Ulaştırma Projeleri ve Yüksek Hız Sistemleri ve Enerji-3

Kentler ekonomik gelişim ve refahın teşvikinde hayati bir rol oynamaktadır. Kentlerin gelişimi büyük oranda, fiziksel, sosyal ve kurulumsal altyapılarına bağlı olmaktadır. Bu bağlamda kentiçi ulaştırmanın önemi büyüktür. Bu kapsamda yapılan çalışmalarla Hindistan’da kentsel ulaştırma konuları değerlendirilmektedir. Kentsel ulaştırmanın bütün aşamalarının ele alınmasından ziyade, politik bir bakış açısından hareketle öncelikli olarak önemli olan konulara odaklanılmaktadır. Bu kapsamda Hindistan kentlerindeki araç sahipliği gelişim eğilimleri ve ulaştırma altyapısının elverişliliği ele alınmaktadır. Bunu takiben; trafik tıkanıklığı, kirlilik, trafik kazaları gibi kentsel ulaştırma problemlerinin yapısı ve büyüklüğü değerlendirilmektedir. Bütün bunların üzerine, Hindistan’da kentsel ulaştırmanın geliştirilmesi için politik ölçütler önerilmektedir.

Nijerya, dünyadaki diğer petrol ihraç eden ülkelerde olduğu gibi, 1970’lerden beri kademeli olarak yakıt sübvansiyonlarının kaldırılması politikasına girişmiştir. Bununla beraber, bu konu ekonomi üzerindeki etkileri ve sürekli yapısına bağlı olarak yakın geçmişte, oldukça tartışmalı bir hal almaya başlamıştır. Bu düşünceden hareketle ilgili çalışmalar kapsamında, hata düzeltme ve eş entegrasyon modellerinin kullanımıyla Nijerya’da ulaştırma sektörünün gelişiminde, sübvansiyonların kaldırılmasının etkisi sınanmaktadır. Sonuçlar sübvansiyonların ulaştırma sektörü ile olumlu ve önemli bir ilişkiye sahip olduğunu göstermekte olup bu durum yakıt sübvansiyonlarının kaldırılmasının ülkenin Gayri Safi Yurtiçi Hâsılasını (GSYİH) azaltabileceği ve ulaştırma sektörü işletim maliyetlerinin artabileceğini ifade etmektedir.

Nijerya’nın petrol ve doğalgaz rezervi
Nijerya; petrol ve doğalgaz rezervleri başta olmak üzere büyük miktarlarda madeni kaynaklara sahip bir ülkedir. Ülke; Afrika’nın ispatlanmış petrol rezervlerinin %28’ine sahip olup bu konuda Libya’dan soran ikinci sırada iken, bölgedeki en büyük ham petrol üreticisi konumundadır. Nijerya’nın ham petrol üretimi 2010 yılı itibariyle 2,4 milyon varil/gün iken bu da kıta petrolünün yaklaşık %24’ü demektir. Nijerya, ulusal ihtiyacı karşılayıp ayrıca da ihracat yapmasını sağlayan günlük 445.000 varil petrol üretim yükleme kapasiteli 4 rafineriye sahiptir. Bununla beraber Nijerya net bir şekilde benzin ve diğer petrol ürünlerinin büyük bir ithalatçısı konumundadır. Petrol dışı ürün ihracatındaki çeşitliliği arttırmaya dayalı kapsamlı insiyatifler dâhil olmak üzere çok sayıda reformlar vasıtasıyla ekonomisini revize etmesine karşın, petrol halen ulusal ihracat karlarının ortalama olarak %95’ini teşkil etmeye devam etmektedir. Ülke artan bir şekilde petrol ürünleri ithalatına bağlanmaktadır çünkü mevcut rafineriler yükleme kapasitelerinin %20’sinin altında üretim yapmaktadır. Esasen ithal petrol ürünlerinin maliyeti son yıllarda o kadar hızlı bir artış göstermiştir ki ülkenin nakit harcamaları ve ödeme dengeleri tehdit altına girmeye başlamıştır.

Ekonomi ile ilgili ilginç bir nokta ise yakıt sübvansiyonlarının kaldırılması olup ülkede büyük bir tartışma konusu olmuştur. Nijeryalılar plana verdikleri onaya rağmen akabinde hayal kırıklığına uğramış olup hükümet ise bu noktadaki kararlı tutumunu sürdürmektedir. Yakıt sübvansiyonlarının kaldırılması konusu Nijerya’da on yıllar boyunca çok sayıda hükümetin gerçekleştirmek istediği bir reform olup onayı durumunda oluşması muhtemel kamusal tepkilerden dolayı çok seferinde bu girişimler başarısızlık sonuçlanmıştır.

Sübvansiyonlar
Ekonomik bir mantıkla, sübvansiyonlar verili bir ürünün tüketicisinin hükümet tarafından söz konusu ürünün piyasa fiyatından düşük bir fiyatla ikame edilmesi yoluyla desteklenmesi durumunu ifade etmektedir. Yakıt sübvansiyonuna gelince; bu da tüketicinin benzinin litresine pompa fiyatının altında bir ödeme yapması anlamına gelmektedir. Aynı zamanda yakıt sübvansiyonu; petrol ürünlerinin litre başına güncel piyasa fiyatı ile aynı ürünlere tüketicilerin ödediği son fiyat arasındaki fark olarak da tanımlanabilir. Gelişmekte olan ülkeler tüketiciler için fosil yakıt sübvansiyonlarını ilk olarak; ilgili çalışmalarda tanımlandığı üzere, net sosyal, ekonomik ve çevresel amaçların başarılması şeklinde kullanılmaktadır. Bu durum; enerji yoksunluğunun azaltılması, adaletin arttırılması, iç arzın arttırılması, ulusal kaynak varlığının yeniden dağılımı, dışsallıkların teyidi ve enflasyonun kontrolünü içermektedir.

