06.07.2015, 13:56

İşte, halk otobüsü tanımı…

Halk otobüsü işletmecilerinin bir tanım isteği var. Nedenini anlamasam da bu konu üzerinde durmak ihtiyacı hissediyorum. Öncelikle belirteyim ki; tanımını istedikleri şey, halk otobüsü mü, halk otobüsçüsü mü yoksa halk otobüsü işletmecisi mi, onu dahi bilmiyorum… Tanımın yer almasını istedikleri yer, karayolları trafik mevzuatı. Burada otobüsçü veya otobüs işletmecisi tanımları olmadığı için ben konuyu, halk otobüsü olarak değerlendireceğim.

Tanım nedir?
Tanımın sözlük anlamı, “Bir kavramın niteliklerini eksiksiz olarak belirtme, açıklama” olarak veriliyor. Eşdeğer kelime ise tarif. Ben de tanımı; “bir kavramın hiçbir şekilde benzerleriyle karıştırılmayacak biçimde anlaşılmasını sağlayan ifade” şeklinde tanımlıyorum. Şimdi gelelim taşıt tanımlarına… 

Otobüs tanımları…
Trafik Yönetmeliğinde araçlara ilişkin tanımlar ve araç sınıfları adlı iki ilgili bölüm var. Araç sınıflarında en az dört tekerlekli yolcu taşıtları M sınıfı olarak belirtiliyor. Bunlardan sürücü dahil en fazla 9 oturma yeri olanlar M1 sınıfı; en az 9’dan fazla yeri olup ağırlığı 5 tonu geçmeyenler M2 sınıfı; bunlardan 5 tonu geçenler de M3 sınıfı oluyor. Bu, Avrupa’nın da kullandığı sınıflama…
Araçlara ilişkin tanımlarda yolcu taşıtı olarak otomobil, minibüs ve otobüs var idi. Önceden en fazla 8 koltuklu olabilen otomobil, yapılan tanım değişikliğiyle 9 koltuklu hale getirildi. Kısacası M1’e karşılık geliyor. Önceden ayrı ayrı tanımları olan minibüs ve otobüs şimdi otobüs tanımında birleştirildi. Minibüs artık bir otobüs çeşidi… 

KTY’deki tanımlar…
Karayolları Trafik Yönetmeliğindeki otobüs tanımı da yukarıdaki şekilde yenilendi. Bunun içinde 10-17 koltuklu küçük otobüs (minibüs) ve 17’den fazla koltuklu büyük otobüs tanımları var. Otomobil tanımı da yukarıdaki gibi… 

Diğer ayrımlar
Taşıma Yönetmeliğinde, tanım olarak bulunmamakla birlikte, bir ayrım daha var: 25 koltuk ve üzeri otobüsler şehirlerarası taşımalarda kullanılabiliyor. Diğer taşımalarda ise böyle bir sınırlama yok. 
Bunlar dışında otobüslerin seferlerinin durumuna göre tarifeli ve tarifesiz ayrımı söz konusu. Bir başka ayrım, çalıştıkları yere göre kentiçi ve kentdışı şeklinde yapılabilir. Otobüs ve diğer taşıtlar mülkiyetlerine göre özel (kişilere ait) ve resmi (devlete ait) şeklinde ayrılabilir. Yine otobüs ve diğer taşıtlar kullanım amaçlarına göre ticari (para kazandıran, gelir getiren) ve özeli (hususi) şeklinde gruplandırılabilir. 

Ayrımların dahası var…
Yine otobüslerin faydalanma şekline göre herkesin tek tek faydalanabildiği bireysel kullanımlı ve önceden yapılan sözleşme kapsamındaki kişilerin kullanabildiği grup kullanımlı şeklinde ayrımı da mümkün. Bunu genel kullanım veya özel kullanım şeklinde de ifade edebiliriz. Grup veya özel kullanım kapsamında servis araçları ile turizm araçları belirtilebilir. 
Bir başka ayrım ise otobüslerin hat veya güzergahlarının sabit (belirli) veya serbest (değişken) olması şeklinde yapılabilir. 

Tanım üretmek
Karayolları Trafik Yönetmeliğinde okul (öğrenci) ve personel servis araçlarıyla bunların tamamını kapsayan umum servis aracı tanımları var. Hepsi bu kadar! Örneğin, belediye otobüsü tanımı yok. Ticari otomobillerdeyse taksi ve taksi dolmuş tanımları bulunuyor. Bunlardan ve yukarıdaki açıklamalardan hareketle, diğerleri için tanımlar üretilebilir. 

Belediye otobüsü…
Yukarıdaki ayrımlardan hangisi belediye otobüsü anlayışımıza uyuyor? İşte cevaplar: Resmi olması, ticari amaçlı olması, kentiçi olması, tarifeli olması, herkese hizmet vermesi, bireysel kullanıma açık olması… Buna göre, bu özelliklerdeki otobüse belediye denmesi şeklinde tanım yapılabilir. 

Halk otobüsüne gelince…
Halk otobüsü, benim bildiğim kadarıyla belediye otobüsünün özel mülkiyetlisidir; başka da bir şey değildir. İşte size halk otobüsü tanımı. İster beğenin, ister beğenmeyin! 

