02.06.2014, 10:49

Tüketici Kanununa teknik bakış

Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun yürürlüğe girdi. Hayırlı olsun. Hem ilgili Bakanlık hem de ilgili tüketici kuruluşları bu Kanunla ilgili değerlendirmelerde bulunup iyi ve kötü yanlarını açıkladılar. Ben de birazcık kanun tekniği açısından bakmak istiyorum. 

Önce tanımlar

Bir kanunun ‘tanımlar’ kısmı sanıldığından da önemlidir. Bu açıdan üç hususu vurgulamak isterim. 

Birincisi, tanımların sunuluş sırası. Çoğunlukla harf sırasına göre sunuluyorlar. Bu durum istenilen tanımı bulma kolaylığı sağlıyor. Bu husus çok fazla tanım olduğunda önemli. Ancak ilgili tanımların yan yana olmasını engelliyor. Örneğin, ‘mal’ tanımından sonra ‘hizmet’ tanımının gelmesi, mallarla ilgili ‘üretici’ ve ‘satıcı’ tanımlarından sonra hizmetlerle ilgili ‘sağlayıcı’ tanımının gelmesi mukayese ve anlama kolaylığı sağlayabilir. 

İkinci husus, tanım kalitesi. Tanım o kavramı anlamamızı, benzerlerinden ayırt etmemizi sağlar. Bu mevzuatta getirilecek şartlar tanım içinde değil, iç kısımlarda yer alır. Örneğin, kalıcı veri sağlayıcısının kayıt şartları, kopya şartları ve bilgiye ulaşmasına imkan vermesi tanım içinde değil, ilgili maddesinde yer almalıdır. 

Üçüncü husus, tanımların sayısal yeterliliği. Bu Kanunda çok önemli olduğu halde, örneğin sözleşme tanımı yok. Bunun dışında haksız şart, ayıplı mal, ayıplı hizmet, paket tur, garanti belgesi, tanıtım ve kullanma kılavuzu, ticari reklam, haksız ticari uygulama, Reklam Kurulu, Reklam Konseyi gibi tanımlar ihtiyaç olduğu halde ‘tanımlar’ kısmında bulunmuyor, ancak gerekli yere konularak bu eksiklik gideriliyor.  Olmaz!

Temel ilkeler

Bu maddede sözleşmelerin hangi punto büyüklüğünde, hangi özelliklerde hazırlanacağı gibi hususlar belirtilmiş. Bunlar mı ‘ilke’? Önce bir sözleşmeden, sözleşme hazırlanmasından söz edilmesi gerekmez miydi? Keza sözleşme hazırlanmasında tüketicinin bilgilendirileceği, bazı hususların taraflar arasında müzakere edileceği önemli değil mi? Önemli olmalı ki bunlar ilgili yerlerde geçiyor, ama ‘ilke’ değil. Bunlar dışında, bu bölümde belirtilen hususların hepsi çok önemli. 

Bazı düzenlemeler

Yukarıda belirttiğim üzere haksız şart, ayıplı mal, ayıplı hizmet gibi pek çok tanım ‘tanımlar’ kısmında yer almamasına bağlı olarak ilgili yerde tanımlanıyor, ki yanlış! Bunun dışında bunların belirlenmesinde sözleşme esas olacağı halde sözleşme tanımlanıp açıklanmadığı için problemli anlatım doğuyor. 

Uluslararası uyum

Böyle bir mevzuat ilk kez Türkiye’de hazırlanmıyor, umarım ki uluslararası ihtiyaçlara da uygundur. Özellikle ithalat-ihracat, paket tur gibi konular yurtdışını da ilgilendirir. Keza yabancı turistlerin Türkiye’deki alışverişleri de bu mevzuata tabi olacak. 

Garanti konuları

Garantiyle ilgili olarak belge, süre ve ihtiyari garanti konuları yer alıyor. Bazı mallarda garantinin süresinin yıl ile değil başka birimlerle ifade edilebileceği de belirtilmiş. Ancak hizmetlerle ilgili hususlar biraz sorunlu. Şüphesiz ki taşıma gibi hizmetlerde sözleşmeye uyumun ötesinde bir garantiden söz edilemez. Sadece ayıplı hizmet hali yeterli olabilir. Ancak bir şeyin bakımı, bozulan bir şeyin onarımı, insan dahil bir şeyin sağlamlığının ve arızasının kontrolü, bir şeyin temizlenmesi gibi hizmetlerde hem hizmetin kalitesi hem hizmet verilenin zarar görmemesi yanı sıra alınan hizmetin belirli bir süre fayda sağlaması önemli değil mi? Dolayısıyla burada da garantiye benzer bir anlayış zor da olsa gerekli değil mi? 

