02.06.2014, 10:49

Tüketici Kanununa teknik bakış

Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun yürürlüğe girdi. Hayırlı olsun. Hem ilgili Bakanlık hem de ilgili tüketici kuruluşları bu Kanunla ilgili değerlendirmelerde bulunup iyi ve kötü yanlarını açıkladılar. Ben de birazcık kanun tekniği açısından bakmak istiyorum. 

Önce tanımlar

Bir kanunun ‘tanımlar’ kısmı sanıldığından da önemlidir. Bu açıdan üç hususu vurgulamak isterim. 

Birincisi, tanımların sunuluş sırası. Çoğunlukla harf sırasına göre sunuluyorlar. Bu durum istenilen tanımı bulma kolaylığı sağlıyor. Bu husus çok fazla tanım olduğunda önemli. Ancak ilgili tanımların yan yana olmasını engelliyor. Örneğin, ‘mal’ tanımından sonra ‘hizmet’ tanımının gelmesi, mallarla ilgili ‘üretici’ ve ‘satıcı’ tanımlarından sonra hizmetlerle ilgili ‘sağlayıcı’ tanımının gelmesi mukayese ve anlama kolaylığı sağlayabilir. 

İkinci husus, tanım kalitesi. Tanım o kavramı anlamamızı, benzerlerinden ayırt etmemizi sağlar. Bu mevzuatta getirilecek şartlar tanım içinde değil, iç kısımlarda yer alır. Örneğin, kalıcı veri sağlayıcısının kayıt şartları, kopya şartları ve bilgiye ulaşmasına imkan vermesi tanım içinde değil, ilgili maddesinde yer almalıdır. 

Üçüncü husus, tanımların sayısal yeterliliği. Bu Kanunda çok önemli olduğu halde, örneğin sözleşme tanımı yok. Bunun dışında haksız şart, ayıplı mal, ayıplı hizmet, paket tur, garanti belgesi, tanıtım ve kullanma kılavuzu, ticari reklam, haksız ticari uygulama, Reklam Kurulu, Reklam Konseyi gibi tanımlar ihtiyaç olduğu halde ‘tanımlar’ kısmında bulunmuyor, ancak gerekli yere konularak bu eksiklik gideriliyor.  Olmaz!

Temel ilkeler

Bu maddede sözleşmelerin hangi punto büyüklüğünde, hangi özelliklerde hazırlanacağı gibi hususlar belirtilmiş. Bunlar mı ‘ilke’? Önce bir sözleşmeden, sözleşme hazırlanmasından söz edilmesi gerekmez miydi? Keza sözleşme hazırlanmasında tüketicinin bilgilendirileceği, bazı hususların taraflar arasında müzakere edileceği önemli değil mi? Önemli olmalı ki bunlar ilgili yerlerde geçiyor, ama ‘ilke’ değil. Bunlar dışında, bu bölümde belirtilen hususların hepsi çok önemli. 

Bazı düzenlemeler

Yukarıda belirttiğim üzere haksız şart, ayıplı mal, ayıplı hizmet gibi pek çok tanım ‘tanımlar’ kısmında yer almamasına bağlı olarak ilgili yerde tanımlanıyor, ki yanlış! Bunun dışında bunların belirlenmesinde sözleşme esas olacağı halde sözleşme tanımlanıp açıklanmadığı için problemli anlatım doğuyor. 

Uluslararası uyum

Böyle bir mevzuat ilk kez Türkiye’de hazırlanmıyor, umarım ki uluslararası ihtiyaçlara da uygundur. Özellikle ithalat-ihracat, paket tur gibi konular yurtdışını da ilgilendirir. Keza yabancı turistlerin Türkiye’deki alışverişleri de bu mevzuata tabi olacak. 

Garanti konuları

Garantiyle ilgili olarak belge, süre ve ihtiyari garanti konuları yer alıyor. Bazı mallarda garantinin süresinin yıl ile değil başka birimlerle ifade edilebileceği de belirtilmiş. Ancak hizmetlerle ilgili hususlar biraz sorunlu. Şüphesiz ki taşıma gibi hizmetlerde sözleşmeye uyumun ötesinde bir garantiden söz edilemez. Sadece ayıplı hizmet hali yeterli olabilir. Ancak bir şeyin bakımı, bozulan bir şeyin onarımı, insan dahil bir şeyin sağlamlığının ve arızasının kontrolü, bir şeyin temizlenmesi gibi hizmetlerde hem hizmetin kalitesi hem hizmet verilenin zarar görmemesi yanı sıra alınan hizmetin belirli bir süre fayda sağlaması önemli değil mi? Dolayısıyla burada da garantiye benzer bir anlayış zor da olsa gerekli değil mi? 

