26.01.2015, 12:47

Yanlış yapma özgürlüğü

Son günlerin en çok konuşulup yazılan konusu Charlie Hebdo. Böyle olunca benim yazıma da girdi. Bununla ilgili bazı hususlar üzerinde duracağım. 

Terör konusunda anlaşamasalar da hemen herkes terörün nedenlerini ve alınacak önlemleri konuşuyor. Bu önlemlerden birisi de bir ülkeden giden uçaklardaki yolcu listesinin gidilen ülkeye önceden bildirilmesi. Böylece gidiş ülkesi, gelen yolcuları araştırıp sözüm ona gerekli önlemleri alabilecek. Bunun için yolcu listesinin önceden oluşturulması gerekli. Bu da bilet satışında, yolcuların isimlerinin yazılmasıyla mümkün. 

İsim yazma zorunluluğu

Otobüs biletlerinde önceden de isim yeri vardı, ama pek yazılmaz, yerine çizik çekilirdi. Trenlerde ise makineden çıkan bilette isim yeri yoktu, sadece yer numarası yazılırdı. Denizyolunda ise biletlerin nasıl olduğunu hatırlamıyorum. Artık Karayolu Taşıma Yönetmeliğinin (KTY) 38.3’ünde şehirlerarası yolculuklarda yolcuların adının bilete yazılması, 39.3’ünde ise tarifesiz/turizm taşımalarında yolcu listesinin sözleşmede yer alması zorunlu. Bu zorunluluğun demiryolu, denizyolu ve havayolu mevzuatında da olduğunu biliyorum.

Şehirlerarası denizyolu taşımalarında bilete isim yazılıyor. Demiryolu taşımalarında da yazıldığını öğrendim. Uluslararası taşımalarda buna uyulması zaten kaçınılmaz. Kentiçi taşımalarda buna imkan yok, matbu bilet kullanılıyor. Kısa mesafeli iliçi ve şehirlerarası D4 taşımalarında bilet ve isim yazma zorunlu ama… 

İsim yazma neye yarar?

Öncelikle kazalarda ölü ve yaralıların doğru tespitinde işe yarar. Buna da bağlı olarak tazminat ve sigorta işlemlerini de kolaylaştırır. Ölen kişinin bu kazada öldüğünün ispatı gibi. Ayrıca özellikle uluslararası hatlarda seyahat kısıdı uygulanırken de isim gerekir. Suç ve suçluyu belirleme işlemlerinde de bu bilgiler kullanılabilir. Şimdi, bir de varış ülkesinin, bu kişileri önceden öğrenip araştırma yapmasında kullanılacak. ABD için önceden beri var olan bu uygulama şimdi yaygınlaşacak. 

Önceden, önceden…

Havayolu seyahatlerinde yolcu isimlerinin bilete yazılması eskiden beri var. Özellikle de dış hatlarda bu isimler üzerinde seyahat öncesinde durulur. Yıllar öncesinden hatırlıyorum, Atatürk Havalimanına gelen yolcuların isimleri bilet işlemlerinden sonra pasaport öncesinde polise gelirdi. Polisler önce soyadı, sonra isim olarak kısıtlamalı isimlerle karşılaştırırlardı. Tabii, adı soyadı aynı olan çok kişi olabilir; bunlarda daha detaylı bilgilere bakılıyordu. Elle yapılan bu işlemler sonunda, kısıtlamalı kişiler belirlenip uçuşuna izin verilmezdi. Kısıtlama listelerinin güncellemesi zor olduğundan mağduriyetler de yaşanırdı. 

Teknoloji çağı

O günün imkanlarıyla işler zordu. Bir liste hazırlayıp bunu önceden karşı ülkeye bildirmek de söz konusu değildi. Şimdi, e-bilet ve teknoloji sayesinde her türlü kontrol, güncelleme, listeleme ve listeye aktarma her an mümkün. Ancak e-bilet olmayan taşımalarda bu imkan hala yok. 

