23.03.2015, 16:52

Taşımada rekabetin arttırılması

Ülkemizde yönetime gelen iktidarların ekonomik tercihi rekabetçi serbest piyasa ekonomisi yönünde olmuştur. Buna aykırı görüşler ifade edilmişse de yönetime gelememişlerdir. Bazıları da kendilerinin de faydalandığı rekabeti, kendi faaliyetlerine ilişkin alanlarda zararlı görmüşler ve verimlilik, ülke kaynaklarının korunması gibi gerekçelerle kendi faaliyetlerindeki rekabetin engellenmesini talep etmişlerdir. Bunlar bugüne kadar sonuç vermemiştir. 

Bir mal veya hizmetin önceki miktarda, önceki kalitede ve eski üreticiler tarafından üretilmeye devam edilmesi mümkün değildir. Gelişen ülkemiz daha iyi kalitede, daha fazla miktarda mal veya hizmeti gerektirmekte, tüketiciler de bunlara daha iyi koşullarda sahip olmayı istemektedirler. Diğer taraftan aynı alanda faaliyet göstermek isteyen yeni girişimcilerin hakları da görmezden gelinemez. 

Rekabet Kanunu 
Belirlenen ekonomik tercih doğrultusunda piyasada tam bir rekabet ortamının geçerli olabilmesi için 4054 Sayılı Rekabetin Korunması Kanunu çıkarılmıştır. Bu Kanun kapsamında Rekabet Kurumu ve Rekabet Kurulu oluşturularak Kanuna aykırılıklar önlenmeye çalışılmaktadır. Bu kapsamda Rekabet Kurumu’nun rekabete aykırılık içeren mevzuatı ele alması çok yerindedir. Nitekim bu inceleme sonucunda pek çok mevzuatta rekabete aykırılık tespit edilmiştir. Rekabet Kanunu’nun verdiği görevle rekabeti sağlamaya çalışan
Rekabet Kurumu’nun bu faaliyetini engelleyen düzenlemeler bulunması, aslında kabul edilemez. Bunları bu kurumun iptal yetkisi olmadığına göre; TBMM’nin, ilgili bakanlıkların ve bunların yetkililerinin rekabete aykırılık teşkil eden düzenlemeleri ilk fırsatta gözden geçirerek bu ihlalleri önlemesi gerekir. 

İyileştirici bir eleştiri 
Yapılan çalışmayı büyük bir keyifle inceledim. Emeği geçenleri kutluyorum. Ancak bildiğim konularda bazı eleştirilerim de var. UDH Bakanlığı’nın, rekabete aykırı görülen taban-tavan ücret yetkisinin Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nde olduğu belirtiliyor. Aslında bu bir Karayolu Taşıma Kanunu hükmü. Keza rekabete aykırı bulunan UKOME Yönetmeliği’ndeki toplu taşıma, servis ve taksi ücreti belirleme yetkisi de Belediye Kanunu ile Büyükşehir Belediyesi Kanunları’nda yer alıyor. Çalışma bu yönde genişletildiğinde çok daha doğru ve çok daha geniş sonuçlara ulaşılacaktır. Belirtilen kapsamda taşımacılıkla ilgili alanlarda rekabeti sınırlayan pek çok düzenlemenin olduğu da görülecektir. 

Belediye mevzuatı 
Rekabet Raporu’nda yer alan belediye alanı yolcu taşımaları ile ilgili ücret tarifesi belirleme yetkisi, Belediye Kanunu’nun 15.p hükmünde yer alıyor. 15.f’de bununla ilgili. Keza Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 7.f ve 7.p hükümleri de bununla uyumlu. Büyükşehir Belediye Kanunu’nda bu maddelerde yer alan yetkilerin kullanımında UKOME’ye görev veriliyor. 

Tartışmalı yetkiler
Adı geçen mevzuatta belediye ve büyükşehir belediyesi alanlarındaki servis, toplu taşıma aracı ile taksilere ilişkin olarak bazı yetkiler belirtiliyor: 
1: Bu türlerdeki taşıt sayıları 
2: Bu taşıtların bilet ve ücret tarifeleri
3: Zaman ve güzergahların belirlenmesi

Rapor, bu yetkilerden bilet ve ücret tarifesi belirlenmesi hususunu rekabete aykırı görmüş. Aslında diğerleri de bu kapsamda olmalı. Bu düşüncemi okuyanlar, “bunlar rekabete açılırsa ortalık karışır” diyeceklerdir. Aslında hiçte öyle değil. Başka ülkelerde bunun örneklerini görüyoruz. 

Servislerde durum
Personel ve öğrenci taşıtlarının sayı ve ücret yönünden serbestleştirilmeleri, hiçbir problem yaratmaz. Bunlar önceden yapılacak sözleşmeye göre çalışacak ve iş bulanlar trafiğe çıkacaktır. İşe çıkma şimdiki gibi servis saatinde olacaktır. Belediyeler ve diğer idareler çalışma saatlerini ve yolların taşıtlarca kullanımını her tür taşıt için ayrı ayrı veya ortaklaşa düzenleme hakkına zaten sahiptirler. 

