Aktarmalı ve kombine taşımalar

Başta İstanbul-İzmir yolcu taşımaları olmak üzere karayolu ve denizyolu taşımacılığında işbirliği yapılmasını öngören iki anlaşma sağlandığını öğrendim. Genelde taşımacılığın, özel olarak da kombine taşımacılığın gelişmesi ve seyahatlerin kolaylaşmaları açılarından önemli gördüğüm bu işbirliklerinden memnun  oldum. Ama benim açımdan bazı belirsizlikler var. Bazıları tekrar olsa da, üzerinde duracağım. 

Direk ve aktarmalı taşımalar

İki nokta arasındaki taşıma, çoğu zaman bir vasıta ile yapılan bir seyahat ile gerçekleşir. Ama bazen de bu mümkün olmaz. Birden fazla iki, üç, belki dört seyahat gerekebilir. En çok rastlanan ikili haldir. Bir taşıttan başka bir taşıta geçmeye genelde aktarma diyoruz. Aktarmada ikinci taşıt birinci taşıt ile aynı; yani bir otobüsten inip diğer otobüse binme şeklinde olabileceği gibi, farklı yani otobüsten inip vapura, trene veya uçağa binme gibi de olabilir. Tabii, önce diğer taşıt sonra otobüs ile de mümkün. Otobüs şart değil tabii, uçaktan başka uçağa, trenden başka trene, vapurdan başka vapura aktarma olabileceği gibi uçak-tren, uçak-vapur, vapur-tren aktarması da mümkün.

Bağlantı ihtiyacı

Aktarmada birinci ikinci taşıt aynı mekanda yan yana ise iş kolay. İn birinden, bin diğerine. Ya aynı yerde değilse? O zaman, birinden diğerine bir geçiş yani bağlantı gerekir ki bu da ayrı bir taşıma olur. Otobüs, tren veya vapur ile bağlantı gibi. Buna şehiriçi otobüs tren veya vapur ile bağlantıyı örnek verebiliriz. 

Kombine taşıma

Bizim anlayışımızdan farklı tür iki taşıt arasında yapılan taşımaya biz kombine diyoruz. Tabii, bir de bunun birinden inip bağlantısız olarak diğerine binme şeklinde olması gerekiyor. Mevzuatımız buna göre hazırlanmış bulunuyor. Farklı yerlerdeki taşıtlar arasında kombine mümkün görünmüyor. 

Mevcut mevzuat 

Karayolu Kanun ve Yönetmeliği’nde kombine taşıma ile ilgili bir husus yok. Zaten olamaz da. Çünkü iki farklı taşıma olduğu için ayrı ayrı kanunları olur. Bu durumda boşluk genelgelerle doldurulmuş. Karayolu-Denizyolu, Karayolu-Demiryolu, Karayolu-Havayolu, genelgeleri var. Karayolu Düzenleme Genel Müdürlüğü, karayolu ile ilgili genelgeleri çıkarmış. Karayolu olmayan kombine taşımaların mevzuatı yok, vapur-tren kombinesi gibi. Artık kombine taşımalarla ilgili, bir genel müdürlüğümüz var. Bu işe el atmalı. Yoksa attı da biz mi duymadık? Duymaktan, duyurmaktan çok da memnun olurum. 

İşin özü 

Karayolu ile ilgili kombinelerde işin özü şu. Trenin vardığı istasyon, vapurun vardığı liman veya uçağın vardığı havaalanından tarifeli taşıt kalkışına izin vermek. Malum, tarifeli karayolu taşımaları, terminallerden yapılıyor. Bu terminaller de çoğu zaman istasyon, liman veya havalimanı ile aynı yerde değil. O zaman çare, terminal zorunluluğunu bunlar için kaldırıp istasyon, liman veya havaalanından tarifeli otobüs kalkış varışına izin vermek. Yapılan da bu. Mevzuatın gerisi zaten doğal olan halleri, formüle etmek. 

Bir acı olay

Geçtiğimiz yıllarda aktarmanın Bursa’da olduğu karayolu-denizyolu kombinesi sağlandı. Karayolu kısmını, belli firmalar üstlendi. Bu zorunluydu. İsteyen firmalar bu taşımaları yaptı. Tüm firmalar yapsın demek mümkün mü? Değil. Bu olamadı ve sonunda bu kombine taşıma ne yazık ki bitti. 

Bir başka nokta

İstasyon, liman veya havaalanında otobüste aktarma hali sadece tren vapur veya uçak ile gelen veya gidecek yolcular içindir. Bu nedenle burada otobüse binenler için diğer taşıtın, bileti gerekir. Aksi halde buralar terminal gibi olur. Yani tüm otobüsler, İstanbul’dan Yeşilköy’den, Sabiha Gökçen’den, Sirkeci’den, Haydarpaşa’dan, Pendik’ten, Karaköy’den, Yenikapı’dan kalkabilir. Bu olabilir mi? Karar verin. Belki de çok güzel olur.  

Yeni işbirlikleri

İsteyen birbiri ile işbirliği yapabilir. Mevzuata göre birbirine acentelik hizmeti de verebilir. Kombine olmayan aktarma da mümkün, ama kombinenin terminal muafiyetinden faydalanmak için kombine taşıma gerekir. Aksi halde herkes buralardan sefer yapabilir. Bu iş üzerinde durulmalı. Kombine taşıma önemli ama şartları var. İşbirliği de güzel, ama bu da kurallara uymak halinde anlamlı. 

Bu bakışla, kombine taşımalarını ve işbirliklerini geliştirmeliyiz. ■