13.06.2016, 12:06

Terminaller üzerinde hep durulmalı!

Gazetemizin bu sayısında terminal sorunlarına çözüm bulma amaçlı bir toplantının haberi yer alıyor. Geçen sayıda ise adeta sorunsuz terminal örneği diyebileceğimiz Afyon Terminali haberi vardı. Bunlara da bağlı olarak, bu hafta terminaller üzerine yazacağım. Zaten benim gündemimden pek de eksik olmaz. Zira konu önemli ve dert çok.

Temel bakışım…
Terminal yapma ve/veya yaptırma ile işletme ve/veya işlettirme hakkı ilgili mevzuatla belediyelere verilmiş. Bu bir görevden öte bir imtiyaz. Bunun anlamı başkalarının belediyeden habersiz, bunu yapamayacaklarıdır. Zaten imtiyaz olmasa bile imar yönüyle konu belediyeyi ilgilendiriyor. 

Böyle olunca belediyenin başkasına hak devri imtiyaz devri oluyor. Bunun da koşulları var. Telekom, önceden devletin imtiyazıydı, yani devlet tekeli vardı; sonra özelleştirildi, ancak rekabet koşulları yaratılarak. Daha da anlaşılır olanı, adına Tekel dediğimiz devlete ait içki-sigara kurumu idi. Adı üzerinde, alanında tekel olan bu kuruluş rekabet koşulları oluşturularak, yani başkalarına içki-sigara üretip satma hakkı verilerek özelleştirildi. Aynı esaslar terminaller için de geçerlidir. Bırakınız mülkiyetin tümüyle satışını, terminallerin işletmesinin dahi tümüyle özelleştirilmesi mümkün değildir, yanlıştır. Asgari olarak toplum menfaatlerini koruyucu sorumluluklar belediyece yerine getirilmek zorundadır. 

Afyon örneği…
Afyon’da buna aykırı olarak yapılıp işletilen bir terminal var; dolayısıyla rekabetsizliğin getireceği her türlü kötü kullanıma açık. Şans bu ki, bu terminal tümüyle belediyenin, yolcuların ve taşımacıların menfaatlerine göre işletiliyor. Hatta kendisinden beklenmeyecek hizmetler veriyor, paralı vermesi gereken bazı hizmetleri parasız veriyor, paralı verdiği hizmetleri de ilgili mevzuatın müsaade ettiğinin çok altında bedelle veriyor. Kişilere bağlı bu durumu kutlamak gerekir, ancak bu yöntemin riskleri unutulmamalıdır. Biliniyor ki bazı terminaller kural tanımaksızın işletiliyor. Ücretsiz olması gerekenden ücret alıyor, müsaade edilenlerde limitlerin çok üstünde ücret alıyor. Buna ilişkin bazı otoriteler seyirci kalırken seyirci kalmayanların da gücü yetmiyor.

Antalya toplantısı…
Antalya’da, terminal konusunun bazı taraflarının buluşup sorunları ve çözüm önerilerini ele almaları gerçekten memnuniyet verici. Ancak bazı eleştirilerim de olacak. Bunlardan ilki katılımcı eksikliği olacak. Lafın kısası; UDH Bakanlığı temsilcilerinin bulunmaması. Bana göre, büyük bir eksiklik. Her ne kadar yararını görmediğim T belgesi gibi düzenlemeler varsa da Taşıma Kanun ve Yönetmeliği bu alanda da önemli bir boşluğu doldurdu. Bu gün bazı kuralların uygulanmasında yetersiz görsem de bunu teslim etmeliyim. Üstelik terminal dahil tüm mevzuat hazırlıklarında gayet de titizlikle görüş aldılar. Şimdi, Antalya’da niye yoklar veya çağrılmadılarsa niye unutuldular? 
Bu genel değerlendirmeden sonra bazı hususlarda düzeltmeler yapmak istiyorum. 
Büyükşehir terminalleri
Yeni düzenlemeye göre ilin tamamını kapsayan büyükşehirler içinde ilçeler ve bunların belediyeleri bulunuyor. Büyükşehrin tüm alanları ilçelerden oluşur. Bir ilçenin sınırına girmeyen bir büyükşehir toprağı yoktur. Dolayısıyla büyükşehre ait her tesis veya yapı bir ilçenin de alanındadır. Terminaller de öyle. Büyükşehre ait bir terminal de bir ilçenin alanında olacaktır. Harem Terminali Üsküdar ilçesinin, Alibeyköy Terminali Alibeyköy ilçesinin, İstanbul Otogarı (terminali) da Bayrampaşa ilçesinin alanındadır. Bunlardan hiçbiri büyükşehir terminali olmak bakımından bir ayrıcalığa sahip değildir. İstanbul’da, Büyükşehir Belediyesi isterse Tuzla’da, isterse Silivri’de terminal yapabilir. Bunlar asla ilçe terminali olmaz, büyükşehir terminali olur. 

Belediye Kanununa göre ilçe belediyeleri kendi ilçelerinde kendi terminallerini yapabilirken, büyükşehirlerde ilçelerin ve ilçe belediyelerinin böyle bir hak ve görevi yoktur. Bütün terminaller büyükşehir belediyesince yapılır ve büyükşehir belediyesinindir. İlçenin merkezde veya kenarda olması bu gerçeği değiştirmez. Dolayısıyla büyükşehrin her noktasında T1 belgeli terminal büyükşehirce yapılıp işletilebilir. 