Taksilerde durum
Her taksinin ücret belirlemesi şüphesiz ki, kabul edilemez. Bu  durum taksimetre öncesi ilkel dönem olur. Ancak taksiler sarı, yeşil, kırmızı gibi gruplara ayrılıp her grup rekabet gereği belirleyeceği ve ilan edeceği tarifeyi uygulayabilir. Tabiî ki buna geçişin bazı zorlukları olacaktır. Şu da düşünülmeli ki gruplaşan taksiler, aynı yolda ve aynı noktada birden fazla yer almayacak ve ortalık taksi seline dönmeyecektir. 

Toplu taşıma araçları
Bu kapsamda belediye otobüsleri ve minibüsler akla gelir. Bunların da gruplandırılarak farklı tarifeler uygulamaları zor da olsa mümkündür. Ayakta yolcu almayan, ekspres, televizyonlu, ikramlı lüks servisler gibi. Bunun ötesinde mevcut minibüs anlayışının artık taşımacılıkta yeri olmamalıdır. 

Grup turizm taşımaları 
Aslında bunlara ilişkin bir yetki mevzuatta yer almıyor. Buna rağmen izin yetkisi belediyelerde. Ücrete ilişkin bir yetkinin belki de unutulmuş olması gayette yerinde. Zira hiçbir müdahaleye gerek yok. Keşke servisler de bunlar gibi unutulmuş olsaydı.

Demiryolu ve denizyolu 
Yukarıda kentiçi karayolu yolcu taşımaları ele alındı. Bunun kentiçi ve dışı demiryolu ile denizyolu boyutu da var. Bunlarda rekabet için yeterli sayıda farklı taşımacı olması ve idarenin bunlara el atmaması gerekiyor. 

Tahditli taşıtlar 
Bu türden taşıtlar sayı ve ücret tarifesi yönünden belediye yetkisinde olduğu gibi sayının artırılamaması, azaltılamaması gibi rekabete tümüyle aykırı özel sorunları da var. Bu nedenle bunların tahdit yetkisinin kaldırılması, en azından bu gruba yeni taşıtlar eklenmeyerek sorunun büyümesine neden olunmaması asgari gerekliliklerdir. Bu konunun rekabet dışında diğer girişimcilerin haklarını kısıtlama gibi boyutları da bulunmaktadır. ■
Yorumlar (0)
banner117
15
açık
banner159
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 10 28
2. Samsunspor 11 25
3. Fenerbahçe 10 23
4. Beşiktaş 10 20
5. Eyüpspor 11 19
6. Sivasspor 11 17
7. Göztepe 10 15
8. Başakşehir 10 15
9. Kasımpasa 11 14
10. Konyaspor 11 14
11. Trabzonspor 10 12
12. Gaziantep FK 10 12
13. Bodrumspor 11 11
14. Antalyaspor 11 11
15. Alanyaspor 11 10
16. Rizespor 10 10
17. Kayserispor 10 9
18. Hatayspor 10 3
19. A.Demirspor 10 2
Takımlar O P
1. Erzurumspor 11 22
2. Kocaelispor 11 22
3. Bandırmaspor 11 21
4. Karagümrük 11 18
5. Igdir FK 11 18
6. Boluspor 11 18
7. Esenler Erokspor 11 17
8. Ümraniye 11 17
9. Pendikspor 11 17
10. Ankaragücü 11 16
11. Ahlatçı Çorum FK 11 16
12. Şanlıurfaspor 11 15
13. Gençlerbirliği 11 15
14. Manisa FK 11 14
15. Keçiörengücü 11 14
16. İstanbulspor 11 13
17. Sakaryaspor 11 13
18. Amed Sportif 11 13
19. Adanaspor 11 6
20. Yeni Malatyaspor 11 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 10 25
2. M.City 10 23
3. Nottingham Forest 10 19
4. Chelsea 10 18
5. Arsenal 10 18
6. Aston Villa 10 18
7. Tottenham 10 16
8. Brighton 10 16
9. Fulham 10 15
10. Bournemouth 10 15
11. Newcastle 10 15
12. Brentford 10 13
13. M. United 10 12
14. West Ham United 10 11
15. Leicester City 10 10
16. Everton 10 9
17. Crystal Palace 10 7
18. Ipswich Town 10 5
19. Southampton 10 4
20. Wolves 10 3
Takımlar O P
1. Barcelona 12 33
2. Real Madrid 11 24
3. Atletico Madrid 12 23
4. Villarreal 11 21
5. Osasuna 12 21
6. Athletic Bilbao 12 19
7. Real Betis 12 19
8. Mallorca 12 18
9. Rayo Vallecano 11 16
10. Celta Vigo 12 16
11. Real Sociedad 12 15
12. Girona 12 15
13. Sevilla 12 15
14. Deportivo Alaves 12 13
15. Leganes 12 11
16. Getafe 12 10
17. Espanyol 12 10
18. Las Palmas 12 9
19. Real Valladolid 12 8
20. Valencia 11 7