05.01.2015, 16:51

Engelli uyumu, çıkmaz sokak!

Geçtiğimiz haftalarda, gazetelerde otomotivle ilgili, tam sayfa, önemli bir haber gördüm. “Torba’ya eklenen bir madde ile otomotiv üretimi bitiyormuş” üst başlığından sonra büyük harflerle “Otomotiv ipten döndü” deniyordu. Tabii, aklıma otomobil üretimi geldi. İçeriğine baktığımda, konunun engelli taşımasıyla ilgili olduğunu gördüm. Bu önemli konuda bazı gerçekleri ve düşüncelerimi ifade etme gereğini duydum. 

İşin özü, taşımaların engellilerin ihtiyaçlarına uygun yapılması. Bu yönde getirilen kurallar iki hususu içeriyor. Birincisi, belirli bir dönemden sonra üretilecek taşıtların engellilere uygun olması. Bunun gereği olarak da belirli bir tarihten sonra buna uymayan araçların, izin belgelerine kaydedilmeyerek kullanımına izin verilmemesi. İkincisiyse engelliye uyumlu olmayan mevcut araçların belirli bir sürede uyumlu hale dönüştürülmesi. 

İlk kapsam durumu…

Buna ilişkin ilk kanun, sadece şehiriçi toplu taşıma araçlarını kapsıyordu. Mevcut ve yeni üretilecek araçlarla ilgili uyum konuları bunda yer aldı. Şehirlerarası tarifeli/tarifesiz taşıma araçlarıyla şehiriçi öğrenci ve personel servis araçları ise kapsam dışıydı. 

2014 düzenlemeleri 

TBMM’de kabul edilip 19 Şubat 2014 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Engelli Taşımacılığı ile İlgili Kanun Değişiklikleri kapsam dışı taşımalara da düzenleme getirdi. Buna göre 7 Temmuz 2018 tarihinden itibaren tüm taşıtlar engelli taşınmasına uygun olacak.
Bunun gereği olarak mevcut taşıtların dönüşümü ve yenilerin buna uyumu gerekecek. Bu tarihe kadar yapılacak taşımalarda şehirlerarasında 72 saat içinde, servislerdeyse talep edildiğinde engellinin ihtiyacı karşılanacak. Mevcut taşıtların 2018’e kadar buna uyumu gerekiyor ki, bir problem burada. İkinci olarak bu Kanuna göre 6 Ağustos 2014’ten itibaren üretilecek taşıtların buna uyumlu olması gerekiyor. Aksi halde üretilen yeni taşıtlar, belgelere yazılamayacak ve taşımada kullanılamayacak. Kısacası bu tarihe kadar ‘engelliye uygun taşıt üretimine geç’ denildi.

Uyum yok!

Derken günler geçti ve 6 Ağustos 2014 geldi. Üretimde arzu edilen uyum sağlanamadı. Bunun; süre kısalığına, ihracatla uyumsuzluğa ve başka nedenlere bağlı açıklamaları yapıldı. Engelliye uygun olmayan yeni araçların kullanılamaması, üretilememesi anlamına geliyordu, yani üretimin durması. Peki, üreticiler buna uyabilirler miydi veya ne zaman uyabilirlerdi? 

Uyamayan veya uymayan üreticiler uygun olmayan araçların belgelere yazılmaması kuralının kaldırılmasını istediler. Bu talebe uygun olarak, kanun değişikliği ile bu kural kaldırıldı. Böylece bu taşıma ve taşıtlarda engelli uyumuna ilişkin bir nevi serbestlik doğdu. 

Yeni Yönetmelik

Aradan belirli bir süre geçtikten sonra bu boşluğun doldurulması yoluna gidildi. Kasım ayı içinde kaldırılan kuralın yerine, bu taşıt ve taşımalarla ilgili hususların bir Yönetmelik ile bir yıl içinde düzenlenmesi kuralı getirildi. Bu arada önceden beri zorunluluk kapsamında olan taşımalarla ilgili araçlardan zorunluluğa uygun olmayanların da şehiriçi taşımacılıkta kullanılması kapısı da açılıverdi. 

Şimdi durum ne?

7 Temmuz 2018’den itibaren tüm taşımaların engelli uyumlu yapılması kuralı yerinde duruyor. Yeni Yönetmelik yayınlanıp yeni bir üretim yasağı getirilene kadar -tabii, getirilirse- engelliye uyumlu olmayan araçların üretimi, belgelere yazılması ve kullanılması ise sürecek. Yani engelli uyumu konusunda ne üreticinin ne de taşımacının bir şey yapmasına gerek var, herkes rahat. Erteleyip kurtulduk.  Bu arada engellilerin şehirlerarasında 72 saat, servislerdeyse talep edildiğinde ihtiyaçlarının karşılanması zorunluluğu sürüyormuş, dert değil. Bilinmeli ki 7 Temmuz 2018’den itibaren tüm taşımaların engelli uyumlu yapılması kuralı yerli yerinde duruyor.

Kasım ayında çıkan Kanuna göre Yönetmelik için bir yıl süre var, yani Kasım 2015. Bu Yönetmeliğin çıktığı günden itibaren engelli uyumlu olmayan araç üretimini zorunlu kılması, bu amaçla kullanımını yasaklaması mümkün değil. Aslında Yönetmelik yayımlandığında ilk zorunluluk üzerinden 20 aydan fazla süre geçmiş olacak. Ama uyum mümkün olmayacak. Ayrıca yeni bir 6 ay yine az bulunacak. Buna da bir yıl dersek, engelli uyumlu araç üretiminde 2016 sonuna gelinecek. Bu tarih tam zorunluluğun başlayacağı 2018
Temmuzundan sadece 1,5 yıl önce. Yani tüm araçların uyumlu olma zorunluluğuna 1,5 yıl kalana kadar engelli uyumu olmayan araç üretimi sürecek. 

