26.10.2015, 13:32

Telif haklarına saygı esas

Yolcu taşıyan otobüslerden müzik yayınları için istenen telif bedeli taşımacıları hep kızdırmıştır. Bu konu, onlar için gündeme geldiğinden beri durum budur. Öncelerde “ne telifi, biz telif melif ödemeyiz” demişlerdir. Şimdi biraz daha geri adım atıp böyle bir hakkı biraz olsun kabul ettiler. Sadece ödeyecekleri faturayı ağır buluyorlar. Şüphesiz ki bunu tartışabilirler, ama reddedemezler. Üstelik ödemeye razı oldukları rakam pek az olup tartışma ile kolayca çözülecek cinsten değildir. Buna ilişkin görüşlerimi daha önce yazdım. Bakış açılarına ilişkin bazı konulara bir kez daha göz atalım.

Gerçeği çarpıtmak
Bazı yayınlarda 2015’te 713 TL olan otobüs telif ücretinin fahiş artışla 2016’da 1273 lira olduğ4u belirtiliyor. Halbuki gerçek farklı… 1273 TL’lik ücret içinde koltuk ekran payı da varken 713 TL’de yok. 2015’te 713 TL ödeyen ayrıca 444 TL koltuk arkası ekran farkı ödeyecek; toplarsanız 2015 için toplam 1157 TL. bu rakam 2016’da yüzde 10 artışla 1273 TL’ye yükseliyor. 2015 rakamının veya yüzde 10’luk 2016 artışının yüksekliğini iddia edebilir, tartışabilirsiniz. Ama gerçeği çarpıtmanın kimseye faydası yok. Kimseye bir haklılık da kazandırmaz. 

Para ne yapılır?
Bazıları da sadece şehirlerarası tarifeli yolcu taşıyan otobüslerin ödeyeceği toplam parayı hesaplayıp 10 milyon TL olarak buluyor ve soruyor: Bu parayı ne yapacaksınız? Bunun cevabı çok da basit. Herkes ne yapıyorsa, siz ne yapıyorsanız telif alanlar da onu yapacak, yani harcayacak. Kanunlara göre kazanılıp vergisi ödenen paranın nereye harcanacağı kimseye sorulmamalı. 

Konuya ilişkin bir yazımda, istenen telif ücretinin otobüsün bir günlük net kazancı düzeyinde olduğunu ifade etmiştim. Bu bir günlük net kazancın tüm otobüsler için toplamı 10 milyon TL ise kalan 364 günün net kazancı 3,5 milyarı aşabilir. O zaman da otobüsçülere, ‘siz, bu kadar büyük parayı nereye harcayacaksınız’ diye sorulduğunda cevabınız ne olacak? 

Bir başka mukayese
Otobüs başına yıllık ödenecek telifin bir güne düşen miktarı hesaplandığında 3 TL’yi biraz geçiyor. Bunun diğer günlük harcamalarınız içinde yerini düşünün. Kısa-orta bir hatta çalışan bir otobüsün bir günde ödediği terminal çıkış ücreti 300-400 lirayı buluyor. Yani günlük telifin 100 katı kadar. Bu durumda öncelikle ve daha sert biçimde 100 katlık bu terminal ücretinin sorgulanması gerekmez mi? benzer şekilde tüm otobüslerin bir yılda terminallere ödediği 1 milyar lirayı aşkın paranın şikayet konusu olması ve nereye harcandığının sorulması gerekmez mi? 

Kanuna karşı çıkmak…
Şüphesiz ki kanunlar da beğenilmeyip karşı çıkılabilir. Ancak bu karşı çıkış, biz bunu takmayız şeklinde olmamalı… Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu, bildiğim kadarıyla çok eski; 60-70 yıllık. Tabii, zaman zaman da ihtiyaçlara, gelişmelere göre değiştirilmiş. İlgili Bakanlık bu Kanunu uygulamama veya değiştirme yetkisine sahip değil ve olmamalı. Meclis iradesi hepsinin üstünde değil mi? “Biz bu parayı ödemeyiz, Bakanlık değiştirsin” demek anlamlı mı? Şüphesiz ki Yönetmelik düzeyindeki hususlar Kanunun imkanları dahilinde Bakanlıkça değiştirilebilir. Bunun ötesinde sadece Kanunda değişiklik taslak veya tasarısı hazırlanıp Meclise verilebilir. Bu işin özü Kanun çıkarken veya değiştirirken işe sahip çıkmaktır. 

Alışırsınız…
Otobüsçüler kendilerine yük getiren şeylere, özellikle de yeniyken “biz bunu kabul etmeyiz, kontak kapatırız” deyiverirler. Bu, normalde bir çözüm yolu değildir. Zaten de hiç uygulanmamıştır. İlgili kanun veya yönetmelik çıkarken görmezden gelmek, sonra da bu türden sert çıkışlar yapmak bir fayda sağlamaz.
Otobüsçülerin ilk defa karşılaştığı bazı mevzuat ve sorumluluklar karşısında isyan ettiklerini, zamanla alışıp seslerini hafiflettiklerini ve hatta bu mevzuatı övüp teşekkür ettiklerini sıkça görürüz. Ben, telifte de böyle olacağını düşünüyorum. 

