavuz Sultan Selim Köprüsü, birçok özelliği ile dünya mühendislik tarihi için büyük bir kilometre taşı olma niteliğindedir. Kullanılan yeni yapım teknikleri ve malzeme teknolojileri ile ileri düzeyde bir mühendislik yapısıdır. Halen dünyada inşaatı devam etmekte olan en önemli mühendislik yapılarının başında gelmektedir. Yavuz Sultan Selim Köprüsünün tasarım, yapım ve malzeme temininde,  alanlarında dünyada önemli yerleri, bilinirlikleri ve tanınırlıkları olan teknik personel grubu ve şirketler ile çalışılmaktadır. 

Üzerinde, gidiş ve geliş istikametlerinde 4’er karayolu şeridi ile karayolu şeritlerinin gidiş-geliş istikametlerinin arasında konumlandırılan 2 demiryolu şeridi olmak üzerinde toplam 10 şerit bulunmaktadır. Köprü genişliği 59 metreyi bulmakta olup dünyanın en geniş asma köprüsüdür. Yavuz Sultan Selim Köprüsünün üzerinde bulunan demiryolu şeritlerinden, hem 160 km/saat seyir hızında hızlı trenler, hem de 3.250 ton ağırlığında yük trenlerinin geçişine imkan verecek şekilde dizayn edilmiş ve yapılmıştır. 

Yine 322 metreyi aşan kuleleri ile de dünyanın en yüksek kulesine sahip asma köprüsü niteliği taşımaktadır. 1.408 metre ana açıklığı ve yan açıklıkları ile beraber Yavuz Sultan Selim Köprüsünün toplam boyu 2.164 metreyi bulmaktadır. Bu yönü ile üzerinde raylı sistem bulunan dünyanın en uzun asma köprüsü Yavuz Sultan Selim Köprüsü olacaktır. 

Asya ve Avrupa arasındaki karayolu taşımacılığının yükünü çeken her iki köprüden günde 250 bin otomobil eşdeğerinde araç geçmesi gerekirken, bu miktar 600 bini bulmakta ve köprüler 2,5 kat kapasiteyle çalışmaktadır. Gün içinde trafiğin yoğun olduğu saatler ise giderek artmaktadır. Köprülere ulaşımı sağlayan çevre yolları üzerindeki araç kuyrukları nedeniyle Boğaz’ı geçme süresi 45 dakika ile 1 saat arasında değişmektedir. Buna bağlı olarak, zaman kaybı, kural ihlali ve yüksek maliyetli bir ulaşım sonucu sürücülerin ve yolcuların bu yollarda seyahatleri çileye dönüşmekte, transit yük taşımacılığı kesintiye uğramakta, ülke ekonomisi de olumsuz olarak etkilenmektedir.

Raylı sistem kaçınılmaz

İstanbul’da trafik tıkanıklığının katlanılabilir düzeylere çekilmesinde raylı sistem ve özellikle de metro yatırımları hayati bir öneme sahiptir. Bunun yanı sıra; İstanbul gibi adeta denizin ortasında ve denizi çevreleyen bir şehrin türel dağılımında, denizyolu beklenen seviyenin çok altında olup yüzde 1-2 dolaylarındadır. Halbuki İstanbul’da bu oran yüzde 20-25’lerde işletilebilir. Daha önceleri; Boğazda, kıyıya paralel hat uygulaması çerçevesinde, aynı yakadaki yerleşim yerleri arasında denizyolu ile ulaşım uygulamaları denenmiş, ancak istenen verim alınamamıştır. Burada; yakın mesafeler arasından mevcut Şehir Hatları vapurları yeterinden fazla büyük olmakta ve talebin doğru yönlendirilmesini engellemektedir. Zira sık istasyonların olduğu böylesine bir kıyıya paralel hat uygulamasında, daha küçük şehir hatları vapurlarıyla daha kısa sürede iskeleye yaklaşma-dolum-ayrılmanın sağlanmasıyla daha sık seferlerin yapılması gerekmektedir. İstanbul’da Şehir Hatları yüzde 10’luk kapasiteyle çalışmakta olup, kapasitenin yüzde 40-50’lerde dahi kullanımının sağlanması, Boğaz köprülerindeki tıkanıklığı önemli ölçülerde düşürecektir. Aşağıdaki tabloda 2010 ve 2014 yılı günlük yolculuk değerlerinin türel dağılımı, 2018 ve 2023 yılları için öngörülen yolculuk değerleri ve türel dağılımı detaylı olarak verilmiştir.


Tablo 2010-2014-2018-2023 Hareketlilik Değerleri ve Türel Dağılım Öngörüleri

Tabloda da belirtildiği üzere; 2010’da, İstanbul’da verilen yolculuk değerlerinde türel dağılımda karayolu ulaştırma türünün yüzde 78,4 ağırlığı olup 2014’te yüzde 67,7’ye düşmüştür. Bu oranın 2018’de yüzde 50,7’ye, 2023’te ise yüzde 26,5’a düşmesi öngörülmektedir. 29 Ekim 2013 itibariyle kısmen açılışı yapılan Marmaray ve Avrasya Tünelinin türel dağılımda 2018’de yüzde 7,9, 2023’te ise yüzde 15,7’lik paya ulaşması öngörülmektedir.

Hepinize sağlıklı, huzurlu, mutlu ve başarılı haftalar dilerim. ■