Nijerya ticaretinin merkezinde yer alan ulaştırma sektörü yakıt sübvansiyonlarının kaldırılması reformundan daha da fazla etkilenmiştir. Sektöre bağlı modern işletmeler, endüstriler, ticari faaliyetler ve genel aktiviteler, bir yerden bir yere ürünlerin ve hizmetlerin taşınması yoluyla, küresel ve kentsel ekonomilerin devamlığında hayati olup ayrılmaz bir parçaları durumundadır. Farklı ulaştırma türlerindeki gelişimler, Nijerya’nın fiziksel ve ekonomik kalkınmasında gerekli hale gelmeye başlamıştır. Dahası bu tarz çalışmalar, Nijerya’da kentiçi karayolu ulaştırmasında sübvansiyonların kaldırılmasının etkilerini sınamayı öncelemektedir.

Bu tarz araştırmalar; çok faktörlü yeni tasnif üretim fonksiyonu kurgusunun adapte edilmesi ile 1995-2013 yılları arasında ulaştırma sektörü ile sübvanse edilmiş yakıt fiyatları arasındaki bağıntıyı sınamak için eş entegrasyon ve hata düzeltme modelinden (ECM) faydalanmaktadır. Bu da bilgi kaynağı temininde temel olarak ikincil verilerin kullanımı anlamına gelmektedir. Bu tarz çalışmalar şu şekilde yapılandırılmaktadır: giriş değerlendirilmesinin ardından literatür araştırması, metodoloji, ampirik sonuçlarla analizlerin ardından genel sonuç ve öneriler.

Tüketim sübvansiyonu; normal fiyatlar üzerinden ödeme genelde ödeme yapma şansı olmayan tüketicilere özellikle ürün ve hizmetleri makul olabilecek seviyeye piyasa düzeylerini çekmek için ilgili fiyatlandırma tasarımı anlamına gelmektedir. Sübvansiyonlar; vergi kesintileri, hibe, muafiyet ve fiyat kontrolü yoluyla insanlar ve işletmelerin istifadesine sunulabilmektedir. Nijerya’da Petrol Ürünleri Fiyat Düzenleme Ajansı (PPPRA) tasarımı gibi yakıt sübvansiyonu formatları, yakıtın ekstra depo maliyetleri ile arazi fiyatları arasındaki fark bazlı olarak petrol ürünlerinin ithalatçılarına bağlı olarak ikame edilmektedir. Bu durum; tüketicilerin düzenlenmiş petrol tutarlarını öderlerken aynı zamanda da üreticilerin gerçek maliyetlerini ikame etmelerini de temin etmektedir. Bu da ülke için enerji güvenliğinin temini ile yoksunluğun azaltılması anlamına gelmektedir. Sübvansiyonlar, belirlenmiş bir yakıtın, hükümet fonlama teknolojisinin ya da araştırma ve geliştirmenin lehine sektör eğilimini sağlayan düzenlemeler gibi dolaylı maliyetleri ve fiyatları etkilemektedir.

Nijerya hükümetleri eğer sonuç almak istiyorlarsa, her zaman için Nijeryalılar tarafından ödenen, söz konusu sübvansiyonların kaldırılmış olan kısmını, Nijerya ekonomisine, ritmini bulması için gerekli itkiyi sağlayacak olan ve uluslararası piyasa ücretlerine göre değerlendirilmiş olan ücret seviyelerinden daha azına denk gelen petrol ürünleri ödemelidirler. Bu ilgili birçok çalışmada tekrar edilen birer konu olup buna ilaveten de, özellikle petrol ürünlerindeki sübvansiyonların hükümetlerin onları sağladığının çok üstünde maliyet artışlarını empoze etmeleri nedeniyle, gelişmekte olan ülke ekonomilerinde ve yeni ortaya çıkmakta olan endüstrilerde önemli bir politik konu halini almaktadırlar.

Yakıt sübvansiyonu özellikle İran, Venezüella, Çin, Suudi Arabistan, Hindistan, Endonezya, Mısır ve Ukrayna gibi petrol üreticisi ülkelerde popüler konumdadır. Yakıt sübvansiyonlarının kaldırılması programları; ekonomik yapıya, ülkenin kalkınmışlık düzeyine, politik sistemlere ve ekonominin mevcut durumuna karşı hassastır. Bu noktada daha başarılı olan ülkelerin; aşamalı ya da kademeli yaklaşımlar geliştirdiğine, uygulamadan önce özenli bir araştırma yürütüp takibinde de politik karar alma aşamalarında sıkı bir duruş sergilediklerine dair göstergeler bulunmaktadır. Vatandaşlar ve hükümet arasındaki etkili bir iletişim ile açıklığa dayalı bir güvenin, bu tarz bir uygulamadaki diğer kritik başarı faktörleri olduğu söylenebilir.