İstanbul’un Avrupa yakasındaki evim uzun zamandır kapalı olan ve pek de bir faaliyet görmediğim banliyö tren hattına ve bunun bir istasyonuna çok yakındır. Geçen sabah kalktığımda, bir kamyonetle gelmiş olan dört kişinin rayların bulunmadığı demiryolu güzergahında bir şeylerle meşgul olduğunu gördüm. Bunu, bu hattın tamamlanıp açılmasının işareti sayarak çok sevindim ve yazı konusu etmeye karar verdim.
Biraz proje özeti
Proje, Gebze ile Halkalı’yı Boğaz’ın altından geçen demiryoluyla birbirine bağlıyor. Halen açılmış olan Ayrılık Çeşmesi-Kazlı Çeşme kısmı iki hat. Bunun dışındaki güzergah, biri şehirlerarası trenlere ayrılmak üzere üç hat. Bunun da Pendik’ten öteye olan kısmı hazır. Diğer kısımlardaki demiryolu ve istasyonlar yenilenecek. Kızıltoprak, Menekşe gibi bazı istasyonlar kapatılıyor. Soğuksu ve Kanarya istasyonları yeni bir istasyonda birleştiriliyor.
Biraz nostalji
Eskişehir’deki ortaokul dönemimde, trenlere ve istasyona çok ilgi duyardım. Lise dönemimde İzmir’e, üniversite dönemimde ise İstanbul’a seyahatlerimde sıkça trenden faydalandım. Keza İstanbul’da da banliyö trenlerini çokça kullandım. Güzergahını çok beğenmesem de yeni proje beni çok heyecanlandırdı. Evimin yakınındaki istasyondan binip karşı yakadaki akrabalarıma direkt gidebilmek müthiş olurdu; devamında Eskişehir ve Ankara’ya gidebilmek de…
Ama olmadı…
Yukarıda belirttiğim işler yapıldı, ama benim hayallerim gerçekleşmedi. Halkalı-Kazlı Çeşme ve Ayrılık Çeşmesi-Pendik bölümü bitirilemedi. Evimin önündeki hat kapanalı 21 ayı geçti. Başlangıçtaki çabalar çok azaldı, hatta durdu. Güzelleştiğini duyduğum Eskişehir’e hızlı trenle gitmeyi başaramadım, zira bunun için Pendik’e ulaşmam gerekiyordu. Sadece Kazlı Çeşme-Ayrılık Çeşmesi arasındaki Marmaray ile yoğun trafikten kurtulmanın mutluluğunu zaman zaman yaşıyorum.
Umut veren açıklamalar
UDH Bakanlığı altyapı birimi bazı olumlu açıklamalar yaptı. En sonunda yeni UDH Bakanımız Sayın Binali Yıldırım, 2016’da çalışmaların başlayacağını ve 2018’de tamamlanacağını açıkladı. Gecikme nedenleri arasında tarihi eser konuları da var. Bu arada belirteyim ki, Marmaray’ın açık olan kısmı da tarihi buluntular nedeniyle gecikmiş ve bu, bazı mırıldanmalara neden olmuştu. Bilinmeli ki bu gecikmeye rağmen projenin diğer kısımları hala bitirilemedi. Bunun sorumlusu Yenikapı buluntuları değil herhalde.
Adım adım yapılacak…
Marmaray’ın Avrupa yakasında Kazlıçeşme’den Bakırköy’e, Anadolu yakasında Ayrılık Çeşmesi’nden Söğütlü Çeşme’ye ulaştırılarak faydalanmanın arttırılması ilk hedefler. Bu, zamanla ilerleyecek. Bu arada Pendik’e kadar gelen hattın İstanbul’un içine doğru ilerlemesiyle hızlı trenin şehre yakınlaştırılması da hedefleniyor. Diyebiliriz ki, Ankara yönü trenleri Gebze veya Pendik’ten değil, daha şehir içinden hareket edecek. Bu projede benim için belirsiz olan çokça nokta var.
Şehirlerarası trenler
İzmit, Adapazarı, Eskişehir, Konya ve Ankara trenleri İstanbul içinde nereden ilk kalkış ve son varışlarını yapacak?
Aynı şekilde Edirne ve Avrupa trenlerinin ilk kalkış ve son varış noktaları İstanbul’da neresi olacak?
