Havalimanları ile çevre iller arasındaki yolcu taşımalarına ve özellikle de havalimanı işletmecisine bir taşıma firması seçme yetkisi verilmesine ilişkin düzenlemenin yürütmesinin durdurulması yönündeki Danıştay kararını ve gerekçelerini haklı ve yerinde bulduğumu çok önceden belirtmiştim. Aslında, yürütmesi durdurulan düzenleme Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Havalimanları Yer Hizmetleri Yönetmeliğinde değişiklik olarak daha Resmi Gazetede yayınlandığında, çeşitli yönleriyle eleştirmiştim. Kısa bir süre önce de bu taşımaların yapılmasına ilişkin çeşitli seçenekleri gündeme getirmiştim.
Şimdi, benim eleştirdiğim Danıştay’ın da yürütmesini durdurduğu düzenlemeye ilişkin olarak Danıştay kararının gerekçelerini ortadan kaldırmayı amaçlayan yeni bir değişiklik hazırlanmış. Buna ilişkin taslak da ilgililerin görüşüne sunulmuş. Buna ilişkin değerlendirmelerime geçmeden önce açıklayıcı olacağını düşündüğüm bir hususa yer vermek istiyorum.
Karayolu Taşıma Kanunu
Diğer kanunlarda olduğu gibi Karayolu Taşıma Kanunu da ilgili bakanlık olan Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının görev ve yetkilerini belirtiyor. Bunlar, belirli alanlarda yönetmelik çıkarma, yetki belgesi verme ve bunlarda sınırlama yapma, taban ve tavan ücret yayınlama, tarifeleri onaylama, geçiş ücreti belirleme, denetim ve cezalandırma gibi hususları kapsıyor.
Yetki devri
Karayolu Taşıma Kanununun, 35’inci maddesi, Bakanlığa, bu Kanun gereğince yerine getirmekle yükümlü olduğu görev ve yetkilerinin tamamını veya bir kısmını devretme yetkisi veriyor. Devirle ilgili usul ve esasların da çıkarılacak yönetmelikle belirleneceği yazılı…
Buna da bağlı olarak Bakanlık, çıkardığı Yönetmeliğin, 74’üncü maddesinde Kanundan gelen devir yetkisini hatırlattıktan sonra hangi kuruluşlara, hangi yetkilerin, hangi süreyle, hangi esaslarla devredildiğini/devredileceğini belirtmiş. Önemli olan husus, bu yetki devrinin kanuna dayalı olmasıdır. Buna dayanmadan, Yönetmelik ile devir yetkisi yaratılamaz, kullanılamaz.
Konuya gelirsek…
Danıştay tarafından yürütmesi durdurulan düzenlemenin değerlendirmesine ilişkin düşüncelerim şöyle:
Türk Sivil Havacılık Kanununda, havacılığın bir unsuru olarak belirlenen düzenleme yapma yetkisi Bakanlığa aittir.
Buna ilişkin Yer Hizmetleri Yönetmeliğinde ulaşım hizmeti de yer hizmetleri kapsamında sayılmaktadır.
Böyle olunca da konu edilen ulaşım/yolcu taşımasının nasıl belirlenip yürütüleceğini belirleme yetkisi Bakanlığın olmaktadır.
Yönetmeliğin önceki şeklinde adı geçen yolcu taşıma işletmeciliğinin Bakanlık tarafından düzenlenmesi kabul edilmektedir.
Hal böyleyken Yönetmelikte yapılan değişiklikle bu yetki havalimanı işletmecisine devredilmekte, kullandırılmaktadır.
Bakanlığın, Yönetmeliği çıkaran Sivil Havacılık Genel Müdürlüğüne veya onun yetkilendirdiği havalimanı işletmecisine bir yetki devri, görünürde yoktur. Ayrıca Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünün kendisinde değil, Bakanlıkta olan bir yetkiyi devretmesi düşünülmemelidir.
Zaten Danıştay da bunlara paralel düşünerek yürütmeyi durdurma kararı vermiş bulunuyor.
Yeni düzenleme
Görüşe sunulan yönetmelik değişikliği taslağının konumuzla ilgili yeni şekli şöyle: “Şehir terminali ve/veya terminalleri ile havalimanı arasında ve/veya havalimanından çevre illere ve ilçelere yapılacak olan düzenli yolcu taşıma işletmeciliği, karayolu taşımacılığı ile ilgili tüm mevzuata uyulması koşulu ile taleplere göre, Bakanlık tarafından belirlenecek usul ve esaslar dahilinde yapılır veya yaptırılır. Bu yetki, Bakanlık tarafından sertifikalandırılan havaalanlarının işletmecileri tarafından kullanılır.”
Sorular
Hukukçu değilim, ama mevzuatla birazcık ilgilenmiş bir kişi olarak tereddütlerimi belirtmek istiyorum: Konunun hassas kısmının ilk aşamasında Bakanlığın yetkisi kabul edilerek bu işin onun belirleyeceği usul ve esaslarla yapılacağı belirtiliyor. Burada Bakanlığın yetkisinin nasıl kullanılacağı belirtilmiş oluyor. Bu, Bakanlığın kararı mı, yoksa bu Yönetmeliği hazırlayan idarenin kararı mı, belli değil. Belki de önemli değil…
İkinci kısmında ise taşımacılığa ilişkin yetkilerin havaalanı (?) işletmecileri tarafından kullanılacağı belirtiliyor. Bu, Bakanlığın iradesi mi, yoksa yine hazırlayan idarenin tasarrufu mu? Bir de Bakanlığın buna ilişkin yetkisinin bir başkasına devri mümkün mü? Sivil Havacılık Kanunu, Bakanlığa böyle bir yetki veriyor mu? Bakanlığın, varsa bu devir yetkisini kullandığını nasıl görebileceğiz?
…ve diğer konular
Adı geçen karayolu taşımacısı belirleme yetkisinin oluşturulmasında, verilmesinde, kullandırılmasında hep Karayolu Taşıma Kanununa mutlak uyumdan söz ediliyor. Böylece hukukilik sağlandığı düşünülüyor. Bu tartışmalı yetkiye göre havalimanı işletmecisince tek firma seçimi, Karayolu Taşıma Kanununun serbest rekabet ilkesine uyuyor mu? Bu tek taşımacının uygulayacağı ücret tarifeleri faydalanan yolcuları mağdur edip haksız kazanç sağlayabilir mi?
Tarifeli seferlerin yetki belgeli (T1, T2) terminallerden yapılması kuralına uyuluyor mu? Havalimanının bu yetki belgesi var mı?
Son sözler…
Neresinden bakarsanız netameli olan bu konuyu, böyle karayolu taşımasıyla ilgisi olmayan bir Yönetmelikle düzenlemekten vazgeçin. Konuyu uzmanı ve yetkilisi olan Bakanlığın kendisine ve ilgili birimine bırakın. Daha önce söyledim: Karayolu Düzenleme Genel Müdürlüğü, havacılıkla ilgili bir işe karışsa hoşa gider mi? ■