Hukuk yolu
Bir konuda çok haklı olduğunuza inanıyorsanız şüphesiz ki itirazınız da güçlü olacaktır. Ama bu haklılığın karşılığı karşı tarafı tehdit etmek olmamalıdır. Bu arada hukuk diye bir yolun olduğu da unutulmamalıdır. Hatta bu yolun Anayasa Mahkemesine ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine kadar gittiği unutulmamalıdır. Sadece bir örnek olsun diye belirteyim; çok güçlü ülkelerin parlamentolarının aldığı soykırım kararını tanımama suçu ile AİHM’e iptal ettirilebilmiştir. Siz, yeter ki davanızda haklı olun ve bunu iyi savunun. 

Bravo UYOF’a!
UDH Bakanlığı bir genelgeyle yurtdışı tarifeli otobüs seferlerine yüzde 25 doluluk şartı getirdi. Bu doluluk sağlanamadığında sefer engelleniyor, bunun ne kadar yanlış olduğunu çokça yazdım, dinleyen olmadı. Şüphesiz ki bu kuralı getirenlerin de bir amacı var. Ama bu amaç ne kadar iyi olursa olsun hak ihlaline yetmez. Aksi halde her hak ve özgürlüğün özüne dair dokunacak gerekçelerle sınırlamalar getirilip bu hak ve özgürlükler ortadan kaldırılabilir. Özünde bu kadar ileri noktalara kadar götürülebilecek bir kararın kanun ve yönetmelik unutulup, bir genelgeyle getirilmesi kabul edilemez. 

UYOF bu haksızlığın ve hukuksuzluğun sadece tespitini değil, takibini de yapıp sonuç aldı. Kendilerini gerçekten kutlarım. UDH Bakanlığı da ne bu davayı açana ne bu kararı verene ne de benim gibi övene kızmamalı. Bazı kararların bazı gerekçelerle dahi alınmasının yanlış olabileceğini düşünüp bundan sonraki dönemde bu türden yeni kararlar almamak, mevcut mevzuattaki şikayetçi olunan hususları gözden geçirmek yoluna gitmelidir. Bırakınız karar alınırken yanlış yapmayı, doğru kararlar bile zaman içinde yanlış hale gelebilir. ■
Yorumlar (0)
banner117
15
açık
banner159
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 10 28
2. Samsunspor 11 25
3. Fenerbahçe 10 23
4. Beşiktaş 10 20
5. Eyüpspor 11 19
6. Sivasspor 11 17
7. Göztepe 10 15
8. Başakşehir 10 15
9. Kasımpasa 11 14
10. Konyaspor 11 14
11. Trabzonspor 10 12
12. Gaziantep FK 10 12
13. Bodrumspor 11 11
14. Antalyaspor 11 11
15. Alanyaspor 11 10
16. Rizespor 10 10
17. Kayserispor 10 9
18. Hatayspor 10 3
19. A.Demirspor 10 2
Takımlar O P
1. Erzurumspor 11 22
2. Kocaelispor 11 22
3. Bandırmaspor 11 21
4. Karagümrük 11 18
5. Igdir FK 11 18
6. Boluspor 11 18
7. Esenler Erokspor 11 17
8. Ümraniye 11 17
9. Pendikspor 11 17
10. Ankaragücü 11 16
11. Ahlatçı Çorum FK 11 16
12. Şanlıurfaspor 11 15
13. Gençlerbirliği 11 15
14. Manisa FK 11 14
15. Keçiörengücü 11 14
16. İstanbulspor 11 13
17. Sakaryaspor 11 13
18. Amed Sportif 11 13
19. Adanaspor 11 6
20. Yeni Malatyaspor 11 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 10 25
2. M.City 10 23
3. Nottingham Forest 10 19
4. Chelsea 10 18
5. Arsenal 10 18
6. Aston Villa 10 18
7. Tottenham 10 16
8. Brighton 10 16
9. Fulham 10 15
10. Bournemouth 10 15
11. Newcastle 10 15
12. Brentford 10 13
13. M. United 10 12
14. West Ham United 10 11
15. Leicester City 10 10
16. Everton 10 9
17. Crystal Palace 10 7
18. Ipswich Town 10 5
19. Southampton 10 4
20. Wolves 10 3
Takımlar O P
1. Barcelona 12 33
2. Real Madrid 11 24
3. Atletico Madrid 12 23
4. Villarreal 11 21
5. Osasuna 12 21
6. Athletic Bilbao 12 19
7. Real Betis 12 19
8. Mallorca 12 18
9. Rayo Vallecano 11 16
10. Celta Vigo 12 16
11. Real Sociedad 12 15
12. Girona 12 15
13. Sevilla 12 15
14. Deportivo Alaves 12 13
15. Leganes 12 11
16. Getafe 12 10
17. Espanyol 12 10
18. Las Palmas 12 9
19. Real Valladolid 12 8
20. Valencia 11 7