25.06.2020, 15:06

Otobüsçünün zor günleri!

Dr. Zeki Dönmez

Dr. Zeki Dönmez

Otobüsçülerin uzun süredir pek değişmeyen, ancak önemli de olan gündemine ilişkin görüş ve eleştirilerimi paylaşmak istiyorum. 

Ayrımcılık

Öteden beri karayolu yolcu taşımacılığının olumsuz anlamda ayrımcılığa tabi tutulduğunu belirtirim. Özel sektörce de işletilmesi mümkün olduğu halde henüz gündemde olmayan ve sadece devlet tarafından işletilen tren taşımacılığını bir yana bırakırsak taşıt kapasitesinin yüzde 50 kullanılması deniz, hava ve kentiçi taşımacılıkta yok. Sadece şehirlerarası taşımacılıkta var. Yine diğer modların hiçbirinde olmayan tavan ücret tarifesi de sadece otobüsçülükte bulunuyor. Üstelik gereği de yokken. Bunlar kötü örnekler.

Destek ve kolaylıklar

Öteden beri diğer modlar, başta vergisiz akaryakıt olmak üzere çeşitli kolaylıklardan faydalanıyorlar. Şimdi bunlara yenileri eklenme gayretleri sürüyor. Ama otobüsçülüğe toplu taşıma olduğu da unutularak hiçbir destek ve kolaylık gösterilmiyor.

Tavan ücret tarifesi 

Yayınlanan ilk tarife hakkındaki görüşlerimi daha önce belirtmiştim. Şimdi bunun genelde yüzde 25, kısa mesafelerde yüzde 30 indirimlisi olan yeni bir tarife yayınlanmış bulunuyor. Tabii ki, bu ücretin iki koltuktan mı, tek koltuktan mı alınacağı tarifede yer almıyor. Ancak yüzde 50 kapasite ile çalışma hali söz konusu olduğunda bu iki koltuğun tavan ücreti oluyor. Örneğin Ankara gibi mesafelerdeki yerler için tavan ücret 120 Lira. Belki yeterli de olabilir.

Aşağıda bunun açıklamalarına değineceğim. Ancak bunun iki koltuk için olduğunu düşünürsek koltuk başına 60 lira ücret alınması söz konusu oluyor. Bunu da yeterli bulmak mümkün değildir. Koltuk ücreti geçen yılın fiyatlarının da altında.

Otobüsçüler de suçlu

Seyahatin izne tabi olduğu dönemde az sayıdaki sefer çok az doluluklarla yapılabildi. Burada yüksek fiyat bir ihtiyaçtı. Ancak bazıları bunu abartmış da olabilirler. Bunların ayrıca cezalandırılma imkanı varken otobüsçülerin kalkıp da bunlara karşı tavan fiyat istemesini anlayabilmiş değildim. Bunun sonrasında da aile indirimleri vs. gibi gerekçelerle bunun yenilenmesi istendi. Şimdi daha kötü olan bir tavan fiyat geldi. Üstelik aile vs. ile ilgisi de yok. Dolayısıyla otobüsçülerde tavan ücret ilanı konusunda adeta kaşındılar diyebilirim…

Seyahat talebi az

Koronavirüs nedeniyle insanların seyahat etmekten hâlâ kaçındıklarını görüyorum. İç ve dış turizm faaliyetleri neredeyse yok gibi. İnsanların seyahat arzusu duyan kesimi özel araçlarıyla gidiyorlar. Bazıları da daha fazla kolaylık gösterilen diğer modları tercih ediyorlar. Bu da seyahat eden yolcu sayısının azalmasına neden oluyor. Bir de eğitim ve sınav gibi faaliyetlerin devam ediyor olması henüz yaz hareketliliğini tam olarak getirmiş değil. Bu nedenle gerek tarifeli gerekse tarifesiz taşımacılıkta işler çok düşük. Özellikle tarifesiz turizm taşımacılığı neredeyse durma noktasında. Yolcu az olunca tavanın da önemi kalmıyor. İnsanlar biraz mecburiyet, biraz da sorumsuzlukla tavan ücretin çok altında ücretlerle taşımacılık yapma durumunda kalabiliyorlar. Hatta bu noktada yüzde 50 kapasite kullanımı sorun bile olmayabiliyor, onu bile dolduramayan otobüsçüler oluyor. 

Tarifeli otobüs çok fazla

Tarifeli otobüsler de 1 özmal karşılığı kiralık araç sayısı daha önce 2’den 3’e yükseltilmişti. Bu da otobüs sayısını arttırdı. Özellikle de tarifesiz belgelere kayıtlı olup iş yapamayan otobüsler, şanslarını tarifelide denemeye kalkıştılar. Bu da iyice otobüs bolluğu yarattı. Bu durumda hâlâ özmal karşılığı kiralık otobüs sayısının arttırılmasını anlayamıyorum. Mevcutlara iş yokken daha fazlası niye istenir, bilemem. 

Mevcut durum

Şu anda pek çok firma, kiralık otobüsleri düşük doluluklarla, yetersiz fiyatlarla sefere gönderiyor. Bundan otobüsçülerin para kazanması mümkün değil. Ama başkasının otobüsünü koşturan komisyoncu firmalar bundan belki kendi komisyonlarını alıp rahatlarına bakıyor olabilirler. Burada olan, gerçek otobüs sahibine oluyor. 