Reklam konuları

Kötü mal veya hizmetin sahibinin bundan sorumlu olması gayet doğal. Ancak yanlış mal veya hizmet alımının önlenmesi çok önemli. Tüketicinin ihtiyacını iyi belirleyip buna uygun talepte bulunması gerekir. Bu da bilinçli tüketiciyle olur. Bunun ötesinde mal veya hizmet sunanın da tüketiciye doğru bilgi vermesi önemli. Tanıtma kılavuzu vs. ancak aldıktan sonra okunur. Bu nedenle reklam gibi alım öncesi tanıtımlar çok önemlidir. 

Bir ara hemen hiçbir şeyin dahil edilmediği uçak bilet fiyatları açıklanıyordu. Öyle ki belirtilen fiyat, alınması-satılması ve kullanılması mümkün olmayan bir şey idi. Buna ilişken çeşitli şikayet yazıları yazdım. Talebim öyle bir fiyatta vergi gibi zorunlu hususların dahil edilmesiydi. Şüphesiz ki kullanıcının keyfine bağlı ekstra hususlar fiyatta yer almayabilirdi. Pek çok yere giden başvurularıma hiçbir resmi kurumdan cevap alamazken Reklam Özdenetim Kurulu gibi ismini tam ifade edemeyeceğim bir yerden cevap geldi. Etkin olan bu kuruluş cevap verme sorumluluğu yanı sıra şikayetimin de pek büyük ölçüde düzelmesini sağladı. Şimdi, eskisi gibi ‘her şey hariç’ saçma sapan bilet fiyatları açıklanmıyor. Bu örnek reklamın önemini anlatmaya yetmeli. 

Kurallar ancak iyi uygulayan insanların elinde anlam kazanır. ■
Yorumlar (0)
banner117
15
açık
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 11 31
2. Fenerbahçe 11 26
3. Samsunspor 12 25
4. Eyüpspor 12 22
5. Beşiktaş 11 21
6. Göztepe 11 18
7. Sivasspor 12 17
8. Başakşehir 11 16
9. Kasımpasa 12 14
10. Konyaspor 12 14
11. Antalyaspor 12 14
12. Rizespor 11 13
13. Trabzonspor 11 12
14. Gaziantep FK 11 12
15. Kayserispor 11 12
16. Bodrumspor 12 11
17. Alanyaspor 11 10
18. Hatayspor 11 6
19. A.Demirspor 11 2
Takımlar O P
1. Kocaelispor 12 25
2. Bandırmaspor 12 24
3. Erzurumspor 12 22
4. Karagümrük 12 21
5. Igdir FK 12 21
6. Ankaragücü 12 19
7. Ahlatçı Çorum FK 12 19
8. Boluspor 12 18
9. Şanlıurfaspor 12 18
10. Manisa FK 12 17
11. Esenler Erokspor 12 17
12. Ümraniye 12 17
13. Pendikspor 12 17
14. Keçiörengücü 12 15
15. Gençlerbirliği 12 15
16. İstanbulspor 12 14
17. Amed Sportif 12 14
18. Sakaryaspor 12 13
19. Adanaspor 12 7
20. Yeni Malatyaspor 12 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 11 28
2. M.City 11 23
3. Chelsea 11 19
4. Arsenal 11 19
5. Nottingham Forest 11 19
6. Brighton 11 19
7. Fulham 11 18
8. Newcastle 11 18
9. Aston Villa 11 18
10. Tottenham 11 16
11. Brentford 11 16
12. Bournemouth 11 15
13. M. United 11 15
14. West Ham United 11 12
15. Leicester City 11 10
16. Everton 11 10
17. Ipswich Town 11 8
18. Crystal Palace 11 7
19. Wolves 11 6
20. Southampton 11 4
Takımlar O P
1. Barcelona 13 33
2. Real Madrid 12 27
3. Atletico Madrid 13 26
4. Villarreal 12 24
5. Osasuna 13 21
6. Athletic Bilbao 13 20
7. Real Betis 13 20
8. Real Sociedad 13 18
9. Mallorca 13 18
10. Girona 13 18
11. Celta Vigo 13 17
12. Rayo Vallecano 12 16
13. Sevilla 13 15
14. Leganes 13 14
15. Deportivo Alaves 13 13
16. Las Palmas 13 12
17. Getafe 13 10
18. Espanyol 12 10
19. Real Valladolid 13 9
20. Valencia 11 7