Reklam konuları

Kötü mal veya hizmetin sahibinin bundan sorumlu olması gayet doğal. Ancak yanlış mal veya hizmet alımının önlenmesi çok önemli. Tüketicinin ihtiyacını iyi belirleyip buna uygun talepte bulunması gerekir. Bu da bilinçli tüketiciyle olur. Bunun ötesinde mal veya hizmet sunanın da tüketiciye doğru bilgi vermesi önemli. Tanıtma kılavuzu vs. ancak aldıktan sonra okunur. Bu nedenle reklam gibi alım öncesi tanıtımlar çok önemlidir. 

Bir ara hemen hiçbir şeyin dahil edilmediği uçak bilet fiyatları açıklanıyordu. Öyle ki belirtilen fiyat, alınması-satılması ve kullanılması mümkün olmayan bir şey idi. Buna ilişken çeşitli şikayet yazıları yazdım. Talebim öyle bir fiyatta vergi gibi zorunlu hususların dahil edilmesiydi. Şüphesiz ki kullanıcının keyfine bağlı ekstra hususlar fiyatta yer almayabilirdi. Pek çok yere giden başvurularıma hiçbir resmi kurumdan cevap alamazken Reklam Özdenetim Kurulu gibi ismini tam ifade edemeyeceğim bir yerden cevap geldi. Etkin olan bu kuruluş cevap verme sorumluluğu yanı sıra şikayetimin de pek büyük ölçüde düzelmesini sağladı. Şimdi, eskisi gibi ‘her şey hariç’ saçma sapan bilet fiyatları açıklanmıyor. Bu örnek reklamın önemini anlatmaya yetmeli. 

Kurallar ancak iyi uygulayan insanların elinde anlam kazanır. ■
Yorumlar (0)
banner117
15
açık
banner159
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 10 28
2. Samsunspor 11 25
3. Fenerbahçe 10 23
4. Beşiktaş 10 20
5. Eyüpspor 11 19
6. Sivasspor 11 17
7. Göztepe 10 15
8. Başakşehir 10 15
9. Kasımpasa 11 14
10. Konyaspor 11 14
11. Trabzonspor 10 12
12. Gaziantep FK 10 12
13. Bodrumspor 11 11
14. Antalyaspor 11 11
15. Alanyaspor 11 10
16. Rizespor 10 10
17. Kayserispor 10 9
18. Hatayspor 10 3
19. A.Demirspor 10 2
Takımlar O P
1. Erzurumspor 11 22
2. Kocaelispor 11 22
3. Bandırmaspor 11 21
4. Karagümrük 11 18
5. Igdir FK 11 18
6. Boluspor 11 18
7. Esenler Erokspor 11 17
8. Ümraniye 11 17
9. Pendikspor 11 17
10. Ankaragücü 11 16
11. Ahlatçı Çorum FK 11 16
12. Şanlıurfaspor 11 15
13. Gençlerbirliği 11 15
14. Manisa FK 11 14
15. Keçiörengücü 11 14
16. İstanbulspor 11 13
17. Sakaryaspor 11 13
18. Amed Sportif 11 13
19. Adanaspor 11 6
20. Yeni Malatyaspor 11 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 10 25
2. M.City 10 23
3. Nottingham Forest 10 19
4. Chelsea 10 18
5. Arsenal 10 18
6. Aston Villa 10 18
7. Tottenham 10 16
8. Brighton 10 16
9. Fulham 10 15
10. Bournemouth 10 15
11. Newcastle 10 15
12. Brentford 10 13
13. M. United 10 12
14. West Ham United 10 11
15. Leicester City 10 10
16. Everton 10 9
17. Crystal Palace 10 7
18. Ipswich Town 10 5
19. Southampton 10 4
20. Wolves 10 3
Takımlar O P
1. Barcelona 12 33
2. Real Madrid 11 24
3. Atletico Madrid 12 23
4. Villarreal 11 21
5. Osasuna 12 21
6. Athletic Bilbao 12 19
7. Real Betis 12 19
8. Mallorca 12 18
9. Rayo Vallecano 11 16
10. Celta Vigo 12 16
11. Real Sociedad 12 15
12. Girona 12 15
13. Sevilla 12 15
14. Deportivo Alaves 12 13
15. Leganes 12 11
16. Getafe 12 10
17. Espanyol 12 10
18. Las Palmas 12 9
19. Real Valladolid 12 8
20. Valencia 11 7