Ekonomik, sosyal ve siyasi
Ulaştırma; tarih boyunca, medeniyet oluşum sürecinde önemli bir yere sahip olmuştur. Gerek ekonomik, gerek siyasi, gerek kültürel ve gerekse de sosyal alanda insanların ve toplumların birbiriyle olan ilişkilerinde işlevsel ve belirleyici bir noktada olan ulaştırma, medeniyetlerin kurucu parametrelerinden biri olarak da görülebilir. Ulaştırma, vatandaşların hayat kalitesini etkilemenin yanı sıra ülkenin üretimini, istihdamını ve bölgesel gelişimini etkileyerek ülke ekonomisinin temel taşını oluşturmaktadır. Dünyada ön plana çıkan güvenli, dakik, daha kısa sürede ve daha konforlu ulaşım istekleri de son yıllarda ulaştırma sektörünün öneminin ve gelişiminin giderek artmasına neden olmuştur. Bu bağlamda ulaştırma türlerinin entegre bir şekilde işletimini, verimli ve etkili bir ulaştırma alt yapısı oluşturulmasını ve ulaştırma türlerinde güvenliği öne çıkaran; son yıllarda önem kazanan sürdürülebilirlik kavramını da göz önünde bulundurarak, insan faktörünü önceleyen ve çevreye zararı en aza indirgeyen politikaların uygulanması gerekmektedir.
Uzak Asya’dan Doğu Avrupa’ya
Tarihi süreçte; şehirler (yerleşimler), geneli itibariyle su yollarının geçtiği noktalarda veya ulaştırma imkanlarının yoğunlaştığı noktalarda kurulmuş ve gelişmişlerdir. Roma Yolları ki modern anlamda otoyolların öncülü olarak kabul edilir, ilk etapta askeri sevkiyat amaçlı olarak inşa edilmiş olup takibinde ticari amaca da hizmet etmiştir. Aynı şekilde Tarihi İpekyolu da Uzak Asya’dan Doğu Avrupa’ya kadar çok geniş bir sahanın ticari yüklerinin taşındığı ana güzergahı teşkil etmektedir. Ulaştırma da; insanların, malların ve hizmetlerin, mümkün olan en uygun güzergah boyunca, uygun ekonomik koşullarda, belirli hizmet parametreleri dahilinde taşınımı esastır. Bu hizmet parametreleri; güvenlik, konfor, dakiklik, maliyet, altyapı ve hız olarak sıralanabilir. Bu parametrelerin optimize edilmesi ise ulaştırma mühendisliğinin amaçlarının başında gelmektedir.
Gelişen teknolojiyle beraber ulaştırma altyapılarının gelişimi, insanların hareketlilik seçeneklerini ve konforu arttırmıştır. Bunun yanı sıra; ticari gelişim ve ekonomik büyümenin en önemli aracı olan ulaştırma, içinde bulunduğumuz süreçte ‘denetim’ mekanizmasının daha güçlü ve çok yönlü olarak ortaya çıkışıyla birlikte yeni zorlukları ve imkanları da beraberinde getirmiştir. Bu nedenle; ulaştırmada, hem il bazında ve hem de ulusal ve bölgesel bazda ülkemiz adına kapsamlı bir GZFT Analizi yapılması önemli bir ihtiyaç halini almıştır. Bu bağlamda; şahsım ve Bahçeşehir Üniversitesi UYGAR (Ulaştırma Uygulama Araştırma Merkezi) ve Ulaştırma Mühendisliği Bölümü’nden oluşan ekibim olarak gerek geneli itibariyle yaptığımız birçok çalışmada ve gerekse de emek koyduğumuz Kalkınma Bakanlığı ‘10.Kalkınma Planı’, UDH Bakanlığı ’11. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Şurası’nda kapsamlı olarak, ulusal, bölgesel ve uluslar arası fazda tespitler ve öneriler geliştirmeye çalışılmıştır.