2018’de ne olacak?

Diyelim ki 2017 başından itibaren tüm taşıtlar engelli uyumlu üretildi. 2018 Temmuzuna gelindiğinde durum ne olacak? Mevcut taşıtların yüzde 10-15’i zaten üretimden uyumlu. Geriye kalan, yani 2016 sonuna kadar üretilmiş yüzde 85-90 civarındaki mevcut araçların ise bu 1,5 yıllık sürede engelli uyumuna göre dönüştürülmesi gerekecek. Bu mümkün mü? Bana göre kesinlikle mümkün değil. Yani yeni araçlara bu zorunluluğun uygulanmaması sektörü kurtarırken engelliye dönüşmesi mümkün olmayan çok fazla araç parkı yaratacak. Adı geçen Yönetmeliğin verilen bir yıllık süreyi beklemeden kısa sürede yayınlanması, bunu hafifletebilir.

Olası itirazlar…

Engelliye uymak zorunda olan mevcut araç sahiplerinin itiraz sesleri yükselecek. Unutmayın, yukarıdaki iyimser tablo 2017’de uyumlu araç üretilmesi halinde söz konusu. İtiraz edenlere derseniz ki ‘bu uyumsuz araçları önceden almasaydınız’, sizden kötüsü olmaz.
Derler ki ‘uyumlu var mıydı’, ‘uyumlular çok pahalıydı’. Uzun lafın kısası o kadar çok aracın dönüştürülmesi mümkün değil. Bakmayın, o gün söylenecek 1,5 yıllık dönüşüm süresinin kısa olduğu şikayetlerine… Her araç bağımsızdır, her araç için bu süre yeter. Bilinmeli ki bir gemi okyanusu 10 günde geçerse 100 gemi 1000 günde değil, yine 10 günde geçer. 

Geç olmadan…

Eğri oturup doğru konuşalım ve gerçekçi olalım. Tüm araçlar engelli uyumlu olacak mı? Olacak ise itiraz edilmeyecek hangi tarihte? Buna göre zorunlu uyumlu yeni araç üretimi hangi gerçek tarihte başlayacak? Eğer tüm araçlarda zorunluluk aranmayacaksa nasıl bir sistem kurulacak? Eski araçlar dönüşüm olmaksızın mevcut şekliyle kullanılabilecek mi? Bunları şimdiden konuşmak lazım. Nasıl olsa 2018 Temmuzuna çok süre var, gerisini o zaman düşünürüz demek doğru değildir. 

Öncelikle engelli vatandaşlarımız olmak üzere herkese iyi yıllar. ■
Yorumlar (0)
banner117
15
açık
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 16 44
2. Fenerbahçe 16 36
3. Samsunspor 16 30
4. Göztepe 16 28
5. Eyüpspor 17 27
6. Beşiktaş 16 26
7. Başakşehir 15 22
8. Gaziantep FK 16 21
9. Antalyaspor 16 21
10. Konyaspor 16 20
11. Rizespor 16 20
12. Trabzonspor 16 19
13. Kasımpasa 15 19
14. Sivasspor 17 19
15. Alanyaspor 16 18
16. Kayserispor 16 15
17. Bodrumspor 16 14
18. Hatayspor 15 9
19. A.Demirspor 15 5
Takımlar O P
1. Kocaelispor 17 35
2. Bandırmaspor 17 33
3. Karagümrük 17 31
4. Erzurumspor 17 29
5. Keçiörengücü 17 27
6. Igdir FK 17 25
7. Ahlatçı Çorum FK 17 25
8. İstanbulspor 17 24
9. Ankaragücü 17 24
10. Manisa FK 17 23
11. Pendikspor 17 23
12. Gençlerbirliği 16 23
13. Esenler Erokspor 17 22
14. Ümraniye 16 22
15. Boluspor 17 22
16. Amed Sportif 16 22
17. Şanlıurfaspor 17 21
18. Sakaryaspor 17 21
19. Adanaspor 16 11
20. Yeni Malatyaspor 17 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 16 39
2. Chelsea 17 35
3. Arsenal 17 33
4. Nottingham Forest 17 31
5. Bournemouth 17 28
6. Aston Villa 17 28
7. M.City 17 27
8. Newcastle 17 26
9. Fulham 17 25
10. Brighton 17 25
11. Tottenham 17 23
12. Brentford 17 23
13. M. United 17 22
14. West Ham United 17 20
15. Everton 16 16
16. Crystal Palace 17 16
17. Leicester City 17 14
18. Wolves 17 12
19. Ipswich Town 17 12
20. Southampton 17 6
Takımlar O P
1. Atletico Madrid 18 41
2. Real Madrid 18 40
3. Barcelona 19 38
4. Athletic Bilbao 19 36
5. Villarreal 18 30
6. Mallorca 19 30
7. Real Sociedad 18 25
8. Girona 18 25
9. Real Betis 18 25
10. Osasuna 18 25
11. Celta Vigo 18 24
12. Rayo Vallecano 18 22
13. Las Palmas 18 22
14. Sevilla 18 22
15. Leganes 18 18
16. Deportivo Alaves 18 17
17. Getafe 18 16
18. Espanyol 18 15
19. Valencia 17 12
20. Real Valladolid 18 12