Dört Mevsi̇m Lasti̇ği̇ “İyi̇ bir uzlaşma” mı?

Hareket eden küçük bir otomobilin yolla ilişkisini sağlayan lastiklerin temas yüzeyi bir çift 44 numara ayakkabının taban yüzeyine eşit. Bu kadar küçük bir yüzeyde kışın lastiğin yola tutunmasını, lastik basıncı dışında, üç önemli unsur etkiliyor: 

1) 7ºC’ın altında yaz lastiğinin yola tutunması azalmakta, bu nedenle Silika karışımlı kış lastikleri üretilmekte. Bu lastiklerin uluslararası bir belgesi ve yanağında 3 tepeli dağ içinde kar tanesi (3PMSF) şeklinde bir logo var. 

2) Lastiğin diş derinliği, özellikle ıslak yolda suda kızaklanmayı (aquaplaning) önler ve yola tutunmasını sağlar. Lastik diş derinliği yasal sınırı 1,6 mm ise de otomobiller için önerilen en düşük değer kış lastiklerinde 4 mm, yaz lastiklerinde ise 3 mm.

3) Lastiğin esnekliği ve dolayısıyla yola tutunması, saklanma şekline de bağlı olarak, belli bir yıldan sonra azalıyor. Lastiklerin 6-10 yıl içinde yenilenmesi öneriliyor. Bu süre ile ilgili uluslararası bir kural yok, ancak İngiltere'de 1.2.2021'den sonra, çeker dingil ve römork dışında, ticari araç ön lastikleri 10 yıldan daha yaşlı olamayacak. 

AB’de kış lastiği konusunda ortak bir karar yok. “Her havada ve her yolda gidebilir” diye pazarlanan SUV’ların fabrika çıkışı taktıkları ve teknik mevzuatı olmayan M+S lastikleri Orta Avrupa ve Türkiye mevzuatlarında kış için yeterli sayılıyor. Almanya ise 2018’den itibaren motosiklet dahil tüm araçlara 3 tepeli dağ içinde kar tanesi logolu kış lastiğini zorunlu tuttu. Kuzey Avrupa ülkeleri ise kış lastiği ve belirli yollarda çivili kış lastiği istiyor.

Çok km yapmayan bir otomobil, 5-6 yılda bir takım lastiği eskitirken aynı sürede bir takım yaz ve bir takım kış lastiğini eskitmesi olanaksız. Lastiklerin kauçuk ömrü daha önce dolar. Aşınmamış ama esnekliğini yitirmiş lastikler yenilenirse israf, aksi durumda da teknik olarak risk yaratır. İşte bu noktada dört mevsim lastiği gündeme geliyor. 

Son yıllarda Fransa başta olmak üzere Orta Avrupa’da dört mevsim lastiği yaygınlaşıyor. Aslında uzun zamandır bu isimle satılan lastikler var, ancak son yıllarda bu lastiklere kış lastiği logosu eklendi ve kışın yasal olarak kış lastiği sayılırken, dört mevsim kullanılabiliyor. 

Otomobil dergilerinin iyi kış ve iyi yaz lastikleri ile kıyaslayarak yaptıkları testlerde, yeni nesil dört mevsim lastiklerinin oldukça başarılı oldukları görüldü. Bu testlerde dört mevsim lastiği:
- Kar üzerinde yaz lastiğinden kesinlikle daha iyi,  
- Karda kış lastiğine ve kuru yolda yaz lastiğine kıyasla, kabul edilebilir farkla, zayıf. 
- Islak yolda frende yaz lastiğinden, kabul edilebilir farkla, kötü ama kış lastiğinden iyi. 
- Kuru, ıslak ve karlı yolda frende; iyi lastiklere kıyasla en az bir araç boyu fark var.

Bu sonuçları göz önüne alarak şu eski değerlendirmeyi tekrarlamak mümkün: “Dört mevsim lastiği kışın kötü bir kış lastiği, yazın da kötü bir yaz lastiği”. 

Son teknolojik gelişmelerden sonra bu söylemi biraz değiştirmek gerekiyor: “Kış lastiği logolu dört mevsim lastiği, kış ve yaz sıcaklıklarının çok uçlara gitmediği coğrafi bölgelerde, az km yapan araçlarda ve fren sırasında en az bir araç boyu fark göz önüne alınarak kullanmak şartıyla, bir uzlaşma lastiğidir”. 

Ülkemizin iklimi M+S lastiğini şimdilik yeterli gören Orta Avrupa’dan çok farklı ve çeşitli. Kışın Bolu’nun batısı Orta Avrupa iklimine yakınken, doğusu Kuzey Avrupa iklimine daha yakın. Lastik seçerken bu benzerlik ve farkları göz önüne almak, uzlaşma ararken güvenliği elden bırakmamak gerekmekte. ■

DÖRT MEVSİM LASTİĞİ HAKKINDA SIKÇA SORULAN SORULAR (SSS)

SORU: Dört mevsim lastiği üzerinde 3PMSF logosu varsa kış lastiği olarak kullanılabilir mi?
YANIT: EVET kullanılabilir. Bizim kış lastiği mevzuatımıza (65/A) göre yasal. Sakınca yok.  

SORU: Dört Mevsim Lastiği alırken nelere dikkat etmeli?
YANIT: Kış lastiği logosu (3 Tepeli dağ içinde kar tanesi) aranmalı. Alırken lastik etiketine bakılmalı: Islak fren değeri A, B veya en az C, az km yapan araçlara önerildiği için yuvarlanma direnci tercihte öncelik taşımamalıdır.

SORU: Hangi coğrafi bölgelere dört mevsim lastiği tavsiye edilir? 
YANIT: Dört mevsim lastiği coğrafi olarak yazın çok sıcak ve kışın çok soğuk olmayan bölgelere, Bolu'nun batısındaki şehirlerdeki araçlara tavsiye edilir.

SORU: Hangi araçlara dört mevsim lastiği tavsiye edilir? 
YANIT: Ticari olmayan ve az km yapan otomobillere tavsiye edilir. Günde 400 - 500 km yol yaptıkları ve yıllık km.si fazla olacağı için hafif ticari araçlara tavsiye edilmez. Bu araçlara yazın yaz lastiği, kışın kış lastiği önerilir.

Sonuç olarak: Dört mevsim lastiği yılda 10 bin km veya altı yol yapan, yüksek hız yapmayan ve coğrafi olarak Bolu'nun batısında olan şehirlerdeki ticari olmayan özel araçlara tavsiye edilir. ■