20.03.2017, 12:42

Tahdit gerekli midir?

Türkiye serbest piyasa ekonomisini benimsemiş durumda. Tüm ekonomik faaliyetlerde serbest girişimcilik esas. Taşımacılıkta da böyle. Taşıma Kanunu, taşımaların serbest rekabet ortamında geliştirileceğini belirtiyor. Taşımacılık için gereken belgelerin şartlarında bir sınırlama yok. Şartları sağlayan herkes belge alıp taşımacılığa beşleyebiliyor. 

Buna rağmen özel hallerde sınırlamadan söz ediliyor. Kanunun 5’inci maddesinde, bazı nedenlerle yetki belgelerinin verilmesinde sınırlamalar ve yeni düzenlemeler getirilebileceği belirtiliyor. Henüz hiç kullanılmamış olan bu yetkinin kullanılma ihtimali pek de yüksek değil. 

Belediye mevzuatı

Gerek 5393 sayılı Belediye Kanununda gerekse 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununda kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını belirlemek görev/yetki/imtiyaz/sorumluluktan söz ediliyor. Burada, bunun yapılması gereken bir görev mi, yoksa yapılabilecek bir hak mı olduğu pek net değil. 

Farklı uygulamalar

İşin özü, devletin bir tane belediyelerin ise çok olmasında. Böyle olunca ve de belediyelerin bu işi yaparken uyacağı esaslar olmayınca keyfilik başlıyor. Her belediye kendine göre sınırlanacak araç türlerini seçip sınırlama koyuyor. 

Amaç ne?

Eğer serbest piyasa esas ise kimsenin piyasayı düzenlemeye kalkışması gerekmez. Mevcut taşıtlara iş yok diye yeni taşıtların taşımacılığa başlamasını engellemez. Pek çok alanda mevcutlar iş yapamazken yenileri devreye giriyor. Keza bunu ulusal ekonomi, ulusal menfaat ile açıklamak da olmaz. Adı üstünde, bu menfaat serbest piyasada denmiş. 

Trafik olayı

Trafikteki taşıt çokluğu yoğunluk yaratır, trafik akmaz, kabul. Bu, kayıtlı çok araç olmasından mıdır, yoksa trafiğe çok araç çıkmasından mıdır? Var olan bir araç trafiğe çıkmadığı sürece yoğunluk oluşturmaz. Aksi doğru olsaydı, trafik belgelerine yeni araç kaydına izin verilmezdi. 

Trafiğe çıkış

Özel araçların trafiğe çıkışı bir hak. Tek-çift plaka pek çözüm değil gibi… İsveç veya Norveç, haftada bir gün mazotlu araçların trafiğe çıkışını yasaklamış. Ana amaç trafik yoğunluğunu değil, çevre kirliliğini azaltmak. 
B, D, C, K gibi Bakanlık belgeli araçlar ya tarifelerine göre ya da iş durumlarına göre sefere giderler. Hiçbir turizm-grup taşıma aracı, hiçbir servis aracı işi olmadan trafiğe çıkmaz. Şehiriçi tarifeli araçlar da zaten bellidir. Keyfi olarak alınıp sefere konamazlar. Mevcut taşıtlar arasında sadece taksiler işleri olmadan iş aramak için diğer bir deyişle av için trafiğe çıkıyorlar. Belki trafik açısından tahdit bunlara gerekebilir. 

Taksilerin durumu

Taksilerin iş için trafiğe çıkması zorunlu gibi gözüküyor. Bu da önlenebilir, en azından azaltılabilir. Durak taksileri zaten daha iyi. Başlamış bulunan çağrı sistemleri trafikte iş aramayı azaltmaya başladı. Halen her taksi bireysel kazanç peşinde. Bir de sürücü sahibi olmadığı aracın kirasını ödeyip kazanç sağlamaya çalışıyor. Bu düzen biraz değiştirilebilir. En azından üç-beş şirkette taksilerin toplanması düşünülebilir. 

Sonuç olarak söyleyebiliriz ki, özel haller dışında tahdit gereksiz ve faydasızdır. 