Terminalin yeri…
Kimse şehiriçindeki istasyon veya limanı şehir dışına çıkaralım demez. Havalimanı için ara sıra bunun söylendiği olur, ama konu otobüs terminali olduğunda bunun şehir dışına atılması neredeyse modern düşüncenin ve trafik sorununun çözümünün gereği gibi sunulur. Eğer terminali şehir dışına atmak çözümse İstanbul’dakini Kocaeli’ye, hatta Sakarya’ya atalım da kurtulalım. Tabii, oradan İstanbul’a nasıl gelinecekse… Sanki terminal şehir dışına atıldığında o insanlar orada kalacaklar, şehre gelemeyecekler. Gerçekteyse, şehre girmeyen her otobüsün yerine özel otomobil, ticari taksi, minibüs-taksi dolmuş, ücretsiz servis, belediye otobüsü türünden başka taşıtlar trafiğe çıkıp trafik yükünü arttırabilir. Şehir dışına raylı sistem düşünülebilir, bunu şehiriçinde niye düşünmeyesiniz! Havalimanına raylı sistem var, ama insanlar otomobil, taksi, otobüs ile seyahat edip trafik yaratmıyor mu?

İşletme konusu…
Antalya’da en yoğun tartışılan konu bu. Konu, tüm çıplaklığıyla ortaya konmuş. Belediye denetiminden de söz edilmiş, ama özel işletmenin keyfi davranışlarının nasıl önlenebileceği yok. Denetlemek, yanlışları önlemeye yetmiyor. Örnek: İstanbul.  Öyleyse, terminalde belediyenin söz ve karar sahibi olması esastır. Özel işletmenin tek hali budur, yoksa belediyenin işletmesi şarttır. Benim özelleştirmeden yana olduğumun da bilinmesini isterim. Tekrar ediyorum: Hiçbir alan özel tekellere devredilemez. Afyon’daki kadar şanslı olmak pek olası değil. 

Otobüse 4 saat limiti
Antalya’da 4 saate kadar yolculuklar otobüsle, diğerleri uçakla yapılsın denmiş. Denmesine denebilir de, tren ve vapurun payı unutulmuş, bunun nasıl sağlanacağı belirtilmemiş. Örneğin, İstanbul’dan Ankara ve Eskişehir 4 saati aştığına göre otobüslere yasaklanacak mı? Tuzla’dan kalkınca 4 saat yetiyorsa ne olacak? Bu 4 saat, hangi otobüs ve hangi yol için olacak? 4 saatte gidilebilen 400 kilometre serbest, gidilemeyen 250 kilometre yasak mı olacak? Bırakınız böyle şeyleri; bunu piyasada vatandaş belirlesin. 

Bu terminal konusu daha çok su kaldırır. Anlamadığım bir şey daha var: İstanbul’da otobüsçüler mevcuttan memnunsalar bile bunun yanı sıra yenilerinin açılıp rekabet etmesine veya yolcuların kolayca terminallere erişebilmesine niye destek vermezler de sadece Bayrampaşa’daki terminal kullanılsın deyip dururlar? ■
Yorumlar (0)
banner117
15
açık
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 11 31
2. Fenerbahçe 11 26
3. Samsunspor 12 25
4. Eyüpspor 12 22
5. Beşiktaş 11 21
6. Göztepe 11 18
7. Sivasspor 12 17
8. Başakşehir 11 16
9. Kasımpasa 12 14
10. Konyaspor 12 14
11. Antalyaspor 12 14
12. Rizespor 11 13
13. Trabzonspor 11 12
14. Gaziantep FK 11 12
15. Kayserispor 11 12
16. Bodrumspor 12 11
17. Alanyaspor 11 10
18. Hatayspor 11 6
19. A.Demirspor 11 2
Takımlar O P
1. Kocaelispor 12 25
2. Bandırmaspor 12 24
3. Erzurumspor 12 22
4. Karagümrük 12 21
5. Igdir FK 12 21
6. Ankaragücü 12 19
7. Ahlatçı Çorum FK 12 19
8. Boluspor 12 18
9. Şanlıurfaspor 12 18
10. Manisa FK 12 17
11. Esenler Erokspor 12 17
12. Ümraniye 12 17
13. Pendikspor 12 17
14. Keçiörengücü 12 15
15. Gençlerbirliği 12 15
16. İstanbulspor 12 14
17. Amed Sportif 12 14
18. Sakaryaspor 12 13
19. Adanaspor 12 7
20. Yeni Malatyaspor 12 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 11 28
2. M.City 11 23
3. Chelsea 11 19
4. Arsenal 11 19
5. Nottingham Forest 11 19
6. Brighton 11 19
7. Fulham 11 18
8. Newcastle 11 18
9. Aston Villa 11 18
10. Tottenham 11 16
11. Brentford 11 16
12. Bournemouth 11 15
13. M. United 11 15
14. West Ham United 11 12
15. Leicester City 11 10
16. Everton 11 10
17. Ipswich Town 11 8
18. Crystal Palace 11 7
19. Wolves 11 6
20. Southampton 11 4
Takımlar O P
1. Barcelona 13 33
2. Real Madrid 12 27
3. Atletico Madrid 13 26
4. Villarreal 12 24
5. Osasuna 13 21
6. Athletic Bilbao 13 20
7. Real Betis 13 20
8. Real Sociedad 13 18
9. Mallorca 13 18
10. Girona 13 18
11. Celta Vigo 13 17
12. Rayo Vallecano 12 16
13. Sevilla 13 15
14. Leganes 13 14
15. Deportivo Alaves 13 13
16. Las Palmas 13 12
17. Getafe 13 10
18. Espanyol 12 10
19. Real Valladolid 13 9
20. Valencia 11 7