18.04.2016, 13:26

Yolcu taşımacılığı nereye gidiyor?

Köşe yazısı yazmaya kalktığımda, özellikle de yolcu taşımacılığına ilişkin iki gündem konusu olduğunu gördüm. Birisi, 2014-2018 yıllarını kapsayan 10. Kalkınma Planının 2016 yılı programı. Diğeri de Busworld Fuarı. Bunlarla ilgili haberlere bakınca, yine kafam karıştı. Ben bir yazayım da anlayan benim kafa karışıklığımı gidersin.

En büyük karayolu
Yurtiçi ve dışı karayolu yük taşımacılığını temsil eden önemli bir sivil toplum örgütü yok. Hatta sadece yurtiçi için dahi yok. Yurtdışı için tabii ki UND var. Yolcuda da yurtdışı için özel örgütlenmeler varsa da esas iddialı olanlar yurtiçi ve dışı yolcu taşımacılığı örgütleri. Bunlardan biri bile ‘ben sadece yurtiçiyim’ demiyor, o ayrı. 
Belirtilen nedenlerle olsa gerek, karayolu toplam yük taşımacılığının veya yurtiçi yük taşımacılığının büyüklüğüyle övünen pek yok. Övünen ve karşılığında bir şeyler isteyen sadece yurtdışı taşımacılar. Bunlara rağmen karayolu yük taşımacılığının payının çok büyük olduğu biliniyor. 
Eskiden beri çok büyük oranda yurtiçi yolcu taşımacılığını karayolu yapıyor. Zaman içinde yüzde 95’lerden epey aşağılara inse de hâlâ çok büyük. Bu nedenle de, bu büyüklükle övünen hâlâ da çok. 

Hükümet politikası
Hükümet, karayolu payını yolcuda da yükte de düşürmek istiyor. Ben de bunu doğru bulduğumu, daha iyi bulduğum denizyolu ve demiryolunun payının artışından yana olduğumu hep belirtiyorum. Havayolunun ise niye desteklendiğini veya niye iyi bulunduğunu anlamıyorum. Karayolu payının azaltılıp diğerlerinin arttırılması için tek yol diğerlerinin desteklenmesidir.  
Otobüsçüler diyor ki, ‘biz büyüğüz, önemliyiz, bizi destekleyin’. Kardeşim, seni küçültmek istiyorlar, sen hâlâ büyüklüğünle övünüyorsun. Bazıları diyebilir ki ‘bizi küçültmek değil, diğerlerini büyütmek istiyorlar’. Peki, öyle olsun. En azından seni büyütmek istemiyorlar. Bu yanlışsa karşı çık, yanlış değilse saygı duy. ‘Büyüğüm, beni destekle’ tezi çok yanlış. Diğerlerinden daha iyiyim, diğerleri kadar iyiyim veya şu, şu hallerde iyiyim diyebiliyor musun? 
‘Biz diğerlerinin desteklenmesine karşı değiliz’ diyorlar. Çok güzel. O zaman, sen geride kalmayı kabul edeceksin. ‘Onlarla beraber bizi de destekle’ demek olmaz. Zira o zaman denge diğerleri lehine değişmez. 

Desteğin rolü
Bir taşıma modunun payının artması için üç yol akla geliyor. Daha çok kişinin bu işe girmesi, bu işi yapanların daha iyi yapmalarının sağlanması, bir de o taşıma modunun maliyetlerinin düşürülüp ucuzlatılması… Hükümet ve UDH Bakanlığı elden geldiğince bunları yapmaya çalışıyor. Verilen desteklerin en bilineni de deniz ve havayolu taşımalarına ÖTV’siz ucuz akaryakıt verilmesi... Demiryolu şimdilik zaten devlette. Bu destek karayoluna da verilirse fark kalmaz. Paylar değişmez. Ben, sadece karayolunun toplu taşımasına kısmen bu desteğin verilmesinden yanayım. 

10. Kalkınma Planı
2016 programının bilgiler kısmında verilen rakamlarda demiryolu ile yurtiçi ve dışı yük taşımacılığı hariç 2014 ve2015’teki taşımalar bir önceki yıla göre artmış. Karayolu yolcu taşımacılığında da artış var, ama havayoluna göre daha az. Rakamlar devletin amaçlarıyla uyumlu, yani devlet bu anlamda başarılı. 
Bu yıl yapılacak işler daha çok altyapı işleri. İki şeyi belirteyim; Lojistik konusu sadece karayolu konusu değil, tüm modlar için ve iyi de görünüyor. Bu arada sıkça söz edilen entegrasyon için lojistik yapılanma önemli. Zaten yolcu taşıma için entegrasyon amaçlı bir şey de yok. İkinci husus şu! Deniz, demir ve havayolunda yapılan yatırımlar büyük ölçüde ticari taşımalar için. Bu modlarda ticari olmayan özel taşıt pek az. Karayolunda ise yol yapımı, iyileştirilmesi ve trafiğin denetimi epey yer tutuyor. Ama bunlar hem yolcu veya yük ticari kullanımlara hem de özel kullanımlara (yolcu/otomobil) yönelik. Dolayısıyla karayolu ticari yolcu taşımacılığı için özel bir şey yok. Yapılan yollar, köprüler, tüneller karayolu trafiğinde artış sağlayabilir, ama toplu/ticari taşımalara özel bir şey değil. 
Diğerlerinde yapılan iyileştirmeler sayesinde karayolu payının gelecekte de azalacağını düşünüyorum. Yani devlet amaçlarına uygun hareket ediyor. İsteyenler detaylar için kalkınma planlarına veya yıllık programlara bakabilir. Bu arada karayolu payının azalacak olması, yapılacak karayolu taşımasının miktarının azalacağı, hatta artmayacağı anlamına gelmez. Miktarı artacaktır, ama payı azalacaktır. 

