Bütün ülkemize, milletimize geçmiş olsun. Yaşamını yitirenlere Allah’tan Rahmet, yakınlarını yitirenlere başsağlığı, yaralılara da acil şifalar diliyorum. Dünyanın son yüzyılda yaşadığı en büyük felaketti bu. Allah tekrarını göstermesin. Tabii Kahramanmaraş Pazarcık ve Elbistan merkezli depremlerin ardından artçı sarsıntılarda devam etti. Hala da sürüyor.
Çok ciddi bir fay kırılması yaşandı. Bu depremden ülkemiz adına, milletimiz adına hatta dünya adına çıkarılması gereken çok ciddi dersler var. Neyi yapıp yapmayacağımızı ve nasıl yapmamız gerektiğini bu deprem bize gösterdi. Eskiden fay hatlarına yönelik bu kadar yoğun bir bilgiye sahip değildik. İnsanlar yerleşim yerlerini yıllar içerisinde test ederek değiştiriyorlardı.
Bugün geldiğimiz noktada; birçok bilimsel verilere sahibiz. Fay hatlarının yaratacağı şiddet ve büyüklüklere ve bunların oluşturacağı yıkımlara yönelik bilim dalı var. Bu bölgelerde nasıl binaların inşa edileceğine yönelik de deprem yönetmelikleri var. Bütün bu bilgilere ve mevzuatlara sahipken hızlı kentleşmenin getirdiği sosyolojik döngü şehirleri yaşanmaz hale getirdi. Tabii müteahhitlik sistemine çok girmeyeceğim ancak herkes müteahhit olabilirse, yeterli bir kriter olmaz ise bu sorunları yaşayamaya devam ederiz. Bunlardan çıkarılması gereken dersler var. İnşallah bundan sonraki süreçte bu hataları tekrar yapmayız.
Depremler hayatımızın içinde hep olacak ama...
Önceliğimiz bundan sonraki süreçte çok katlı yapılar inşa etmek olmamalı. Özellikle fay hattı üzerindeki şehirlerimizde buna dikkat etmemiz gerekiyor. Bugün o bölgede oldu, yarın başka bölge de olacak. Depremler hayatımızın içinde hep olacak. İstanbul’da yaşanması muhtemel deprem riskini hep konuşuyoruz. Onun için herkesin deprem her an olabilir anlayışı ile hareket etmesi gerekiyor. Aslında ne yapılması gerekenler yapılıyor, ne de yapılmaması gerekenler yapılıyor. Bizim yaşadığımız bu deprem felaketinden çok ciddi dersler çıkarmamız gerekiyor. Bu son bir uyarı artık. Bugüne kadar yaptığımız bütün yanlışları bu deprem, gözümüze soka soka yüzümüze çarptı. Onun için bilimin gerektirdiği esaslara doğrultusunda şehirleri yeniden yapılandırmak lazım. 13 milyonu aşkın insanın yaşadığı bu bölgede bu kadar büyük hasar veren, çok sayıda vatandaşımızın yaşamını yitirmesine neden olan bu depremin ülkemize çok ciddi sosyal ve ekonomik maliyetleri olacaktır. Bu konuyu çok siyasallaştırmadan konuşmak gerekiyor.
Tüm meslektaşlarımıza teşekkür ediyoruz
Biz depremin ilk gününden itibaren TOBB Sektör Meclisi olarak harekete geçtik. Buradan Sayın Ayşe Çelebi hanımefendiye, Kemal Karayormuk hocamıza, Emre Ak ve Adnan Değirmenci kardeşimize, Sayın Fahrettin Aydın’a çok teşekkür ediyorum. İlk andan itibaren ulaşım noktasında bir koordinasyon oluşturulması için büyük bir çaba harcadılar. Bizde koordinasyonun sağlıklı şekilde yürütülebilmesi için Bakanlık yetkilileri ve AFAD yöneticileri ile biraraya geldik. İlk geceden itibaren iletişim sistemlerini oluşturduk. Bölge insanlarının tahliyesi veya bölgeye gidecek ekiplerin ulaşımlarını sağlamak için çalışmalar yürüttük. Bize gelen kamu ve vatandaşlar tarafından gelen tüm talepleri elimizden geldiğince karşılamaya çalıştık. Ben tüm otobüs işletmecilerimize, meslektaşlarımıza çok teşekkür ediyorum. Ellerinden gelen tüm imkanları kullanarak ulaşım taleplerini karşılamak için var güçleriyle çalıştılar. Hiç kimse “hesabınız şu kadar, yakıt maliyetim bu kadar” demedi. Ellerinden geleni fazlasıyla yaptılar. Hakikaten Türk milletinin özünde olan bu yardımseverlik ve dayanışma duygusu bölgeye yansıdı.