Trafik mevzuatındaki durum

Trafik mevzuatında bazı taşıtlara, bazı türden plaka verilmesi esası var. Bunun amacı, bu sayede taşıtların tahdidine imkan vermek değil. Belirli harf grubuna sahip olan taşıtın buna ilişkin taşımayı yapmasına izin verildiğini belgelerine bakmadan plakadan anlama amacı taşıyor. Tabii, bunun da şartı bu plakanın sahte olmaması… 

Devire gelince…

Yukarıda belirtildiği üzere, tahdidin gerekliliği hayli tartışmalı. Bunun bir faydası yok. Sınırlamak, bu sınırın içinde kalan araçlara kolay kazanç kapısı açıyor. Bu sınırın dışında araç temin edemeyince taşımacı olmak isteyenler önceden bu sınırın içine girmiş araçları almak zorunda kalıyor. Bu da büyük rant yaratıyor. Faydasız tahdit bir de haksız kazancın kapısını aralamış oluyor. 

Son söz

Bakanlık verdiği taşıma belgelerinde sınırlama getirmiyor. Belediyeler ise taşımacıların taleplerine boyun eğip tahdit ve devir esasını getiriyor. Bir de bunu ulusal ekonomi, yakıt tasarrufu, trafik düzeni, taşımacıların ekmek kazanması gibi sunmaya çalışıyorlar. Bunun sonunda, olan iki gruba oluyor. Birisi taşımacı olmak isteyenler, ya olamıyor ya da ağır bedeller ödüyor. İkincisi ise tüketiciler, kalitesiz hizmetleri yüksek bedellerle almak zorunda bırakılıyorlar. Çaresi ise önce devrin yasaklanması, sonra da tahditlerin yasaklanması veya azaltılması. ■
Yorumlar (0)
banner117
15
açık
banner159
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 10 28
2. Samsunspor 11 25
3. Fenerbahçe 10 23
4. Beşiktaş 10 20
5. Eyüpspor 11 19
6. Sivasspor 11 17
7. Göztepe 10 15
8. Başakşehir 10 15
9. Kasımpasa 11 14
10. Konyaspor 11 14
11. Trabzonspor 10 12
12. Gaziantep FK 10 12
13. Bodrumspor 11 11
14. Antalyaspor 11 11
15. Alanyaspor 11 10
16. Rizespor 10 10
17. Kayserispor 10 9
18. Hatayspor 10 3
19. A.Demirspor 10 2
Takımlar O P
1. Erzurumspor 11 22
2. Kocaelispor 11 22
3. Bandırmaspor 11 21
4. Karagümrük 11 18
5. Igdir FK 11 18
6. Boluspor 11 18
7. Esenler Erokspor 11 17
8. Ümraniye 11 17
9. Pendikspor 11 17
10. Ankaragücü 11 16
11. Ahlatçı Çorum FK 11 16
12. Şanlıurfaspor 11 15
13. Gençlerbirliği 11 15
14. Manisa FK 11 14
15. Keçiörengücü 11 14
16. İstanbulspor 11 13
17. Sakaryaspor 11 13
18. Amed Sportif 11 13
19. Adanaspor 11 6
20. Yeni Malatyaspor 11 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 10 25
2. M.City 10 23
3. Nottingham Forest 10 19
4. Chelsea 10 18
5. Arsenal 10 18
6. Aston Villa 10 18
7. Tottenham 10 16
8. Brighton 10 16
9. Fulham 10 15
10. Bournemouth 10 15
11. Newcastle 10 15
12. Brentford 10 13
13. M. United 10 12
14. West Ham United 10 11
15. Leicester City 10 10
16. Everton 10 9
17. Crystal Palace 10 7
18. Ipswich Town 10 5
19. Southampton 10 4
20. Wolves 10 3
Takımlar O P
1. Barcelona 12 33
2. Real Madrid 11 24
3. Atletico Madrid 12 23
4. Villarreal 11 21
5. Osasuna 12 21
6. Athletic Bilbao 12 19
7. Real Betis 12 19
8. Mallorca 12 18
9. Rayo Vallecano 11 16
10. Celta Vigo 12 16
11. Real Sociedad 12 15
12. Girona 12 15
13. Sevilla 12 15
14. Deportivo Alaves 12 13
15. Leganes 12 11
16. Getafe 12 10
17. Espanyol 12 10
18. Las Palmas 12 9
19. Real Valladolid 12 8
20. Valencia 11 7