Karayolunda durum

İsim yazma zorunluluğu karayolu taşımacısının görevlilerinin bu ismi bilete yazmasıyla yerine getirilecek. Bu isim nereden öğrenilecek? Pratikte tek yol var: Yolcunun ismi sorulacak. Kime? Bileti alana. Kimse kendi biletini kendisi almak zorunda değil. O zaman bilet alan ne söylerse o yazılacak. Kimlik yoluyla bunun kontrolü de mümkün değil. Peki, bilette ismi yazılan kişi bu seyahati yapan kişi olacak mı? Ayşe’nin biletiyle Veli’nin gitmesi zor ise de -imkansız değil- Ayşe’nin biletiyle Fatma’nın, Ali’nin biletiyle de Veli’nin gitmesi pekala mümkün. Bu durum, demiryolu ve denizyolu için de geçerli. Tabii, iç hat için söylüyoruz; dış hatlarda ayrıca pasaport kontrolü olduğu için epey imkansız. Pasaport kontrolü olmayan AB ülkeleri arası seyahatlerde ve özellikle de havayolu dışında bu mümkün. İç hatlarda havayolu taşımalarında kimlik soruluyor. Burada dahi başkasının biletiyle birlikte kimliğini de alarak uçmak mümkün. 

Vali Beylerin mevzuatı

Bazı valilerimiz illerinde 18 yaşından küçük olanlara otobüs bileti satışını yasaklamış. Uymayana yaptırım da varmış. Otobüsçü yaşını nasıl öğrenecek, kimlik mi soracak? Herkes kendi biletini almak zorunda mı? Otobüsçü alınan biletin çocuğa alındığını nasıl bilecek? Özellikle de biniş sırasında kimlik, isim, yaş kontrolü mü yapılacak? İşin anlaşılması için kastedilenin “18 yaş altındakiler yalnız seyahat edemez” mi denilmek isteniyor? 18 yaş altı çocukların seyahat özgürlüğü yok mu? Anayasadaki özgürlük böyle kolayca kısıtlanabilir mi? Ben 12 yaşımdan itibaren yalnız seyahat ettim. Öğrenim nedeniyle bu zorunluydu. En önemlisi sayın valilerimiz bu hakkı nereden alıyor? Karayolu Taşıma Kanun ve Yönetmeliğinde böyle bir düzenleme yok. “Kanun koyucu TBMM ve bunun yönetmeliğini hazırlayan UDH Bakanlığı yanlış biliyor, doğruyu ben biliyorum” mu diyorlar? 

TC kimlik no gerek

Bir genelge ile karayolu yolcu taşımalarında bilete TC kimlik numarasının yazılması şartı getirildi. Bu neye yarar? Aynı isimli kişiler arasında net ayrım yapmaya yarayabilir. Uymayanlara da 43.20’deki tebliğ, yönerge ve genelgelere uymama suçundan ceza yazılıyor. Zaten bu düşünce yanlış. Böylece Yönetmelik dışındaki her türlü düzenlemeye Yönetmelik gücü kazandırılıp Yönetmelik cezası uygulanıyor. Yönetmelik değişikliği hemen olamadığı için acil hallerde bu yola başvurulsa bile bunlarla getirilen düzenlemeler ilk fırsatta Yönetmeliğe alınmalı. Genelge ile getirilen TC kimlik numarası yazma zorunluluğu üzerinden kaç değişiklik geçmiş olmasına rağmen Yönetmelik 38’inci maddesine aktarılmadı. Yoksa buraya alınacak kadar gerekli görmüyor musunuz? O zaman bundan vazgeçin. Bir de şunu soralım: Bu kural demiryolu ve denizyolunda var mı? 

Nasıl uygulanacak?

