04.11.2013, 12:13

Terminallere daha fazla dikkat!

Bilecik’in köyünde doğup büyümüş, ortaokulu Eskişehir’de okumuş ve hayatında ilk şehir olarak Eskişehir’i görmüş bir kişi olarak trenlere ilgi duymamam mümkün değildi. Bunu daha önceki yazılarımda da belirttim. Her ne kadar ilgi duyduğum, şehirlerarası raylı sistem olmasa da, Marmaray’ın devreye girmesi beni de mutlu etti. Şimdi yılbaşında başlayacağı açıklanan Pendik kalkışlı Eskişehir, Konya, Ankara hızlı tren seferlerini bekliyorum. 

Marmaray ile hızlı tren arasındaki iki aylık bir uyumsuzluk süresini önemsemeyebiliriz. Ancak Söğütlüçeşme-Pendik arasının daha uzun süre açılamayacak olmasını anlamıyorum. Tabii, Avrupa yakasında Kazlıçeşme-Halkalı hattının olmaması da çok kötü. Üstelik bu gecikmelerin nedenini de bilmiyorum, çünkü açıklanmıyor. Şimdi iki yıl kadar bunların tamamlanmasını bekleyeceğiz. Marmaray’ın dört yıl kadar geciktiği açıklanmasına rağmen bu uyumsuzluğu anlayamıyorum. Eğer Marmaray ilk planlandığı gibi 2009’da bitseydi eksik hatların tamamlanması için altı yıl mı bekleyecektik? Her neyse…

Raylı sistemler kazanacak

Raylı sistemlerin uzak mesafe taşımacılığa etkisini bu sayımızda konu ettik. Otobüsler bir kayıp yaşayacak. Bunun yanı sıra entegrasyon açısından terminallerin yeri, mümkünse istasyona yakın olması, bu kayıpta önemli. Ben de bu yazıda terminalleri konu etmek istiyorum, ama önce özel bir nokta… 

Her ne kadar Marmaray’ın kökleri 1860’lara uzatılsa da gerçek tarih 1890’ların hemen sonrası olan yıllar. Neredeyse yapım noktasına gelinmiş. Bir de Birinci Dünya Savaşı öncesinde Şişli-Beyazıt metro hattının sözleşmesi yapılmış, inşaatı başlamış. Ancak savaş koşullarında sürdürülememiş. Boğaz geçişinin şimdiki gibi yap-işlet-devret ile yapılması gündeme gelmiş. İşletme süresi ne kadar biliyor musunuz? 99 yıl. 

Sermayenin kıt, teknolojinin sınırlı olduğu o dönemlerde, işler ancak bu kadar uzun sürelere yaptırılabiliyormuş. Şimdi ise durum değişik. Büyük havaalanı terminal inşaatları bile birkaç yıllık işletme süresine yaptırılabiliyor. Böyle bakıldığında terminal yapımında otobüsçülere de uzun süreler verilemez. Bir de artık iş ihaleyle ve uzun süreler yok. Halen işletilmekte olan terminallere verilmiş bulunan 25 yıllık ihalesiz ve rekabetsiz sürenin çok fazla olduğunu görmek gerekiyor. 

Gelirleri yüksek

İstanbul Otogarı gibi büyük otogarlarda aylık otobüs çıkışı ortalaması 50 binlerin altına düşmez. Böyle olunca da sadece otobüs çıkışından ayda 3,5 milyon lira kazanılır. Buna küçük araçları ve diğer gelirleri eklerseniz rakam 5 milyonu bulur. 25 dakika uygulanmadığında çok daha fazlası vardı. 

Bu büyük ve yüksek gelir karşısında iki şey söylenebilir: Birincisi, yapılan yatırımların çok da uzun olmayan bir sürede geri alınabilmesi. İkincisi ise bu kadar uzun süre karşılığında terminal ücretlerinin düşük olması ve/veya kazanılan büyük paralarla çok iyi hizmet verilebilecek olması. 

İstanbul Otogarı ile ilgili iyileştirici haberler duydum, tabii ki memnun oldum. Ellerinden tutan mı var, yapsınlar. Yalnız bir şart gördüm: Belediye desteği. İşte bunu pek anlamadım. Acaba parayı biz alalım, işleri belediye yapsın, parayı o harcasın mı denecek, yoksa gelirlerden harcanmayıp belediyenin izin vereceği yeni rant tesisleri kurarak bunların parası ile mi bu iş yapılacak? 