Busworld Fuarı
Yapılan konuşmaları inceledim. Bir kısmı yolcu taşımacılığının öneminden bahsetmiş. Bu klasik bir şey. Yolcu taşımacılığına destek verileceğinden söz edilmiş. Ben, bu desteği anlamadım, bilmiyorum. 2023 yılında hizmet sektöründe 150 milyar Dolar ihracat geliri eldesinden bahsedilmiş. Bu, tabii ki sadece taşımacılık hizmeti değil. Taşımacılığın payı belirtilmiyor. Keza taşımacılık içinde yolcu taşımacılığının payı ne, belli değil. İnsanın aklına fuarda, otobüsçülükle ilgili iyi şeyler duymak geliyor… Karayolu taşımacılığıyla ilgili övücü sözler var, bunlar bilinenden öte değil ve sadece yolcu için bile değil. Yapılan yol/köprü/tüneller tabii ki önemli, ama bunlar da yolcunun ötesinde yükü, ticarinin ötesinde hususi araçları da ilgilendiriyor. Bir de Türkiye’nin potansiyeli belirtilip yabancı yatırımcıların dikkati çekilmiş. Bu da önemli, ama sanırım ki, bırakınız yolcu taşımacılığını, tüm taşımacılıktan da öte tüm yatırımlar için anlamlı. 

Sonuç
Dedim ya, kafam karıştı. Biri beni aydınlatsın. Kimse yolcu taşımacılığı için zorla güzel şeyler söylemek durumunda olmamalı.  Tabii, davetli olunca da aksi mümkün değil. Bu arada 2016’nın özel koşullarına dikkat çekmek isterim. Başta turizm olmak üzere ekonomik faaliyetlerde yaşanacak sıkıntılar taşımacılığı da zora sokabilir. Özellikle dış taşımalar düşebilir, 2014 ve 2015’te bir önceki yıla göre yaşanan taşıma artışları bu yıl hayal olabilir. En azından bazı taşımalarda. Bu beklenti taşımacılıkla ilgili tüm kesimlere şimdiden bazı görevler yüklüyor bile. ■
Yorumlar (0)
banner117
15
açık
banner159
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 10 28
2. Samsunspor 11 25
3. Fenerbahçe 10 23
4. Beşiktaş 10 20
5. Eyüpspor 11 19
6. Sivasspor 11 17
7. Göztepe 10 15
8. Başakşehir 10 15
9. Kasımpasa 11 14
10. Konyaspor 11 14
11. Trabzonspor 10 12
12. Gaziantep FK 10 12
13. Bodrumspor 11 11
14. Antalyaspor 11 11
15. Alanyaspor 11 10
16. Rizespor 10 10
17. Kayserispor 10 9
18. Hatayspor 10 3
19. A.Demirspor 10 2
Takımlar O P
1. Erzurumspor 11 22
2. Kocaelispor 11 22
3. Bandırmaspor 11 21
4. Karagümrük 11 18
5. Igdir FK 11 18
6. Boluspor 11 18
7. Esenler Erokspor 11 17
8. Ümraniye 11 17
9. Pendikspor 11 17
10. Ankaragücü 11 16
11. Ahlatçı Çorum FK 11 16
12. Şanlıurfaspor 11 15
13. Gençlerbirliği 11 15
14. Manisa FK 11 14
15. Keçiörengücü 11 14
16. İstanbulspor 11 13
17. Sakaryaspor 11 13
18. Amed Sportif 11 13
19. Adanaspor 11 6
20. Yeni Malatyaspor 11 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 10 25
2. M.City 10 23
3. Nottingham Forest 10 19
4. Chelsea 10 18
5. Arsenal 10 18
6. Aston Villa 10 18
7. Tottenham 10 16
8. Brighton 10 16
9. Fulham 10 15
10. Bournemouth 10 15
11. Newcastle 10 15
12. Brentford 10 13
13. M. United 10 12
14. West Ham United 10 11
15. Leicester City 10 10
16. Everton 10 9
17. Crystal Palace 10 7
18. Ipswich Town 10 5
19. Southampton 10 4
20. Wolves 10 3
Takımlar O P
1. Barcelona 12 33
2. Real Madrid 11 24
3. Atletico Madrid 12 23
4. Villarreal 11 21
5. Osasuna 12 21
6. Athletic Bilbao 12 19
7. Real Betis 12 19
8. Mallorca 12 18
9. Rayo Vallecano 11 16
10. Celta Vigo 12 16
11. Real Sociedad 12 15
12. Girona 12 15
13. Sevilla 12 15
14. Deportivo Alaves 12 13
15. Leganes 12 11
16. Getafe 12 10
17. Espanyol 12 10
18. Las Palmas 12 9
19. Real Valladolid 12 8
20. Valencia 11 7