Bayram sonrasının bu ilk sayısında gazetemizin geçen sayısında yer verdiğimiz BlaBlaCar’dan hareketle otobüsçülerin bazı düşünce ve talep yanlışları üzerinde durmak istiyorum.
“Bize zarar veriyor”
“Bize zarar veriyor”
Otobüsçülerin bazı şeylere karşı çıkma gerekçelerinden birisi kendilerine zarar vermesidir. Bundan hareketle kendilerine zarar verin şeyin önlenmesini veya kontrol altına alınmasını isterler. Bazen bunu tehdide kadar götürürler. Acaba bunda haklı olabilirler mi? Zarar veren şeylerden hareketle bu soruya cevap arayalım.
Diğer modlar
Demiryolu, denizyolu ve havayolundaki taşımalar ve bunlardaki gelişmeler hiç şüphesiz ki karayolu taşımacılığına zarar verir. Peki, bunların yasaklanmasını veya engellenmesini talep edebiliyorlar mı, yoksa tam tersi mi oluyor? Yani bunlar, özellikle destekleniyor mu? Bunları destekleyenlerin amacı karayoluna zarar vermek mi?
Rakip firmalar
Sizinle aynı tür taşımacılık yapan firmaların büyümesi, yeni firmaların kurulması hatta mevcut firmaların sizin hatlarınıza girmesi şüphesiz ki size zarar verebilir. Peki, bunların engellenmesini isteyebiliyor musunuz? Bunun için zaman zaman firma sayısının tahdit edilmesini istiyorsunuz. Peki, dinleyen oluyor mu?
Diğer ticari araçlar
Kentiçine bakarsak taksi, taksi dolmuş ve minibüs olarak çok sayıda küçük ticari araç tarifeli/tarifesiz taşıma yapabiliyor. Bunlar şüphesiz ki büyük araçlara zarar veriyor, ama ‘yasaklansın’ diyen yok.
Şehirlerarasında 25 koltuktan küçük araçlar tarifelide kullanılamıyor, ama tarifesizde kullanılabiliyor. Bir ara otomobiller küçük olmalarına rağmen tarifeli çalışabildi. Şüphesiz ki 9-25 koltuklular kullanılamazken, daha küçüklerin kullanılması yanlıştı ve düzeltildi. Tarifesiz taşımada otomobil, minibüs, küçük-büyük otobüs dahil her türlü araç kullanılabiliyor. Peki, tüm araçların tarifelide de kullanılması düşünülemez mi? Acaba onlarla yapılamayan taşımalar büyük otobüslere mi gidiyor?
Özel araçlar
Hem şehiriçinde hem de şehirlerarasındaki özel otomobil kullanımları ticari taşımalara çok büyük zarar veriyor. ‘Özel otomobil sahipliği yasaklansın’ veya ‘kullanımı engellensin’ diyebiliyor muyuz? Yoksa getirdiği olumsuzluklara rağmen özel araç artışı övünülecek bir şey gibi mi görünüyor.
Diğer mallar ve hizmetler
İnsanlar, gelirlerini önce vazgeçilmez yani zorunlu mal ve hizmetlere, sonra da diğer mal ve hizmetlere harcıyor. Diğer mal ve hizmetlere yapılan harcamalar, şüphesiz ki ulaşıma yapılan harcamaları, yani seyahatleri azaltıyor. Peki, buna itiraz edilebiliyor mu?
Bilinmeli ki piyasada gerek aynı mal ve hizmeti, gerekse bunun yerini alabilecek (ikame) mal ve hizmeti satan çokça satıcı var. Bunlar size zarar verebilir, ama bu zararlı rakipleri kabul edeceksiniz. Serbest piyasa birbirine zarar verebilecek rakiplerin yarışmasından başka bir şey değildir.
Çok mu saçmaladım?
BlaBlaCar ve benzerlerine karşı çıkanlar, bunların ne alakası var, diye saçmaladığımı düşünebilirler. Alakası var, o da insanların hakları.
İnsanlar özel otomobilleriyle seyahat ederken içinde aile bireylerinin, yakınlarının, komşularının, iş arkadaşlarının hatta hiç ilgisiz kişilerin bulunması sorgulanıyor mu, sorgulanmalı mı, sorgulanabilir mi? Bunun kaza, ölüm, sigorta gibi problemleri de var. Ama yine de sınırlama yapılmıyor.
Şehiriçinde işe gidenler otomobillerini sırayla kullanarak birbirlerini taşısalar problem oluyor mu? Bu kişiler otomobili olmayan arkadaşlarını da araçlarına alsalar problem var mı? Beleşçi olmak istemeyen bu kişi, diğerlerine maddi katkı sağlasa, örneğin arada bir bu otomobillerin deposunu parasıyla dolduruverse problem oluyor mu?
Aynı şeyler uzak veya yakın mesafe şehirlerarası seyahatler için de geçerli değil mi?
Karar verin
Özel otomobil sahibi başka (?) kişileri otomobiline alabilir mi, alamaz mı? Alamazsa, kimler ‘başka’ kişi sayılır. Alınan kişiler seyahatin masraflarına katılabilir mi? “Yolda yemek, otoyol ücreti veya benzin bende” diyebilir mi, diyemez mi? Mevcut yasalara göre, yasak olan otomobille bunların ötesinde kazanç amaçlı taşıma yapılmasıdır. Bunu tespit edebilirseniz ‘suç’ ve bunu yapana da suçlu veya korsan diyebilirsiniz. Bu tespiti nasıl yapacaksınız? Bu sorunların cevapları yanında bur de günümüzdeki teknoloji karşısında bazı şeylerdi engellemenin zor olduğunu da unutmayın.
Büyük kayıp
Hem yolcu hem de yük taşımacılığının duayeni, değerli büyüğümüz Sayın Ali Osman Ulusoy’un vefatını üzülerek öğrenmiş bulunuyorum. Özellikle basit çıkar hesaplarını aşıp ortak menfaatler için mücadele edilmesindeki örnek kişiliğinin hatırlanması büyük önem taşımaktadır. Dilerim ki örnek kişiliğinden ders alınarak yokluğu hissedilmez. ■