10.03.2015, 12:10

Ya akaryakıt 6 TL olursa…

Başta otobüsçüler olmak üzere tüm karayolu taşımacılarının en çok şikayet ettikleri konu yüksek akaryakıt maliyetleridir. Tabii, bu maliyet tüketilen akaryakıtın miktarı ve akaryakıt birim fiyatından oluşuyor. 

Akaryakıt tüketimi…
Tüketilen akaryakıt miktarı motor teknolojisinin ve aracın kullanım koşullarına bağlı bir konu olduğundan pek tartışma konusu yapılmaz. Aslında farklı araç ve motor markaları ile teknolojileri aracın bakım, yükleme ve kullanım koşulları tüketimi etkiler. Keza aracın otomatik vitesli olup olmaması da önemli. Benim bildiğim kadarıyla otomatik vites otomobillerde yakıt tüketimini arttırırken ağır vasıtalarda tasarruf sağlıyor. Tabii, bu tasarruf da aracın ve otomatik şanzıman düzeninin yapım ve teknolojisine göre değişiyor. 

Biz, bu yazıda, akaryakıt birim fiyatı üzerinde duracağız, ama taşımacılar tüketilen akaryakıt miktarı üzerinde de durmalı, yani akaryakıtın verimli kullanma yollarını aramalıdırlar. Bir de tarifeli taşımacılar aynı miktardaki yolcuyu daha az seferle taşıyarak tasarrufa yönelmelidirler. Ayrıca yolcu ve yük durumuna uygun kapasiteli araç seçmek de önemlidir. Ancak tarifeli taşımacılıkta 25 koltuk altı taşıt yasak. Bunun biraz üzerindeki taşıtlar da şehirlerarasında az kullanılıyor. Olanlar da büyük kapasiteli taşıtın öne ve yana doğru aralarının genişletilmesiyle rahatlık amaçlı kapasitesi daraltılmış araçlar şeklinde karşımıza çıkıyor ki, pek de akaryakıt tasarrufu söz konusu değil. 

Akaryakıt fiyatı…
Bunda iki ana kalem var. Birisi, petrolün alımı, rafineriye taşınması, işlenmesi, bayilere nakli ve kârlardan oluşan özel sektör boyutu. Bunlar büyük ölçüde serbest piyasaya ve rekabete tabi olduğu için keyfilik az denebilir. Kimse daha ucuzu varken daha pahalı petrol ithal etmez. Buna rağmen akaryakıt dağıtıcılarının pek de rekabet halinde olmadıkları aralarındaki farkların 1-2 kuruşu geçmemesinden bellidir. 

Gelelim devlete
Devlet akaryakıttan iki türlü vergi alıyor. Birisi, bazı mallara özgü ÖTV, diğeri de genelde olan KDV. Geneldeki bu KDV’nin değişik oranları var ve akaryakıt yüksek orana tabi: yüzde 18. KDV’nin tanımı gereği diğer tüm maliyetlerin toplamına bu oran uygulanıyor. Yani KDV öncesi satış fiyatı 100 TL ise 18 TL KDV ile birlikte satış fiyatı 118 TL oluyor. 

ÖTV ise yüzdelik değil sabit bir rakam. Eğer değişmediyse, litre başına benzinde 2,1765 TL, motorindeyse 1,5945 TL. Tabii, bu ÖTV maliyete eklendiği için ayrıca KDV’ye de neden oluyor. Bunlara yüzde 18 KDV uygularsanız; benzinde 40 kuruş ÖTV’nin KDV’siyle 2,57 TL ve motorinde 28 kuruş ÖTV’nin KDV’siyle 1,88 TL kadar ÖTV’ye bağlı maliyet var. 

ÖTV’nin bir anlamı
Üretici, petrolü bedava verse, gemiler bedava taşısa, rafineriler bedava işlese, ana bayiler bunu istasyona taşıyanlar ve istasyon işletmecileri hiç para almasalar bile benzin en az 2,57 TL’ye, motorin de en az 1,88 TL’ye satılmak zorunda. Yani bunlar taban fiyat. Sebebi de ÖTV. 

ÖTV’nin KDV’si
Başka bir çözüm üretemeyenler zaman zaman ÖTV’nin KDV’si olmaz diyerek ucuzluk arayışına girerler. Bu doğru olsa benzinde 40 kuruş, motorindeyse 28 kuruş ucuzluk sağlanacaktır. ÖTV’nin KDV’si tabii ki olur da olmadığını düşünsek bile niyet önemli. Benzine getirilen 2,17 kuruş ÖTV’nin 40 kuruş KDV’siyle birlikte 2,57 TL gelir elde etmeyi planlayan irade ya da idare; KDV’siz ÖTV’yi 2,57 TL ilan etse ne diyeceksiniz? Keza 1,59 TL olan motorin ÖTV’sini de 28 kuruş KDV ile birlikte doğrudan 1,88 TL ilan etse ne değişecek? 

