Köprü ücretleri üzerine

Yavuz Sultan Selim adı verilen 3. Boğaz Köprüsü, 26 Ağustos’ta düzenlenen törenle hizmete girdi. Köprülerin ücretlerinin, yüksekliği, düşüklüğü birbirinden farklılığı konusunda değişik görüşleri daha önce ifade etmiştim. Birde bayram ve benzeri dönemlerde köprü ve yolların ücretsiz yapılması var. Tabi buna yeni açılan köprüler ve yollarda dahil. 30 Haziran’da açılan Osman Gazi Körfez Köprüsü’nün ardından en son olarak Yavuz Sultan Selim Köprüsü açıldı. Daha öncekilerden farklı olarak, Yavuz Sultan Selim Köprüsü’ne yönelik sadece 5 günlük bir ücretsiz süre tanındı. 

Yap-işlet-devret modeli

Daha önce Boğaz’da birinci ve ikinci köprüler yapılmıştı. Bu köprüler devlet tarafından yapıldı ve işletiliyor. Dolayısıyla yapımında kimseye verilmiş bir söz, taahhüt yoktu. Ancak 30 Haziran’da açılan Osman Gazi Körfez Geçiş Köprüsü ve Yavuz Sultan Selim Köprüsü bunlardan farklı. Bunlar özel sektörün yap-işlet-devret modeli ile yapıp işlettiği köprüler. 

Halbuki bundan bir süre sonra Bayram geliyor eski alışkanlıkla yapılmış olsaydı. Bayram sonuna kadar ücretsiz yapılırdı. Ama yapılmadı. Bence doğru olan bu. Önceden hepsi devlete ayrılan köprüleri ve yolları kolayca ücretsiz yapmak mümkün idi. Şimdi ise bazıları özel sektör tarafından işletildiği için ücretsiz yapmak zorlaştı. Ücretsiz olması nedeniyle oluşacak gelir kaybının devletçe karşılanması gibi bir durum söz konusu.

Bu nedenle artık bundan sonra daha özenli davranılacağını düşünüyorum. Bayram dönemlerinde köprü ve yolların ücretsiz olmaması sadece ihtiyaç sahiplerinin bu yolları kullanmasını sağlayacağı için trafik bakımından olumlu olabilir.Birde bu dönemde kazanılacak paralarla buralara zam yapılması gecikebilir. Bu bakımdan da ücretsiz geçişlerin kaldırılmasından yanayım. Bakalım önümüzdeki bayramda durum ne olacak? 

Günlük 135 bin otomobil 

3. Boğaz Köprüsü’nden otomobiller için 31 Ağustos sonrasında 9.90 TL  ücret alınacak. Günde 135 bin otomobilin geçişi garanti edilmiş durumda. Bu sayıda otomobil geçtiğinde yıllık 145-150 milyon dolarlık köprü geliri olacak.  Otoyollarla birlikte 360 milyon doları bulacağı hesaplanıyor. Devletin taahhüt ettiği gelir ise 500 milyon doların üzerinde. Hesaplar işi biraz zorlaştırıyor. Dolayısıyla burada da devletin geliri kapatması söz konusu. Geliri kapatmamak için iki husus var… Yine geçiş ücretini ve/veya geçen araç sayısını artırmak. Acaba mümkün mü?

Ücret mukayesesi

Birinci ve İkinci Boğaz köprülerinde otomobil geçişlerinin şu anda 4.75TL olduğu biliniyor. Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nden ise, iki katı ücret alınmış olacak. Otobüsler için mevcut köprülerdeki ücret 15 TL. Şu an kamyonlar için dile getirilen bir ücret var. 21.29 TL. Ancak otobüslere yönelik ücretin ne olacağını açılışı yapılmasına rağmen henüz anlayabilmek güç. 

Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nden kamyonlar ve otobüslerin geçme zorunluluğu bulunuyor. Otobüslerin buraya yönlendirilmesi hem daha fazla ücret ödemelerine hem de daha fazla yol kat ederek, zaman ve para kayıplarına yol açar. Bu da toplu taşımacılık anlayışına aykırıdır. Toplu taşıma anlayışında yetmeyen yolların, köprülerin toplu taşıma araçlarına öncelikle kullandırılması özel taşıtların ise daha istenmeyen yol ve köprülere sevk edilmesi gerekir. 

Hal böyleyken otobüslerin yeni köprüye yönlendirilmesi ve yüksek ücret ödemek zorunda bırakılması açık bir haksızlık olur. Bilinmelidir ki bazı şeyleri zorladığınızda alternatif sistemler devreye girer ve hesaplarınız tutmayabilir.

Ticari taşıtlar, yeni köprünün kendilerine getireceği yol ve buna bağlı yakıt ve zaman kayıplarını, köprü geçiş ücreti farklılıklarını düşünerek kendi pozisyonlarını ayarlayabilirler. Otobüsçüler, buna özellikle dikkat etmek zorundalar, çünkü eski köprüleri kullanmak için yeterince haklı nedenleri var. Yük taşıyan ağır vasıtaların işi ise biraz daha zor. Onların pek şansı yok gibi bu ağır şartlara katlanmak bakımından. Ancak otobüsçülerin de kendilerini kurtarmaları bu yöndeki çabalarına bağlı.

Gelecek dönem 

20 Aralık’ta İstanbul’da karayolu otomobil geçiş tüneli hizmete girecek. Bunun ücretlerinin daha da yüksek olduğu biliniyor. Ancak bu isteğe bağlı bir geçiş. İstemeyen kişiler köprüleri kullanmaya devam edebilecekler. Ancak bu tünelin hizmete girmesi sonrasında yeni köprüye talep iyice azalabilir. Sadece sabah ve akşam belirli saatlerde önemli sayılabilecek araç buraya gidebilir, bunun dışında sayılar düşük kalacaktır. Bu da yeni köprüdeki problemin büyümesine yol açabilir. 

Herkese iyi haftalar diliyorum. ■