Kimlik numarası nasıl öğrenilip yazılacak? Bilet satılırken, bilet alana mı sorulacak? Ne söylerse o mu yazılacak? Yoksa kimlik mi istenecek? Söylemeyene, kimlik göstermeyene bilet satılmayacak mı? Bu da 18 yaş bilgileri gibi sorunlu. Taşıta binerken kimlik kontrolü mü yapılacak? 

Son zamanlarda bu konuda çok ceza alındığını duyuyorum. Bu sorun çözülmeli. Ben taşımacı olsam, TC kimlik numarası ne belirtilirse onu yazarım. Belirtilmediğinde ise 11 rakamlı bir sayıyı buraya yazarım. Tabii, 11 tane 1 yazarsanız Bakanlık kızabilir, rastgele 11 rakamlı olsun. Böyle bir kimlik numarası yok diyenlere de ‘yolcu öyle söyledi’ derim. Bu konu üzerinde durulmazsa daha çok cezalar yazılır, ödenir. 

Baştaki konuyu duyanlar, inanç ve ifade özgürlüğüne ilişkin yazı beklemiş olabilirler. Bazıları da bu yazacaklarımı eleştirerek istedikleri kişilere mesaj vermek hayali de kurmuş olabilirler. Öyle yağma yok! Pışşşık! ■
Yorumlar (0)
banner117
15
açık
banner159
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 10 28
2. Samsunspor 11 25
3. Fenerbahçe 10 23
4. Beşiktaş 10 20
5. Eyüpspor 11 19
6. Sivasspor 11 17
7. Göztepe 10 15
8. Başakşehir 10 15
9. Kasımpasa 11 14
10. Konyaspor 11 14
11. Trabzonspor 10 12
12. Gaziantep FK 10 12
13. Bodrumspor 11 11
14. Antalyaspor 11 11
15. Alanyaspor 11 10
16. Rizespor 10 10
17. Kayserispor 10 9
18. Hatayspor 10 3
19. A.Demirspor 10 2
Takımlar O P
1. Erzurumspor 11 22
2. Kocaelispor 11 22
3. Bandırmaspor 11 21
4. Karagümrük 11 18
5. Igdir FK 11 18
6. Boluspor 11 18
7. Esenler Erokspor 11 17
8. Ümraniye 11 17
9. Pendikspor 11 17
10. Ankaragücü 11 16
11. Ahlatçı Çorum FK 11 16
12. Şanlıurfaspor 11 15
13. Gençlerbirliği 11 15
14. Manisa FK 11 14
15. Keçiörengücü 11 14
16. İstanbulspor 11 13
17. Sakaryaspor 11 13
18. Amed Sportif 11 13
19. Adanaspor 11 6
20. Yeni Malatyaspor 11 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 10 25
2. M.City 10 23
3. Nottingham Forest 10 19
4. Chelsea 10 18
5. Arsenal 10 18
6. Aston Villa 10 18
7. Tottenham 10 16
8. Brighton 10 16
9. Fulham 10 15
10. Bournemouth 10 15
11. Newcastle 10 15
12. Brentford 10 13
13. M. United 10 12
14. West Ham United 10 11
15. Leicester City 10 10
16. Everton 10 9
17. Crystal Palace 10 7
18. Ipswich Town 10 5
19. Southampton 10 4
20. Wolves 10 3
Takımlar O P
1. Barcelona 12 33
2. Real Madrid 11 24
3. Atletico Madrid 12 23
4. Villarreal 11 21
5. Osasuna 12 21
6. Athletic Bilbao 12 19
7. Real Betis 12 19
8. Mallorca 12 18
9. Rayo Vallecano 11 16
10. Celta Vigo 12 16
11. Real Sociedad 12 15
12. Girona 12 15
13. Sevilla 12 15
14. Deportivo Alaves 12 13
15. Leganes 12 11
16. Getafe 12 10
17. Espanyol 12 10
18. Las Palmas 12 9
19. Real Valladolid 12 8
20. Valencia 11 7