ÖTV’nin diğer anlamı…
Bilindiği gibi bazı mallar ÖTV’den muaf. Bazen de ÖTV’li malın bazı kullanımları ÖTV’den muaf. Akaryakıt kullanımları da böyle. Denizcilikte ve havacılıkta kullanılan akaryakıtta ÖTV yok. ÖTV artsa da bunlar olumsuz etkilenmiyor, hatta bu durumda karayoluna karşı avantajları artıyor. Keza yurtdışı taşıma yapan bazı karayolcular da bu vergi avantajından faydalandıkları için ÖTV artışından, hatta akaryakıt fiyatlarından pek şikayetçi olmazlar. 

ÖTV dışı maliyetler
Burada ana kalem petrol alım fiyatı. Petrol ucuzlarsa ÖTV dışı maliyetler de düşüyor, artınca da artıyor. Petrol fiyatına bağlı bu maliyetler de petrolün Dolar olarak alım fiyatına, yani varil fiyatına ve Doların TL olarak fiyatına göre değişiyor. Bunlardan petrolün Dolar olarak fiyatı ÖTV ödemeyen akaryakıt kullanıcıları dahil herkesi ilgilendiriyor. Dolar fiyatının artışına bağlı maliyet artışı ise gelirleri Dolar cinsi olan taşımacıları pek fazla rahatsız etmiyor. Bunlar da daha çok yurtdışı taşımacılar oluyor. Yolcu veya yük taşımacısı havayolu veya denizyolu dahil bu artış yurtiçi taşımacıları çok ilgilendiriyor.

Katmerli artış
Şu anda Dolar artışını sürdürüyor, nereye kadar gideceği belli değil. Keza 50 Doların altına bile inen petrol varil fiyatı da yavaş yavaş artarak 60 Dolar düzeyine ulaştı. Bu iki hafif artışın bile akaryakıt fiyatlarına yansıması can yakıyor. Ya bu artışlar sürerse? Ben, bir hesap yaptım: Döviz değerlenmese bile petrolün varil fiyatı eskisi gibi 110 Doların üzerine çıkarsa iç piyasada benzin 6 TL’yi, motorin de 5,50 TL’yi bulacak. Buna bir de dövizin artışını eklerseniz işler iyice zorlaşacak. Bu arada 110 Dolarlık petrol varil fiyatı yurtiçi taşımacılar yanında ÖTV ödemeyen havayolu ve denizyolu taşımacılarını da zorlayacak. Buna ÖTV ödemelerini ve döviz artışlarını eklediğimizde özellikle iç piyasadaki gümbürtüyü siz seyredin!  ■ 
Yorumlar (0)
banner117
15
açık
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 11 31
2. Fenerbahçe 11 26
3. Samsunspor 12 25
4. Eyüpspor 12 22
5. Beşiktaş 11 21
6. Göztepe 11 18
7. Sivasspor 12 17
8. Başakşehir 11 16
9. Kasımpasa 12 14
10. Konyaspor 12 14
11. Antalyaspor 12 14
12. Rizespor 11 13
13. Trabzonspor 11 12
14. Gaziantep FK 11 12
15. Kayserispor 11 12
16. Bodrumspor 12 11
17. Alanyaspor 11 10
18. Hatayspor 11 6
19. A.Demirspor 11 2
Takımlar O P
1. Kocaelispor 12 25
2. Bandırmaspor 12 24
3. Erzurumspor 12 22
4. Karagümrük 12 21
5. Igdir FK 12 21
6. Ankaragücü 12 19
7. Ahlatçı Çorum FK 12 19
8. Boluspor 12 18
9. Şanlıurfaspor 12 18
10. Manisa FK 12 17
11. Esenler Erokspor 12 17
12. Ümraniye 12 17
13. Pendikspor 12 17
14. Keçiörengücü 12 15
15. Gençlerbirliği 12 15
16. İstanbulspor 12 14
17. Amed Sportif 12 14
18. Sakaryaspor 12 13
19. Adanaspor 12 7
20. Yeni Malatyaspor 12 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 11 28
2. M.City 11 23
3. Chelsea 11 19
4. Arsenal 11 19
5. Nottingham Forest 11 19
6. Brighton 11 19
7. Fulham 11 18
8. Newcastle 11 18
9. Aston Villa 11 18
10. Tottenham 11 16
11. Brentford 11 16
12. Bournemouth 11 15
13. M. United 11 15
14. West Ham United 11 12
15. Leicester City 11 10
16. Everton 11 10
17. Ipswich Town 11 8
18. Crystal Palace 11 7
19. Wolves 11 6
20. Southampton 11 4
Takımlar O P
1. Barcelona 13 33
2. Real Madrid 12 27
3. Atletico Madrid 13 26
4. Villarreal 12 24
5. Osasuna 13 21
6. Athletic Bilbao 13 20
7. Real Betis 13 20
8. Real Sociedad 13 18
9. Mallorca 13 18
10. Girona 13 18
11. Celta Vigo 13 17
12. Rayo Vallecano 12 16
13. Sevilla 13 15
14. Leganes 13 14
15. Deportivo Alaves 13 13
16. Las Palmas 13 12
17. Getafe 13 10
18. Espanyol 12 10
19. Real Valladolid 13 9
20. Valencia 11 7