18.04.2016, 13:26

Yolcu taşımacılığı nereye gidiyor?

Köşe yazısı yazmaya kalktığımda, özellikle de yolcu taşımacılığına ilişkin iki gündem konusu olduğunu gördüm. Birisi, 2014-2018 yıllarını kapsayan 10. Kalkınma Planının 2016 yılı programı. Diğeri de Busworld Fuarı. Bunlarla ilgili haberlere bakınca, yine kafam karıştı. Ben bir yazayım da anlayan benim kafa karışıklığımı gidersin.

En büyük karayolu
Yurtiçi ve dışı karayolu yük taşımacılığını temsil eden önemli bir sivil toplum örgütü yok. Hatta sadece yurtiçi için dahi yok. Yurtdışı için tabii ki UND var. Yolcuda da yurtdışı için özel örgütlenmeler varsa da esas iddialı olanlar yurtiçi ve dışı yolcu taşımacılığı örgütleri. Bunlardan biri bile ‘ben sadece yurtiçiyim’ demiyor, o ayrı. 
Belirtilen nedenlerle olsa gerek, karayolu toplam yük taşımacılığının veya yurtiçi yük taşımacılığının büyüklüğüyle övünen pek yok. Övünen ve karşılığında bir şeyler isteyen sadece yurtdışı taşımacılar. Bunlara rağmen karayolu yük taşımacılığının payının çok büyük olduğu biliniyor. 
Eskiden beri çok büyük oranda yurtiçi yolcu taşımacılığını karayolu yapıyor. Zaman içinde yüzde 95’lerden epey aşağılara inse de hâlâ çok büyük. Bu nedenle de, bu büyüklükle övünen hâlâ da çok. 

Hükümet politikası
Hükümet, karayolu payını yolcuda da yükte de düşürmek istiyor. Ben de bunu doğru bulduğumu, daha iyi bulduğum denizyolu ve demiryolunun payının artışından yana olduğumu hep belirtiyorum. Havayolunun ise niye desteklendiğini veya niye iyi bulunduğunu anlamıyorum. Karayolu payının azaltılıp diğerlerinin arttırılması için tek yol diğerlerinin desteklenmesidir.  
Otobüsçüler diyor ki, ‘biz büyüğüz, önemliyiz, bizi destekleyin’. Kardeşim, seni küçültmek istiyorlar, sen hâlâ büyüklüğünle övünüyorsun. Bazıları diyebilir ki ‘bizi küçültmek değil, diğerlerini büyütmek istiyorlar’. Peki, öyle olsun. En azından seni büyütmek istemiyorlar. Bu yanlışsa karşı çık, yanlış değilse saygı duy. ‘Büyüğüm, beni destekle’ tezi çok yanlış. Diğerlerinden daha iyiyim, diğerleri kadar iyiyim veya şu, şu hallerde iyiyim diyebiliyor musun? 
‘Biz diğerlerinin desteklenmesine karşı değiliz’ diyorlar. Çok güzel. O zaman, sen geride kalmayı kabul edeceksin. ‘Onlarla beraber bizi de destekle’ demek olmaz. Zira o zaman denge diğerleri lehine değişmez. 

Desteğin rolü
Bir taşıma modunun payının artması için üç yol akla geliyor. Daha çok kişinin bu işe girmesi, bu işi yapanların daha iyi yapmalarının sağlanması, bir de o taşıma modunun maliyetlerinin düşürülüp ucuzlatılması… Hükümet ve UDH Bakanlığı elden geldiğince bunları yapmaya çalışıyor. Verilen desteklerin en bilineni de deniz ve havayolu taşımalarına ÖTV’siz ucuz akaryakıt verilmesi... Demiryolu şimdilik zaten devlette. Bu destek karayoluna da verilirse fark kalmaz. Paylar değişmez. Ben, sadece karayolunun toplu taşımasına kısmen bu desteğin verilmesinden yanayım. 

10. Kalkınma Planı
2016 programının bilgiler kısmında verilen rakamlarda demiryolu ile yurtiçi ve dışı yük taşımacılığı hariç 2014 ve2015’teki taşımalar bir önceki yıla göre artmış. Karayolu yolcu taşımacılığında da artış var, ama havayoluna göre daha az. Rakamlar devletin amaçlarıyla uyumlu, yani devlet bu anlamda başarılı. 
Bu yıl yapılacak işler daha çok altyapı işleri. İki şeyi belirteyim; Lojistik konusu sadece karayolu konusu değil, tüm modlar için ve iyi de görünüyor. Bu arada sıkça söz edilen entegrasyon için lojistik yapılanma önemli. Zaten yolcu taşıma için entegrasyon amaçlı bir şey de yok. İkinci husus şu! Deniz, demir ve havayolunda yapılan yatırımlar büyük ölçüde ticari taşımalar için. Bu modlarda ticari olmayan özel taşıt pek az. Karayolunda ise yol yapımı, iyileştirilmesi ve trafiğin denetimi epey yer tutuyor. Ama bunlar hem yolcu veya yük ticari kullanımlara hem de özel kullanımlara (yolcu/otomobil) yönelik. Dolayısıyla karayolu ticari yolcu taşımacılığı için özel bir şey yok. Yapılan yollar, köprüler, tüneller karayolu trafiğinde artış sağlayabilir, ama toplu/ticari taşımalara özel bir şey değil. 
Diğerlerinde yapılan iyileştirmeler sayesinde karayolu payının gelecekte de azalacağını düşünüyorum. Yani devlet amaçlarına uygun hareket ediyor. İsteyenler detaylar için kalkınma planlarına veya yıllık programlara bakabilir. Bu arada karayolu payının azalacak olması, yapılacak karayolu taşımasının miktarının azalacağı, hatta artmayacağı anlamına gelmez. Miktarı artacaktır, ama payı azalacaktır. 

