Yönetmelik değişikliği üzerine değerlendirme

31 Mayıs 2024 tarihinde Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nde değişiklik düzenlemesi Resmi Gazete’de yayımlandı. Taşımacılara internet sitemizden duyurduğumuz bu düzenlemelerden bazıları tartışılıyor. Ben de bu yazımda bu değişikliklerden dikkatimi çeken hususlara ilişkin görüşlerimi açıklamaya çalışacağım. 

MADDE 2- Aynı Yönetmeliğin 13 üncü maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendine aşağıdaki alt bent eklenmiştir.

“6) Gerçek kişi olması halinde, on beş yaşını doldurmuş olması,”

ZD: Normal olarak beklenen 18 yaş yerine 15 yaşın yeterli görülmüş olmasının bir mantığı olmalı. Öğrenmek isterim. 

MADDE 3- Aynı Yönetmeliğin 14 üncü maddesinde aşağıdaki düzenlemeler yapılmıştır:

b) Yirmi üçüncü fıkrasına birinci cümlesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki cümle eklenmiştir.

“Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından çıkarılan/çıkarılacak düzenlemeler çerçevesinde “Yerli Malı Belgesine” sahip olan özmal elektrikli otomobiller için bu fıkrayla belirlenen asgari kapasite hesabındaki %25’lik oran %50 olarak uygulanır.”

Elektrikli otomobiller için tanınan yüzde 25’lik avantaj yerli olma halinde yüzde 50’ye çıkartılıyor. O zaman yerli malı olma teşvik edilecekse elektrikli olmayan yerli malı taşıtlara da yüzde 25 avantaj tanınması gerekmez mi? 

Bir taşıtın yerli malı olmasının teşvik edilmesi doğrudur ancak asgari kapasite şartının mantığına uygun değildir. Başka yöntemlerle teşvik edilmeli. 

c) Yirmi beşinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“(25) B1, B2, D1, D2, L1, L2 veya N2 yetki belgesi sahipleri, bu maddeyle belirlenen asgari kapasite şartını;

a) Kaybetmeleri halinde, yetki belgesi sahibinin ilgili yetki belgesi kapsamındaki faaliyeti, şartın kaybedildiği tarihten itibaren 90 gün sonrasında,

b) %60’tan fazla olacak şekilde kaybetmeleri halinde, yetki belgesi sahibinin ilgili yetki belgesi kapsamındaki faaliyeti, bu bent ile belirlenen oranın kaybedildiği tarihte, geçici olarak durdurulur. (a) bendine göre verilen süre içerisinde (b) bendinin ihlal edilmesi halinde (b) bendi uygulanır. Bu fıkra kapsamında faaliyeti geçici olarak durdurulan yetki belgesi sahibi, bu maddeyle belirlenen asgari kapasite şartının tamamını sağlaması halinde faaliyetine yeniden izin verilir. Bu fıkranın uygulanması, yirmi birinci fıkranın uygulanmasına engel teşkil etmez.”

Daha önce L2 belgeleri için getirildiğinde beğendiğimi söylediğim bu düzenlemenin diğer belgelere de yaygınlaştırılması yerindedir. 

A şıkkına: Yüzde 60’tan az olacak şekilde denmiş olsaydı anlaşılır olurdu. 

MADDE 6- Aynı Yönetmeliğin 24 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“a) A türü yetki belgesi ile ilgili olarak;

1) Yetki belgesi eki taşıt belgelerine 8 yaşından büyük olmayan ticari otomobiller kaydedilir.

2) A1 yetki belgesi eki taşıt belgesine en fazla 20 adet otomobil kaydedilir.

3) A2 yetki belgesi eki taşıt belgesine en fazla 10 adet otomobil kaydedilir.

4) Kamu kurum/kuruluşlarıyla yapılacak taşıma sözleşmesine istinaden A1 yetki belgesi eki taşıt belgesine kaydedilecek taşıtlar için, kaydedilebilecek taşıt sayısı sınırına bakılmaksızın taşıt kaydedilebilir. Bu şekilde düzenlenecek taşıt kartlarının süresi, kamu kurum/kuruluşuyla yapılan sözleşmenin süresiyle sınırlıdır.

5) (4) numaralı alt bende göre düzenlenecek yetki belgeleri hariç olmak üzere, A1 yetki belgesi eki taşıt belgelerine motor silindir hacmi 1.900 cm3’ten az olmayan otomobiller kaydedilir.”

Bu Yönetmelikte kamu kurumuna hizmet veren A1 Belgeleri ve havalimanlarına yönelik yolcu taşımaları konusunda Taşıma Kanunu ve Yönetmeliği’nin çok zorlandığını ve yalnışlar yapıldığını belirtmiştim. Neyseki, A1 belgesi ile ilgili bazı yalnışlar ilgili mahkemelerce düzeltilmiş ve bunlarda Yönetmeliğe girmiş oluyor. Yolcu taşıyan veya kamuya hizmet veren A1’lere kaydedilecek araçlarla ilgili yaş farkı ve silindir hacmi gibi farklılıklar giderilmiş oluyor. Bu kadarı da iyi. 

