11.02.2013, 18:52

Rekabetin ne olduğu bellidir, çarpıtılmamalıdır!

Dr. Zeki Dönmez

Dr. Zeki Dönmez

“Ben, serbest piyasa yanlısıyım ama rekabete de karşıyım” demek çok saçma bir düşüncedir. Rekabetin ne olduğu, neler getirdiği, nasıl uygulanacağı zaten apaçık belli. Kimse buna aykırı anlam ve öneri peşinde koşmamalı.

Gazetemizde ele aldığımız Rekabet Kurumu Başkanı’nın mektubu nedeniyle geçen hafta ele aldığım rekabet konusuna devam etmek zorunda kaldım. 

Rekabete aykırı yetki

Geçen hafta Bakanlığın yayımladığı ‘Taban Ücret Tarifesi’ üzerinde durdum. Taban ücret yayımlama ve uygulatma yetkisinin Karayolu Taşıma Kanununun verdiği bir yetki olduğunu, ancak bu yetkinin ve bunun uygulanmasının ülkemizin seçtiği serbest piyasa anlayışına ve Karayolu Taşıma Kanununda da “esas” olarak belirtilen “taşımaların serbest rekabet piyasasında gerçekleşmesi” ilkesine aykırı olduğu ve çok özel hallerde kullanılması gerektiğini yazdım. 

Serbest piyasa anlayşı

Ülkemizde işletmecileri rekabetin olumsuzluklarından korumak gibi bir “kahramanlık” sıkça gündeme gelir. Bunun aksini söyleyen benim gibiler de pek iyi karşılanmaz. Ben, serbest piyasa yanlısı veya karşıtı olma konusundaki kendi görüşümü ve herkesin de böyle bir hakkı olduğunu saklı tutarak diyorum ki rekabete karşıysanız serbest piyasaya ve serbest piyasa yanlısı parti ve iktidarlara da karşı olursunuz. Ama bunları yapmıyorsanız serbest piyasanın gereklerine de razı olacak, katlanacaksınız. 

Kaçamak yol aramayın

“Ben, serbest piyasa yanlısıyım ama rekabete de karşıyım” demek çok saçma bir düşüncedir. Bunu aşmak için “ben rekabete karşı değilim ama rekabetin kötüsüne karşıyım” veya “rekabetin zararlarını giderici tedbirler alınması yanlısıyım” deseniz de aynı saçmalığı sürdürmüş olursunuz. Serbest piyasa ekonomisinde rekabetten yana olunur, o kadar! Zira buna göre rekabetin kötü sonucu yoktur ki bunu önleyesiniz. Rekabet veya bunun bazı uygulamaları kötü olsaydı rekabetten koruma kanunu olurdu, ama yok. Tam tersine Rekabetin Korunması Kanunu var. Rekabetin kötü uygulamaları da olmaz, ama olabilecek rekabetsizlik çabalarına Rekabet Kurulu el koyar. Maliyet altı taşımacılık, yıkıcı rekabet, aşırı rekabet gibi kötü rekabet halleri olmadığından Rekabet Kurumu bunlara bakmaz. Sadece haksız rekabet vardır, ama o da çok farklı bir şeydir. 

Mektup konusu

Geçen hafta yazdığım bu düşüncelerden sonra Rekabet Kurumu Başkanının konuya ilişkin mektubu elimize geçti. Bu önemli mektubu gazetemizde özetleyerek veriyoruz. Tam metnini okumanızda fayda var. Okuyanlar, diyebilirler ki “sen bu mektubu okuyup da mı geçen haftaki yazıyı yazdın?” Tabii ki hayır. Ama büyük bir görüş birliği var. Bu da bir marifet değil. Rekabetin ne olduğu, neler getirdiği, nasıl uygulanacağı zaten apaçık belli. 

Lüzumsuz işleri bırakın

Kimse rekabete yalan yanlış anlamlar yükleyip, kendine rekabetten kaçış yolları aramamalı. Artık herkes rekabeti kabul edip işini buna göre yürütmeli. Lüzumsuz fikirlerle başkalarının, devlet görevlilerinin zamanı alınmamalı, kendisini ve meslektaşlarını lüzumsuz beklentiler içine sokmamalı. Bir şikayeti olan Rekabet Kurumuna, Ticaret Mahkemesine vs. başvurmalı. Başkalarına da rekabet dersi vermekten vazgeçmeli. 

Konuyla ilgili herkesi Rekabet Kurumu Başkanının mektubunu okumaya bir kere daha davet ediyorum. Artık Rekabet Kurumu Başkanına da rekabet dersi vermeye kalkmazlar herhalde. 

Verimlilik vs.

