15 Mart 2022 tarihinde, TOBB’un ev sahipliğinde gerçekleştirilen Profesyonel Sürücü Çalıştayına katıldım. Taşımacılık sektörünün en önemli sorunlarından biri olan şoför sorunu bu çalıştayda ele alındı. Özellikle şoför sorunumuz var, şoför sorununu çözebilmek için de öncelikle şoförlerin iş süreçlerinde yaşadıkları sorunları çözmek lazım. Bu sorunlara çözüm getirmeden yeni şoför temini sorununa çözüm bulabilmek mümkün değil. Bu şartlarda nitelikli şoför istihdam edebilmek imkansız hale gelmiştir. Bırakın maliyetlerinin karşılanılmasını, şu anda zararına çalışılan bir yapı var sektörümüzde. Ben bu şartlar altında geleceğe kaygıyla baktığımı ifade etmek durumundayım.
Yarını göremiyoruz
Bugünden, yarın nasıl bir ortamın oluşacağını görmek mümkün değil. Akaryakıt fiyatlarının nerede duracağını bilmek de mümkün değil. Karayolu yolcu taşımacılığı alanında bütün taraflar çok ciddi sıkıntılar içerisinde. Şehirlerarası otobüs sektörünün yaşadığı sıkıntılar çok daha büyük. Çok artan ve artmaya devam eden giderlerin karşılanması mümkün görünmüyor. Örneğin 1 km’lik yolda tüketilen mazot en az 7 TL civarına geldi. Bin km’lik mesafede sadece yakıt maliyeti 7 bin TL. Gidiş-dönüş toplam maliyet 14 bin TL. Yolcu başına maliyet ise 260 TL’ye gelmiş durumda. Bunun dışında otoyol, köprü, personel maliyeti, amortisman, bakım-onarım, sigorta maliyeti, acente komisyonlarını da ilave ettiğinizde bu rakam çok daha yukarıda. Sadece acente komisyonu yüzde 25’ler civarında. Bunun yukarısını alan firmalar da var.
Para kazandıracak bilet fiyatı
Bin km’lik mesafede otobüse en az 30 kişi koymak kaydıyla bilet fiyatının en az 450 TL olması gerekiyor. Ama halkın alım gücüne baktığınızda böyle bir gelir düzeyine sahip olunmadığını biliyoruz. Uçak fiyatlarına yaklaşmış durumdayız. Nereden bakarsanız bakın, çok ağır sorunlarla karşı karşıyayız.
Biz ne istiyoruz?
Akaryakıt fiyatlarının nerede duracağını bilmiyoruz. Dünya petrol varil fiyatlarının 150 dolarlar seviyelerine gelmesi halinde şehirlerarası otobüs seferlerini yapmak imkansız hale gelecektir. Peki, bu durumda ne yapmak lazım? Devletin sağlayacağı destekler sınırlı. Bu sınırlı destekler de sektörün ihtiyacını karşılayacak durumda değil. Ulaşım en temel ihtiyaçtır. Öncelikle biletteki KDV’nin yüzde 1’e düşürülmesi gerekiyor. Otoyol ve köprülerde, toplu taşıma anlayışı ve sürekli kullanım nedeniyle en az yüzde 50 indirim yapılması gerekiyor. Bunlar, sorunların ancak bir kısmını çözer.
Sektörümüzün yapması gerekenler
Sektörümüzde önlemler alması gerekiyor. Servis ve acente yükünden kurtulmak lazım. Servisin ve acentenin bedelinin yolcudan alınması gerekiyor. Bilet satışlarının online platformlar üzerinden yapılması daha da yaygınlaşmalı. Sektörün kendi yazılımını yaparak komisyonu kaldırması lazım, yolcudan da bunun bedelini alması gerekiyor. Çağrı merkezinden bile bilet alımına bir bedel almak gerekiyor artık. Bilet bedeli otobüsçüye, firmaya kalmalı. Komisyon bedelleri yüzde 10’lara çekilmeli. Ofis bedellerinin kaldırılması için de firmaların ortak alanlarda hizmet vermesini sağlayacak yapıya gidilmeli. Yer hizmetleri ortak verilmeli, bilet satışı ortak yapılmalı. Yeni yapılacak otogarların yapısının da daha küçük olması, daha az maliyetler getirmesine yönelik planlanması gerekiyor.
Önlem almazsak
İflaslar kaçınılmaz hale geldi. Kontak kapanır, vatandaşın ulaşım talebi karşılanamaz. Sektörümüz öğrenci, asker, memur, emekli grubunu daha çok taşıyor. Öğrenciler haftada bir ailelerine giderken bunu artık ayda ancak bir yapabildiklerini görüyoruz.
50 yıldır böylesini görmedim
50 yıllık bir süredir ulaşım sektöründeyim, hiç bu kadar önümüzün karanlık olduğu bir dönem yaşamadım. Biz daha önce yarınlara hep umutla baktık, ama bugün bunu yapamıyoruz. Önümüzdeki süreçte, taşımacılık rahat şekilde çalışma imkanına sahip olmayacak. Ben genellikle temkinli olmaya çalışan bir insanım, ama sektörün önü hiçbir zaman bu kadar karanlık olmadı. Ortak adımların atılması, ortak iradeyle mümkündür. Mevzuatta da ortak taşımanın önünün açılması gerekiyor.
Bir koltuk bile…
KOBİ ölçeğinde bir yapıda şirketleri geliştirmek ve kurumsallaştırmak mümkün değil. Bizim ortak şirket yapısı ile kapasite kullanımını en üst düzeye taşımamız gerekiyor. Bir koltuğun bile boş gitmesini önlemeliyiz. O zaman belki fiyatları da daha makul seviyede tutmak mümkün olabilir. 10 boş koltuğun bedelini diğer yolcular ödemek durumunda kalacaktır. Keyfi sefer yapma dönemi ve tek ayaklı seferler dönemi bitti. Hayal bunlar. Bu şekilde davranmak çok lüks. Taban-tavan ücretini bu sektör artık taşıyamaz. Akaryakıttan vergi alınmaması talebini hep önerdik, ama bu talep bile artık sektörün ihtiyacını karşılamaktan artık uzak. Petrol fiyatları gerilemezse, geçmiş olsun.
1915 Çanakkale Köprüsü
Bu projeler önemli eserlerdir. Yapılış modeli tartışma konusu oluyor, ama önemli ihtiyaçtır. Gemi kuyruklarında bekleme dönemi bitmiştir. Bu köprü ile Çanakkale yolu artık çok daha yoğun kullanılacak. Özellikle Güney Marmara ve Ege Bölgesi’ne giden otobüsler yoğun bir şekilde bu yolu kullanacaktır. Artık iki seçenek var. Çanakkale Köprüsü geçişi otobüsler için 250 TL, otoyol ile birlikte bu yol 366 TL. Fiyatı uygun buldum. Bu şekilde kalması hatta bunun diğer köprüleri etkileyerek fiyatların aşağı gelmesi en önemli beklentimiz.
Sağlıklı günler diliyorum. ■