Bu taşıtlar kamuda hangi hizmette kullanılıyor. Bunların kamuda tasarruf gereği sonlandırılması veya azaltılması söz konusu değil mi? 

MADDE 10- Aynı Yönetmeliğin 55 inci maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

“(9) B2 yetki belgesi eki taşıt belgesinde kayıtlı taşıtlar ile yapılan uluslararası taşımalarda, mekik seferlerdeki son gidiş seferi hariç olmak üzere, taşıtın yurt dışına çıkışında taşıtın koltuk kapasitesinin %25’inin dolu olması şarttır. Bu fıkrada belirtilen şartı sağlamayan taşıtların, Bakanlıkça özel izin düzenlenmediği sürece yurt dışına çıkmasına izin verilmez.”

Yüzde 25’den az doluluk hali uzun süre tekrarlanıyorsa sefer sayısının taşımacı tarafından azaltılması gerekir. Bu yapılmıyorsa bir kötüye kullanımdan mı, şüphe ediliyor. Yolcu bileti tanzimi sırasında önceden doluluğu bilmek mümkün değildir. Düşük doluluklarda yolcu ile taşımacı arasında sorun yaşanabilir. Kötüye kullanılmamak kaydıyla özel iznin kolaylaştırılması gerekir. 

MADDE 15- Aynı Yönetmeliğin geçici 2 nci maddesinde bazı düzenlemeler yapılmıştır:

Burada pekçok taşımacıyı özel olarak ilgilendiren geçici iyileştirmeler söz konusu. Belge sahipleri kendileri ile ilgili hususları bulup faydalanmalı.  Belirtmek gerekir ki, 24 üncü maddesinin ikinci fıkrasının (l) bendinde belirtilen iç ve dış kamera ile kayıt cihazı bulundurma zorunluluğu 1 Ocak 2025’e ertelenmiş durumda. 

MADDE 16- Aynı Yönetmeliğe aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

“Diğer geçici hükümler

GEÇİCİ MADDE 11- (1) Bu fıkranın yürürlüğe girdiği tarih ile 31/12/2024 tarihleri arasında uygulanmak üzere; emekli olduğunu ilgili mevzuata göre hazırlanmış bilgi veya belgeyle beyan/ispat eden Türk vatandaşları için, B1 veya D1 yetki belgesi sahipleri tarafından düzenlenecek yolcu biletlerinde, 56 ncı maddenin ikinci fıkrasına göre Bakanlığa bildirilen/iletilen ücret tarifesi üzerinden %20 indirim uygulanır. Bu fıkraya uymayan yetki belgesi sahiplerine, her bir ihlal için 56 ncı maddenin on birinci fıkrasının son cümlesinde yer alan miktar kadar uyarma verilir.”

Yönetmelikte tüm yolculara yüzde 30’a kadar indirim yapma serbestliği zaten var. Bundan tabiki emeklilerde faydalanıyor. Yeni durumda yüzde 30 indirimin pek yapılmadığı bayram gibi yoğun dönemlerde de emeklilere bu indirim zorunlu olarak yapılacak. Taşımacıların özel olarak para kazandığı dönem yerine emeklilerin başka zamanlarda seyahatleri zaten mümkündür. 

Emeklilere yönelik kolaylaştırmanın zorunluluk esasına göre veya sadece otobüsçüler üzerinden yapılması pek hakça durmuyor. Bu iyileştirme devlet imkanlarıyla yapılmalıydı. 

50 yaş civarındaki emekli maaşı alan bir kişi böyle bir haktan yararlanırken 75 yaşlarında emeklilik statüsünde olmayan birinin faydalanamaması pek hoş değildir. İlla imkanı kısıtlı olanlara yönelik bir düzenleme yapılacaksa yaş esasına göre (75 gibi) yapılması daha uygun olurdu. 

Emeklilere zorunlu indirim yerine emeklilere ve/veya yaşlılara taşımacıların yüzde 30’un üzerinde örneğin yüzde 50’ye kadar indirim yapmasının suç teşkil etmemesi yani serbest olması yönündeki bir düzenleme daha uygun, problemsiz ve taşımacılarda mağduriyet yaratmadan sağlanabilirdi. Üstelikte bu indirim yapma hakkı taşımacılara bırakılmış olurdu.
*  *  *
Taşımacıların, taşıma çalışanlarının, taşımacılara hizmet veren kamu görevlilerinin ve tüm yolcuların bayramını kutluyorum. ■