Ulaştırma Sistemleri, Trafik Güvenliği, Eğitim ve Bilinçlendirme Çalışmaları -2-

Türkiye’de ulaştırma sektörünün ciddi bir gelişim sürecinde olduğu hepimizin malumudur. Ulaştırma sektörü, Türkiye’nin gelişen ekonomisinin, genç nüfusunun ve AB başta olmak üzere uluslararası ve bölgesel entegrasyon artışının ihtiyaçlarını karşılamak zorundadır. Bununla beraber; ülkemizde, özellikle İstanbul başta olmak üzere büyükşehirlerde oluşan ve on yıllardır sürgit devam eden kentiçi ulaşım problemleri de -kısmi iyileşmelere rağmen- halen devam eden bir problemdir. Dolayısıyla; ulaştırmada hedeflenen büyüme ve iyileştirmelerin, ekonomik ve teknolojik olduğu kadar sosyal yönü de bulunmaktadır, bulunmalıdır.

Yüzde 96 sürücü kusuru…

Son yıllarda trafiğin yoğun olduğu bölgelerde yapılan ve inşaatı halen devam eden bölünmüş yolların hizmete açılmasıyla bu kazaların azalacağı öngörülmektedir. Türkiye’de 1999 yılında 7 milyon 758 bin 511 araç trafiğe kayıtlı iken, 2009 yılında bu sayı 14 milyon 316 bin 700’e ulaşmıştır. Araç sayısı hızla artmasına rağmen, karayolu ağının genişletilememesi kazaların artışına etken olmuştur. Araç sayısına bağlı olarak trafik kazaları incelendiğinde, 1999 yılında trafik kaza sayısı 465 bin 915 iken 2010 yılı sonu itibarıyla bu sayı 1 milyon 104 bin 388’e yükselmiştir. Bu kazaların yüzde 96 oranında sürücü kusurlarından meydana geldiği görülmüştür. İstatistiksel verilerden de anlaşılacağı gibi kazalara etki eden faktörlerin başında sürücü kusurları gelmektedir. Diğer faktörler ise yaya, yolcu, yol ve araç kusurları olarak tespit edilmiştir. 

Sürücü kusurunu tetikleyen unsurlar

Ancak verilen bu değerler gerçeği tam olarak yansıtmamaktadır. Sürücü kusurları dışındaki kaza nedenlerinden bazıları sürücü kusurlarını etkileyerek kaza nedeni olabilmektedir. Bu yüzden sürücü kusurları büyük bir oranla temel kaza nedeni olarak görülmektedir.

Her yıl trafik kazalarında dünyada yaklaşık 1,2 milyon kişi hayatını kaybederken 50 milyon kişi de yaralanmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) yayınladığı 2002 yılına ait raporda, dünyadaki insan ölümlerinin nedenleri yaş gruplarına göre sınıflandırılmıştır. Bu rapora göre 5-14 ve 15-29 yaş gruplarında trafik kazaları ikinci sıradaki ölüm nedeni olarak yer almaktadır. 30-44 yaş grubunda ise 3’üncü sıradadır. 5-14 yaş grubunda 130 bin 835, 15-29 yaş grubunda 302 bin 208, 30-44 yaş grubunda ise 285 bin 457 kişi trafik kazalarında hayatını kaybetmiştir.

Modlar arası entegrasyon gerekli

Daha önce de ifade ettiğimiz gibi… “karayolunda trafik güvenliği”nin sağlanması; modlar arası dengeli türel dağılım, modlar arası entegrasyon, bütün modlarda toplu ulaşımın güçlendirilmesi ve işlevselleştirilmesi, karayolunda bir taraftan standartların yükseltilmesi, diğer taraftan da karayolunun modal dağılımdaki payının düşürülmesi ile yakından ilgilidir. Modlar arası dengeli dağılım; gerek şehiriçi ve gerekse de şehirlerarası yolculuklarda demiryolunun kaliteli ve akıllı yatırımlarla öne çıkarılması, topografyanın elverişli olduğu yerlerde tutarlı arz-talep etütleri ile iç suyolları taşımacılığının (yolcu-yük) geliştirilmesi, kablolu sistemlerin yerinde yatırımlarla yaygınlaştırılması ve denizyollarının yeterli filo, teknik donanım ve güzergah analizleri ile birlikte bütün mesafeler için kullanılabilir kılınması ile sağlanabilmektedir. Modlar arası entegrasyon; dengeli modal dağılımı takiben sağlıklı bir şekilde ele alınabilecek bir konudur ve bu; bütüncül bir yaklaşım açısı, akıllı yatırımlar ve teknolojik enstrümanları en doğru yerde en son imkanların kullanılmasıyla sağlanabilecektir. 