Busworld Fuarı
Yapılan konuşmaları inceledim. Bir kısmı yolcu taşımacılığının öneminden bahsetmiş. Bu klasik bir şey. Yolcu taşımacılığına destek verileceğinden söz edilmiş. Ben, bu desteği anlamadım, bilmiyorum. 2023 yılında hizmet sektöründe 150 milyar Dolar ihracat geliri eldesinden bahsedilmiş. Bu, tabii ki sadece taşımacılık hizmeti değil. Taşımacılığın payı belirtilmiyor. Keza taşımacılık içinde yolcu taşımacılığının payı ne, belli değil. İnsanın aklına fuarda, otobüsçülükle ilgili iyi şeyler duymak geliyor… Karayolu taşımacılığıyla ilgili övücü sözler var, bunlar bilinenden öte değil ve sadece yolcu için bile değil. Yapılan yol/köprü/tüneller tabii ki önemli, ama bunlar da yolcunun ötesinde yükü, ticarinin ötesinde hususi araçları da ilgilendiriyor. Bir de Türkiye’nin potansiyeli belirtilip yabancı yatırımcıların dikkati çekilmiş. Bu da önemli, ama sanırım ki, bırakınız yolcu taşımacılığını, tüm taşımacılıktan da öte tüm yatırımlar için anlamlı. 

Sonuç
Dedim ya, kafam karıştı. Biri beni aydınlatsın. Kimse yolcu taşımacılığı için zorla güzel şeyler söylemek durumunda olmamalı.  Tabii, davetli olunca da aksi mümkün değil. Bu arada 2016’nın özel koşullarına dikkat çekmek isterim. Başta turizm olmak üzere ekonomik faaliyetlerde yaşanacak sıkıntılar taşımacılığı da zora sokabilir. Özellikle dış taşımalar düşebilir, 2014 ve 2015’te bir önceki yıla göre yaşanan taşıma artışları bu yıl hayal olabilir. En azından bazı taşımalarda. Bu beklenti taşımacılıkla ilgili tüm kesimlere şimdiden bazı görevler yüklüyor bile. ■
Yorumlar (0)
banner117
15
açık
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 11 31
2. Fenerbahçe 11 26
3. Samsunspor 12 25
4. Eyüpspor 12 22
5. Beşiktaş 11 21
6. Göztepe 11 18
7. Sivasspor 12 17
8. Başakşehir 11 16
9. Kasımpasa 12 14
10. Konyaspor 12 14
11. Antalyaspor 12 14
12. Rizespor 11 13
13. Trabzonspor 11 12
14. Gaziantep FK 11 12
15. Kayserispor 11 12
16. Bodrumspor 12 11
17. Alanyaspor 11 10
18. Hatayspor 11 6
19. A.Demirspor 11 2
Takımlar O P
1. Kocaelispor 12 25
2. Bandırmaspor 12 24
3. Erzurumspor 12 22
4. Karagümrük 12 21
5. Igdir FK 12 21
6. Ankaragücü 12 19
7. Ahlatçı Çorum FK 12 19
8. Boluspor 12 18
9. Şanlıurfaspor 12 18
10. Manisa FK 12 17
11. Esenler Erokspor 12 17
12. Ümraniye 12 17
13. Pendikspor 12 17
14. Keçiörengücü 12 15
15. Gençlerbirliği 12 15
16. İstanbulspor 12 14
17. Amed Sportif 12 14
18. Sakaryaspor 12 13
19. Adanaspor 12 7
20. Yeni Malatyaspor 12 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 11 28
2. M.City 11 23
3. Chelsea 11 19
4. Arsenal 11 19
5. Nottingham Forest 11 19
6. Brighton 11 19
7. Fulham 11 18
8. Newcastle 11 18
9. Aston Villa 11 18
10. Tottenham 11 16
11. Brentford 11 16
12. Bournemouth 11 15
13. M. United 11 15
14. West Ham United 11 12
15. Leicester City 11 10
16. Everton 11 10
17. Ipswich Town 11 8
18. Crystal Palace 11 7
19. Wolves 11 6
20. Southampton 11 4
Takımlar O P
1. Barcelona 13 33
2. Real Madrid 12 27
3. Atletico Madrid 13 26
4. Villarreal 12 24
5. Osasuna 13 21
6. Athletic Bilbao 13 20
7. Real Betis 13 20
8. Real Sociedad 13 18
9. Mallorca 13 18
10. Girona 13 18
11. Celta Vigo 13 17
12. Rayo Vallecano 12 16
13. Sevilla 13 15
14. Leganes 13 14
15. Deportivo Alaves 13 13
16. Las Palmas 13 12
17. Getafe 13 10
18. Espanyol 12 10
19. Real Valladolid 13 9
20. Valencia 11 7