Cevabını bilmediğim bu iki soru için de Gebze, Pendik, Bostancı, Ayrılık Çeşmesi, Kazlı Çeşme, Bakırköy, Halkalı gibi seçenekler cevap olabilir. Bu konuda bir açıklama duymadım, bir bilgi de bulamadım. Yukarıda söylendiği gibi halen Pendik’teki kalkış-varış noktasının İstanbul içine ilerletileceğinin açıklanması bu yön için Gebze ve Pendik’in seçenek olmadığını gösteriyor.
Kapanan istasyonlar
Marmaray’ın işleyen kısmında kalıp eskiden kullanılan Haydarpaşa ve Sirkeci istasyonları artık eski işlevlerinde değiller. Haydarpaşa hiç kullanılmazken Sirkeci’de yeni istasyon altta. Cankurtaran, Kumkapı, Koca Mustafa Paşa ve Yedikule istasyonları kapalı. Yenikapı’da istasyon altta olup yüzeydeki işlevsiz. Sirkeci-Kazlı Çeşme arasındaki kapalı istasyonlara hizmet verecek tren olup olmayacağı bilinmiyor ya da ben bilmiyorum.
Tartışmalar
Sirkeci ve Haydarpaşa’nın kullanımı için yoğun tartışmalar yapıldı ve yapılıyor. Üstelik hukuka intikal etmiş durumlar da var. Hatta bazı mahkeme kararları da… Bunlara göre çözüm bulunmalı. Ben de kendi önerilerimi söylemek isterim.
Avrupa yakası
Edirne ve Avrupa yönüne işleyecek hattın ilk kalkış ve son varış noktası Sirkeci terminali olmalı. Bu, hem işlevseldir hem de tarihe saygılı… Bu öneri Sirkeci’nin yüzeyi ile Kazlı Çeşme arasında yüzeysel demiryolu hattını gerektirir, yani eski hattın iyileştirilerek korunmasını… Kazlı Çeşme’den sonra zaten yol var, üstelik de şehirlerarası için özel üçüncü yol bile.
Böyle bir hattın Sirkeci-Kazlı Çeşme arasında Cankurtaran, Kumkapı, Yenikapı yüzeyi, Koca Mustafa Paşa ve Yedikule istasyonlarına da hizmet vermesi düşünülmeli. Tabii, şehirlerarası trenle değil. Bunun için özel bir banliyö treni çok da uygun olur, hatta Sirkeci’den kalkan bu trenlerin Anadolu yakasından gelenlerin yanı sıra banliyö olarak Halkalı’ya kadar gitmesi de düşünülmeli. İddia ederim ki bu banliyö hattı, derindekine rağmen çok çok yolcu çekecektir. Adı geçen istasyonlar bölgesinde yaşayıp zorunlu kullanacakların yanı sıra yüzeyden seyahat isteyenler (derinden korkanlar), yaşlılar, engelliler gibi…
Anadolu yakasında…
Ankara yönüne gidecek trenlerin kalkış-varış noktası da Haydarpaşa olmalı. Bunun için Haydarpaşa-Söğütlü Çeşme hattının iyileştirilerek açık tutulması yeterli. Belki savunulması Avrupa yakasına göre biraz daha zor, ama bence çok doğru olur. Hukukun da, tarihin de gereği bu. Haydarpaşa’dan Karaköy ve Kabataş gibi noktalara deniz ulaşımı Marmaray’ın ötesinde trafik rahatlamasına katkı yapar. Benzer şekilde zaten kullanılan Haydarpaşa’dan Gebze’ye banliyö treni de çalıştırılması mümkün ve iyi olur. Ben, bunun da etkin kullanılacağına inanıyorum.
Bir değerlendirme
Sirkeci ve Haydarpaşa için yapılan öneriler buraların başka amaçlarla kullanılmasını düşünenlere aykırı gelebilir, ama değil. Sirkeci ve Haydarpaşa’da ikişer uzak mesafe, ikişer de banliyö treni peronu ile bir iki bilet gişesi yeterli olacaktır. Bunlar da diğer amaçların engellenmesi değildir. Kimse bu trenlerin bakımı eskisi gibi Sirkeci’de olmalı demeyecektir. Keza buralar yük amaçlı veya eskisi gibi karşıya vagon geçirme amaçlı kullanılmayacaktır.
Bu yazıda kendi bilgilerimden hareketle kendi düşüncelerimi ve önerilerimi ifade ettim. Eksik ve yanlış bilgilerimin iyileştirilmesinden memnuniyet duyarım. Tabii, karşılıklı saygı çerçevesindeki farklı önerileri duymaktan da. ■