Akıllı ulaşım sistemleri

Toplu ulaşımın yaygınlaştırılmasının; İstanbul başta olmak üzere büyükşehirlerdeki en önemli aracı, doğru güzergahlarda cesur kararlarla devreye sokulacak olan ‘metro’ hatlarıdır. Bu; İstanbul’da Metrobüs adını alan BRT sistemlerinin; kapsamlı bir şekilde ele alınması, minibüs ve otobüs hatlarının-araçlarının-teknik kapasitesinin sürekli geliştirilmesi ve ıslahı, şehiriçi ve komşu şehirlerarası deniz ulaşım hatlarının doğru talep yönlendirmeleri ile birlikte alternatiflendirilmesi ve modal payın yükseltilmesi gibi konu başlıklarıyla ifade edilebilir. Modal dağılımdaki payı sağlıklı bir çerçeveye oturtulmuş olacak olan karayolu ulaşım modunun standardizasyonu ise; bölünmüş yolların arttırılması, geometrik standartlarının istenen düzeye getirilmesi ve bunu takiben ‘Akıllı Ulaşım Sistemleri’nin devreye sokularak ‘akıllı otoyollar, akıllı kavşaklar’ vb. kavramsallaştırmaların ortaya çıkarılmasını içermektedir. Daha önce de rakamlarla geniş bir şekilde ortaya koyduğumuz bu süreç; Hükümetimiz ve Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanımız Sayın Binali Yıldırım’ın son on yıllık politikalarında, geniş ölçüde realize edilegelmektedir. Bu bağlamda Sayın Bakan, kendisi de birlikte katılmış olduğumuz birçok sempozyum, çalıştay vb. programlarda genel olarak hep “Bölünmüş yolları inşa ettik, şimdi sıra bu yolları akıllandırmakta” diyerek bu süreci ifade etmiştir. 

Kentiçi ulaşımda da gerekli…

Kentiçi ulaşımda trafik güvenliğinin sağlanması; ‘Intermodal Entegrasyon’dan eğitime, toplu taşımada verimliliğin arttırılmasından AUS’nin aktif bir şekilde kullanımına kadar geniş bir alanı ihtiva eder. Bu itibarla; İstanbul’umuz, ilk AUS uygulamalarına uzunca bir süredir ev sahipliği yapmakta olup ilk etapta birkaç kavşakta başlayan bu ‘gözetim ve denetim’ uygulamaları bugün itibariyle, İstanbul’un kentiçi ulaşımdaki her noktasında uygulanır olmuştur.

Ülkemizde taşımacılığın büyük oranlarda karayolu ile yapılması, yollarımızın bu taşıma yoğunluğunu kaldıracak fiziki büyüklük ve altyapıya sahip olmaması trafik kazalarının artmasına neden olmaktadır. Son yıllarda kentlerarası taşımacılıkta hızlı bir şekilde bölünmüş yolların yapılıyor olması, hem kentiçi ve hem de kentlerarası ulaşımda AUS uygulamalarına geçiş çabaları, kentiçi ulaşımda raylı sistemlere (metro, hafif raylı sistemler, Marmaray, Egeray) kentlerarası ulaşımda ise yüksek hızlı demiryollarına (YHD) ve havayollarına kayda değer yatırımların yapılıyor olmasıyla trafik kazalarının ve kaza kayıplarının azalacağı öngörülmektedir. 

Hepinize huzurlu mutlu sağlıklı ve başarılı günler dilerim. ■