Terminallerin yeri

Şehrin trafik sorunlarını çözmeye kalkışanların ilk işi terminalleri şehirdışına atmaktır. Terminale gelen otobüslerin, hatta tüm karayollarındaki otobüslerin trafikteki payı ne ki! Küçük araçlara gelince… Şehirdışına terminali çıkarmakla onlar trafikten eksilmez, hatta uzak otogara erişmek için çoğalır. Aksine uzak terminal otobüsle toplu taşımanın yolcuya ve otobüsçüye maliyetini arttırır, cazibesini azaltır. İnsanlar diğer sistemleri, özellikle de otomobillerini kullanmayı tercih edebilirler. Eğer otobüsçünün ve otobüsle toplu taşımanın yaşaması isteniyorsa terminal tercih edilen bir yerde yapılmalı, bu yer korunmalıdır. Bu arada terminali şehirdışına çıkarmanın gerçek nedeninin trafiği çözmek değil, şehiriçindeki yerinden kazanç sağlamak olduğu bilinmelidir. Bu arada terminallerin yeri, raylı sistemlerle entegrasyon açısından daha da önem kazanıyor. 

Model yanlış

İstanbul Otogarı gibi bazı yerler hariç, terminale giren otobüslerin büyük bir kısmı 2-3 yolcu için giriş çıkış yapan lüzumsuz transit araçlar. Bunlar hem trafiğe hem otogara yük. Direkt vasıta olan bir yere bu araçların yolcu alması gerekmez. Böyle olsaydı pek çok terminalin yükü ve trafiği azalırdı. Bu da genelde bir ilden veya sınırlı birkaç ilden başka bir il’e veya yine sınırlı birkaç il’e ara duraksız veya az ara duraklı modeli gerektirir ki bu mümkündür. Bu da ayrı bir yazı konusudur. ■
Yorumlar (0)
banner116
banner117
5
kısa süreli hafif yoğunluklu yağmur
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 23 63
2. Fenerbahçe 23 57
3. Samsunspor 23 46
4. Eyüpspor 23 40
5. Beşiktaş 22 38
6. Göztepe 22 35
7. Başakşehir 23 33
8. Kasımpaşa 23 31
9. Trabzonspor 22 29
10. Gaziantep FK 22 29
11. Alanyaspor 23 28
12. Rizespor 23 27
13. Antalyaspor 23 27
14. Konyaspor 23 24
15. Sivasspor 23 23
16. Kayserispor 22 21
17. Bodrum FK 23 20
18. Hatayspor 23 13
19. A.Demirspor 23 3
Takımlar O P
1. Kocaelispor 25 54
2. Karagümrük 25 46
3. Erzurumspor 25 43
4. Gençlerbirliği 25 43
5. Bandırmaspor 25 40
6. Ahlatçı Çorum FK 25 38
7. Keçiörengücü 25 37
8. İstanbulspor 25 36
9. Ümraniye 25 36
10. Pendikspor 25 36
11. Amed Sportif 25 35
12. Boluspor 25 34
13. Esenler Erokspor 25 34
14. Sakaryaspor 25 34
15. Manisa FK 25 33
16. Igdir FK 25 32
17. Ankaragücü 25 31
18. Şanlıurfaspor 25 29
19. Adanaspor 25 20
20. Yeni Malatyaspor 25 -21
Takımlar O P
1. Liverpool 25 60
2. Arsenal 25 53
3. Nottingham Forest 25 47
4. M.City 25 44
5. Bournemouth 25 43
6. Chelsea 25 43
7. Newcastle 25 41
8. Fulham 25 39
9. Aston Villa 25 38
10. Brighton 25 37
11. Brentford 25 34
12. Tottenham 25 30
13. Crystal Palace 25 30
14. Everton 25 30
15. M. United 25 29
16. West Ham United 25 27
17. Wolves 25 19
18. Ipswich Town 25 17
19. Leicester City 25 17
20. Southampton 25 9
Takımlar O P
1. Barcelona 24 51
2. Real Madrid 24 51
3. Atletico Madrid 24 50
4. Athletic Bilbao 24 45
5. Villarreal 24 41
6. Rayo Vallecano 24 35
7. Mallorca 24 34
8. Real Betis 24 32
9. Osasuna 24 32
10. Girona 24 31
11. Real Sociedad 24 31
12. Sevilla 24 31
13. Getafe 24 30
14. Celta Vigo 24 29
15. Espanyol 24 24
16. Leganes 24 24
17. Las Palmas 24 23
18. Valencia 24 23
19. Deportivo Alaves 24 22
20. Real Valladolid 24 15