Otomobille taşımacılık 

Geçen yılın sonunda yapılan Yönetmelik değişikliği ile otomobille tarifeli/tarifesiz taşımacılık yapılması B ve D belgesi sahiplerinin faydalanmasını kapsayan bir düzenleme getirilmişti. Buradaki otomobil kullanımını azaltıcı geçici düzenlemeler de peşinden geldi. 1 Haziran itibariyle de otomobillerle ilgili kısıtlamalar da kalktı. Bazıları otobüslere iş yokken otomobiller nerden çıkıyor, diyebilirler. Ancak otomobille taşımacılık bence bir haktır, otobüsçüler de gereken yerlerde bundan faydalanma yolunu seçmelidirler. 

Kısa hat taşımaları 

İlk Yönetmelik yayınlandığında 100 km’ye kadar olan taşımalar valiliklerden alınan belgelerle yapılıyordu. Bu nedenle 100 km’ye kadar şehirlerarası hatlar valilik belgelerine ayrıldığı için buralarda B1 ve D2 belgeli otobüslerin çalışmasına imkan verilmemişti. Daha sonra valilik yetkisi kalkıp tamamı Bakanlık yetkisine bağlandığında bu ayrım bazı kısıtlamalarla da olsa kalktı. Nedendir bilinmez, daha sonra bunun tekrar geldiğini görüyoruz. Hâlâ 100 km’ye kadar olan hatlarda B1 ve D1 belgeli firmalar çalışamıyorlar. Bunun düzeltilmesi lazım. Böylece bu kısa hatlara daha kaliteli, daha güvenli taşımacılığın geleceğini de hesaba katmak gerekiyor. 

Dikkatli olunmalı 

Bu yıl otobüsçülüğün çok iyi şartlarda yapılamayacağı zaten görülüyor. Bu, aslında diğer modlar için de kısmen geçerli. Son günlerde artan vaka sayıları iyileşmenin gecikmesini getirebilir. Bu da işi daha da zorlaştırabilir. Hele bir de buna, korkulan ikinci ikinci dalga da eklenecek olursa, işler çok daha kötüye gidebilir. Kötüyü konuşmak istemem, ama herkes bunları düşünerek hareket etmeli ve zorluklara rağmen bu yılı atlatıp gelecek yılın yazına çıkmayı başarmalı. Gelecek yıla kalmak bence artık bugünün başarı ölçütüdür. ■
#Otobüsçünün #zor #günleri
Yazarın Önceki Makalesi Yazarın Sonraki Makalesi
Dr. Zeki Dönmez
Dr. Zeki Dönmez
Terminal dışı varış-kalkış...
26 Şubat 2013
Sami Acerüzümoğlu
Sami Acerüzümoğlu
Seyahatname-3
12 Aralık 2024
Yorumlar (0)
banner117
5
kısa süreli hafif yoğunluklu yağmur
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 27 71
2. Fenerbahçe 26 62
3. Samsunspor 27 51
4. Beşiktaş 26 44
5. Eyüpspor 27 44
6. Gaziantep FK 26 38
7. Göztepe 26 37
8. Başakşehir 26 36
9. Trabzonspor 26 35
10. Kasımpaşa 27 35
11. Rizespor 27 33
12. Antalyaspor 27 33
13. Konyaspor 27 31
14. Alanyaspor 27 31
15. Bodrum FK 27 30
16. Sivasspor 27 27
17. Kayserispor 26 27
18. Hatayspor 26 19
19. A.Demirspor 26 -2
Takımlar O P
1. Kocaelispor 30 59
2. Karagümrük 30 53
3. Erzurumspor 30 51
4. Bandırmaspor 30 50
5. Gençlerbirliği 30 48
6. İstanbulspor 30 46
7. Ahlatçı Çorum FK 30 45
8. Boluspor 30 44
9. Ümraniye 30 44
10. Amed Sportif 30 43
11. Iğdır FK 30 43
12. Keçiörengücü 30 42
13. Esenler Erokspor 30 41
14. Pendikspor 30 40
15. Sakaryaspor 30 39
16. Ankaragücü 30 38
17. Manisa FK 30 37
18. Şanlıurfaspor 30 34
19. Adanaspor 30 27
20. Yeni Malatyaspor 30 -21
Takımlar O P
1. Liverpool 29 70
2. Arsenal 29 58
3. Nottingham Forest 29 54
4. Chelsea 29 49
5. M.City 29 48
6. Newcastle 28 47
7. Brighton 29 47
8. Fulham 29 45
9. Aston Villa 29 45
10. Bournemouth 29 44
11. Brentford 29 41
12. Crystal Palace 28 39
13. M. United 29 37
14. Tottenham 29 34
15. Everton 29 34
16. West Ham United 29 34
17. Wolves 29 26
18. Ipswich Town 29 17
19. Leicester City 29 17
20. Southampton 29 9
Takımlar O P
1. Barcelona 27 60
2. Real Madrid 28 60
3. Atletico Madrid 28 56
4. Athletic Bilbao 28 52
5. Villarreal 27 44
6. Real Betis 28 44
7. Mallorca 28 40
8. Celta Vigo 28 39
9. Rayo Vallecano 28 37
10. Sevilla 28 36
11. Getafe 28 36
12. Real Sociedad 28 35
13. Girona 28 34
14. Osasuna 27 33
15. Espanyol 27 28
16. Valencia 28 28
17. Deportivo Alaves 28 27
18. Leganes 28 27
19. Las Palmas 28 25
20. Real Valladolid 28 16