Gelecek vizyonu…
Ülkemizin 2023 ve 2035 vizyonları doğrultusunda; ortaya koyduğu projeksiyonlarda, dünyanın en büyük 10 ekonomisi arasına girme hedefine paralel olarak, hacmi büyüyen, işlevsel ve verimli işleyen ve sorunlarını olabildiğince en aza indirmiş bir ‘Ulaştırma Sistemi’nin kurulumu kaçınılmazdır. Gerek merkezi ve gerekse de yerel ölçekte yapılan çalışmalarda önemli ölçüde bu hedefler gözetilmeye çalışılmaktadır. Bugün itibariyle; hükümetin yıllık olarak ayırdığı bütçenin en büyük kalemlerinden birisi ‘ulaştırma’ olmakla beraber, 2023 ve daha ileri hedeflerde bu pay yüzde 50’lerde öngörülmektedir. 29 Ekim 2013 tarihinde hizmete girmiş olan Marmaray, yakın bir geçmişte inşasına başlanan Göztepe-Zeytinburnu Lastik Tekerlekli Tüp Geçidi, 3. Boğaz Köprüsü, gündemde olan Kanal İstanbul, hizmete açılan Kadıköy-Kartal Metrosu ve bu hattın Pendik ve nihayetinde de Sabiha Gökçen Havaalanı’na uzatılacak olması, inşası başlanan Üsküdar-Ümraniye-Çekmeköy-Sancaktepe Metro Hattı, planlama aşamasındaki birçok metro ve kablolu sistem (monoray, havaray, teleferik vb.), 3. havaalanı projesi, inşaatı tamamlanan veya tamamlanmış birçok yüksek hızlı demiryolu hattı ile havayolu sektöründeki iyileştirmeler ile karayolu standartlarının yükseltilmesine dair yapılan yatırım ve çalışmalar, bu eğilimi doğrulamaktadır.
Akıllı Ulaşım Sistemleri
Bu çerçevede; Ankara-Eskişehir Yüksek Hızlı Demiryolu Hattı işletime alınmış, birkaç yıl önce Ankara-Konya (YHD) Hattı, takibinde Eskişehir-Konya YHD bağlantısı tamamlanmış olup, Ankara-İstanbul YHD Hattı’nın Eskişehir-İstanbul etabı da yakın bir gelecekte hizmete açılacaktır. Ankara-Yozgat (Yerköy)-Sivas-Erzincan-Erzurum-Kars YHD Hattı inşası ise hızla devam etmekte olup bu hattın Ankara-Sivas bağlantısının da yakın bir dönemde hizmete açılması öngörülmekte, buna paralel olarak da İstanbul (Halkalı)-Bulgaristan YHD Hattı, Ankara-Afyon-İzmir YHD Hattı, Eskişehir-Osmaneli-Yenişehir (Bursa)-Bandırma YHD Hattı, Ankara-Konya-Karaman-Mersin YHD Hattı bağlantıları da yakın bir gelecek için gündeme alınmış bulunmaktadır. 2023 için ortaya konan YHD hedefi 10 bin km.dir.
Konvansiyonel demiryolu hatlarındaki iyileştirmelerde devam etmekte olup, karayolu ulaştırma türünde şehirlerarası hatların iyileştirilmesi ve geliştirilmesiyle beraber, özellikle ‘karayolu trafik güvenliği’ bağlamında tedrici olarak Akıllı Ulaşım Sistemleri (AUS) uygulamalarına geçilmektedir. AUS’nin ilk uygulamaları yerel ölçekte İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nce birkaç yıl önce uygulamaya konulmuş ve olumlu neticeler alınmıştır. Ayrıca; şehirlerarası ve uluslararası yük taşımacılığında denizyolunun işlevselliğinin arttırılmasına yönelik çalışmalar devam etmekte, havayolu sektöründe ise alınan önlemler ve doğru özelleştirme metodlarının uygulanmasıyla birlikte son yıllarda katlanarak devam eden bir büyüme performansı görülmüştür.
Hepinize; başarılı sağlıklı huzurlu ve mutlu bir hafta dilerim.