Yanlış beklentiler…
Bazıları; tanım kelimesinin anlamını bilmeksizin veya düşünmeksizin bazı beklentilerinin tanım ile karşılanacağını düşünüyor; bu yanlış. Bunu örneklerle biraz açıklayalım. Bir mevzuat için elma tanımı yapacaksınız… Bu mevzuatta da farz edelim ki sadece kırmızı elmanın kullanımına izin vereceksiniz. Burada elmanın diğer özelliklerini belirtip ”… kırmızı meyvedir” diyemezsiniz. Diğer renkteki elmaları, belirli neden ve amaçlarla yasaklayabilirsiniz, ama onların elma sayılmasını engelleyemezsiniz. Bu nedenle tanımda renk belirtmeksizin elmayı tanımlayacak, kırmızı dışındaki elmaların yenemeyeceğine ilişkin kuralı mevzuatın içinde; kurallar ve elmalarda aranacak özellikler gibi bölümlerde belirteceksiniz. Bu nedenle hiçbir tanımda “bu mevzuatta belirtilen niteliklere sahip” gibi ifadeler kullanamazsınız. Zira bu niteliklere sahip olmayanlar da tanımlanan kavram içerisine girerler. 

Halk otobüsçüsünün beklentisi
Halk otobüsçüsü, kendilerinin haklarını netleştirmek, sabitleştirmek, kalıcılaştırmak gibi amaçlar taşıyabilir. Bunların doğruluğu veya yanlışlığı ayrı bir konu… Ama bunları tanım ile yapamazsınız. Örneğin, tanım ile şu andaki haklarınızı genişletemezsiniz. İleride tartışmalı bir durumda “ama tanım böyle” şeklinde savunma ile hak yaratamazsınız. Bu hakların belirleneceği yer, sizin belediye ile yaptığınız sözleşmedir. Bunu değiştiremediğinizde tanım ile hak yaratmak mümkün değildir. Örnek arayanlar taksi, taksi dolmuş, minibüs gibi tanımlar için de bu hakların olup olmadığına bakabilirler. 

Türkiye, İstanbul değil!
Hemen her türlü faaliyet mensupları İstanbul’daki uygulamayı tüm Türkiye’ye geçerli kılmak anlayışındadır. Şüphesiz ki bu doğru değildir. Bu kapsamda halk otobüsü de her yerde farklıdır, hatta bazı yerlerde yoktur. Neredeki halk otobüsçülüğünü esas alıp mevzuat yapacaksınız?

Son günlerde halk otobüsü dışında tanımlarla çözüm arama gayretleri var. Otobüs kaptanı tanımı gibi. Tanımlardan çözüm bekleyenler, bu yazıyı mutlaka dikkate almalıdırlar. ■
Yorumlar (0)
banner117
15
açık
banner159
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 10 28
2. Samsunspor 11 25
3. Fenerbahçe 10 23
4. Beşiktaş 10 20
5. Eyüpspor 11 19
6. Sivasspor 11 17
7. Göztepe 10 15
8. Başakşehir 10 15
9. Kasımpasa 11 14
10. Konyaspor 11 14
11. Trabzonspor 10 12
12. Gaziantep FK 10 12
13. Bodrumspor 11 11
14. Antalyaspor 11 11
15. Alanyaspor 11 10
16. Rizespor 10 10
17. Kayserispor 10 9
18. Hatayspor 10 3
19. A.Demirspor 10 2
Takımlar O P
1. Erzurumspor 11 22
2. Kocaelispor 11 22
3. Bandırmaspor 11 21
4. Karagümrük 11 18
5. Igdir FK 11 18
6. Boluspor 11 18
7. Esenler Erokspor 11 17
8. Ümraniye 11 17
9. Pendikspor 11 17
10. Ankaragücü 11 16
11. Ahlatçı Çorum FK 11 16
12. Şanlıurfaspor 11 15
13. Gençlerbirliği 11 15
14. Manisa FK 11 14
15. Keçiörengücü 11 14
16. İstanbulspor 11 13
17. Sakaryaspor 11 13
18. Amed Sportif 11 13
19. Adanaspor 11 6
20. Yeni Malatyaspor 11 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 10 25
2. M.City 10 23
3. Nottingham Forest 10 19
4. Chelsea 10 18
5. Arsenal 10 18
6. Aston Villa 10 18
7. Tottenham 10 16
8. Brighton 10 16
9. Fulham 10 15
10. Bournemouth 10 15
11. Newcastle 10 15
12. Brentford 10 13
13. M. United 10 12
14. West Ham United 10 11
15. Leicester City 10 10
16. Everton 10 9
17. Crystal Palace 10 7
18. Ipswich Town 10 5
19. Southampton 10 4
20. Wolves 10 3
Takımlar O P
1. Barcelona 12 33
2. Real Madrid 11 24
3. Atletico Madrid 12 23
4. Villarreal 11 21
5. Osasuna 12 21
6. Athletic Bilbao 12 19
7. Real Betis 12 19
8. Mallorca 12 18
9. Rayo Vallecano 11 16
10. Celta Vigo 12 16
11. Real Sociedad 12 15
12. Girona 12 15
13. Sevilla 12 15
14. Deportivo Alaves 12 13
15. Leganes 12 11
16. Getafe 12 10
17. Espanyol 12 10
18. Las Palmas 12 9
19. Real Valladolid 12 8
20. Valencia 11 7