Koordinasyonsuzluk
Ama şu gerçeği de ifade etmek gerekiyor, koordinasyonsuzluk da yaşandı. Bu süreçte eksiklikler, ihmaller, yalnışlıklarda oldu. Bu kadar büyük afeti kimse beklemiyordu. Depremin boyutu devletin gücünü aştı. Bunu gördük. Daha iyi koordine olunabilirmiydi, artık bunları konuşmaya, tartışmaya gerek yok. Kabul ediyoruz ki, daha iyi koordinasyon sağlanabilirdi. AFAD daha iyi organize olabilirdi. Ama artık bundan sonra neler yapılması gerektiği konusunda bu süreç bize büyük ders oldu.
Yetkili ve sorumlular iyi seçilmeli
Umarız bundan sonraki süreçte yaşanacak afetlerde bu tür sorunları yaşamayız. Daha iyi koordine oluruz. Biz AFAD ile geçtiğimiz ay içesinde daha çok İstanbul odaklı bir toplantı gerçekleştirmiştik. Bu toplantıları artık daha iyi koordinasyon içerisinde yapmamız gerekiyor. İlgili kurumların böyle bir afet durumunda kimin neyi nasıl yapacağını, görevinin ne olacağını belirlemek gerekiyor. Yetkilileri ve sorumlulukları iyi belirlemek gerekiyor. Kim bu işin başında olacak, ona kimler yardımcı olacak bunların hepsinin belirlenmesi gerekiyor.
Talepler nereye iletilecek bununda şeklinin çizilmesi önemli. Biz böyle bir kurulun içinde sivil insiyatif olarak sürekli şekilde yer almak istiyoruz. Türkiye’de bundan sonrası yaşanacak afet durumlarında, seferberlik hallerinde neler yapılacağını oturup ilgili kurumlarla paylaşıp, planlarını oluşturmak lazım. Bu planları da uygulanabilir hale getirmemiz gerekiyor. Hepsinden daha önemlisi de bu koordinasyonu sağlayacak bir birim oluşturmak gerekiyor. AFAD bugün ki yapısıyla tam olarak organize olamadı. Tam yetkili bir otoritenin olması lazım. Hazırlıkları o kişinin yapması ve bizim de ona destek olmamız gerekiyor. Bu depremden çıkarttığımız dersler bunlar.
Toparlanmak uzun sürer
Ben buradan tekrar söylüyorum, otobüs işletmecileri gerek turizm taşımacılar gerekse şehirlerarası, gerekse servisçiler hiçbir görevden kaçmadılar. Ellerinden geleni yaptılar. O bölgedeki meslektaşlarımız büyük mağduriyetler yaşıyorlar. Hayatını kaybeden personeller oldu. Hakikaten toparlanmak uzun bir süre alacak.
Desteklere ihtiyaç olacak
Ama destek verecek güç de devlette kalmadı. Onun için hakikaten büyük bir afet ve yıkımı da büyük oldu. Bölge otobüsçüleri biraraya gelmeye yönelik görüşmeler yaptık. Bir iki haftayı atlatalım. Önümüzü bir görelim. Taşlar yerine otursun. Bölge otobüsçülerine yönelik neler yapılacağına bakacağız. Bölgede şu an hareketlilik var. Ama vatandaşın parası yok.
Bu noktada insanların bundan sonraki ulaşımlarının sağlanmasında Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın bir kaynak oluşturması gerekiyor. Koordinasyonun sağlanmasında bu konuda var. AFAD yönlendirme yaptı ve çok sayıda vatandaş ücretsiz taşındı. Bunları konuşmamız gerekiyor. Deprem öncesi ve deprem sonrası tahliyelerin nasıl yapılacağı, kimin yapacağı, bunların akaryakıtının kim tarafından sağlanacağı noktasının iyi belirlenmeli. İnsanlarında yardım etmedeki gücü bir yere kadar. Ondan sonra onlarda hizmet veremez hale gelir. Burada sürecin devam etmesi için bir koordinasyon gerekiyor. Bölge otobüsçüleri gerçekten sıkıntı içerisinde. Biz başka bölgelerden otobüsler göndererek destek olduk. Bundan sonraki süreçte hep birlikte bunun altından kalkmak için elimizden geleni yapacağız. ■