Serbest rekabet piyasası kaynakların verimli kullanımını engelliyor olabilir. (Zaten verimli olduğuna dair pek bir iddiası da yok.) Bu dahi serbest piyasayı terbiye etmeyi gerektirmez.

Ülke kaynaklarının kötü kullanıldığı edebiyatı da buna dahildir. Bu kapsamda taşımacılıkla ilgili yetki belgesi, taşımacı, taşıt, hat, sefer, hizmet sınırlaması/kısıtlaması gibi serbest rekabet piyasasına aykırı çözümler verimliliği sağlamak gerekçesiyle verildiğinde de yanlıştır. Bunlara planlama vs., denmesi de bu gerçeği değiştirmez. Verimlilik sağlama işi rekabete aykırı çözümlerle değil, rekabete uygun çözümlerle yapılmalıdır. Serbest rekabet piyasasında bir işte başarılı olma sorumluluğu esas olarak girişimciye aittir, devlete değil. Devlet de bu amaçla tedbirler alabilir, ama serbest piyasaya uygun olmak kaydıyla.

Dış ticaret desteği

Bitirirken şunu da belirtelim: Bir şeyin ihracatını desteklemek için yapabilecekleriniz dahi sınırladır. Bazı destek ve teşvikler ürünlerin yurtdışı satışının engellenmesine dahi yol açabilir. Düşünün, başka ülkelerin haksız desteklerle ürettiği ürünlerinin ülkemize girmesini biz ister miyiz, izin verir miyiz? Biz akıllıyız da başkaları aptal mı? Onlar da izin vermez. 

Rekabet terbiyeciliğini ve bilinçsiz rekabet derslerini bırakın.
#Rekabetin #olduğu #bellidir #çarpıtılmamalıdır
Yazarın Önceki Makalesi Yazarın Sonraki Makalesi
Dr. Zeki Dönmez
Dr. Zeki Dönmez
Asiye nasıl kurtulur?
01 Ocak 2013
Dr. Zeki Dönmez
Dr. Zeki Dönmez
Terminal dışı varış-kalkış...
26 Şubat 2013
Yorumlar (0)
banner117
5
kısa süreli hafif yoğunluklu yağmur
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 28 71
2. Fenerbahçe 27 65
3. Samsunspor 28 51
4. Beşiktaş 27 47
5. Eyüpspor 28 44
6. Başakşehir 27 39
7. Göztepe 27 38
8. Gaziantep FK 27 38
9. Kasımpaşa 28 38
10. Trabzonspor 27 36
11. Antalyaspor 28 36
12. Konyaspor 28 34
13. Rizespor 27 33
14. Alanyaspor 28 31
15. Sivasspor 28 30
16. Bodrum FK 28 30
17. Kayserispor 27 30
18. Hatayspor 27 19
19. A.Demirspor 27 -2
Takımlar O P
1. Kocaelispor 31 62
2. Karagümrük 31 56
3. Erzurumspor 31 54
4. Gençlerbirliği 31 51
5. Bandırmaspor 31 51
6. İstanbulspor 31 49
7. Ahlatçı Çorum FK 31 46
8. Amed Sportif 31 46
9. Boluspor 31 45
10. Ümraniye 31 45
11. Esenler Erokspor 31 44
12. Iğdır FK 31 44
13. Keçiörengücü 31 42
14. Pendikspor 31 41
15. Sakaryaspor 31 39
16. Ankaragücü 31 38
17. Manisa FK 31 37
18. Şanlıurfaspor 31 34
19. Adanaspor 31 27
20. Yeni Malatyaspor 31 -21
Takımlar O P
1. Liverpool 30 73
2. Arsenal 30 61
3. Nottingham Forest 30 57
4. M.City 30 51
5. Newcastle 29 50
6. Chelsea 29 49
7. Aston Villa 30 48
8. Brighton 30 47
9. Fulham 30 45
10. Bournemouth 30 44
11. Brentford 30 41
12. Crystal Palace 29 40
13. M. United 30 37
14. Tottenham 29 34
15. Everton 30 34
16. West Ham United 30 34
17. Wolves 30 29
18. Ipswich Town 30 20
19. Leicester City 30 17
20. Southampton 30 10
Takımlar O P
1. Barcelona 29 66
2. Real Madrid 29 63
3. Atletico Madrid 29 57
4. Athletic Bilbao 29 53
5. Villarreal 28 47
6. Real Betis 29 47
7. Rayo Vallecano 29 40
8. Celta Vigo 29 40
9. Mallorca 29 40
10. Real Sociedad 29 38
11. Sevilla 29 36
12. Getafe 29 36
13. Girona 29 34
14. Osasuna 29 34
15. Valencia 29 31
16. Espanyol 28 29
17. Deportivo Alaves 29 27
18. Leganes 29 27
19. Las Palmas 29 26
20. Real Valladolid 29 16