Yeni Trafik Yönetmeliği iyi de…

Karayolları Trafik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapan Yönetmelik yayımlandı. Aslında bu, beklenen bir şeydi. Zira bu değişiklikleri büyük ölçüde zorunlu kılan Trafik Kanunu değişiklikleri daha önce yapılmıştı. Yeni değişiklikler bunun doğal sonucu… İçinde farklı konular olmakla birlikte şüphesiz ki en dikkati çeken ehliyetlerle ilgili düzenlemeler… 

Artık bir kez alınan ehliyetin ömür boyu kullanım imkanı bitiyor. Eskiden özel hallerde olan bazı hususlar uygulamaya geçiyor. Yeni düzenlemede basitçe otobüs ve kamyon ehliyetlerinin 5 yıl, diğerlerinin 10 yıl ömrü var. Bu süre sonunda ehliyetler yenilenecek. İsteyen bunu mevcut ehliyetin vizesi gibi görebilir, ama iş bu kadar basit değil. Ehliyetin yenilenmesinde adeta ilk kez alınıyormuş gibi şartlar aranacak. Başta da sağlık şartlarının uygunluğu geliyor. Özellikle de ticari taşıma yapan ve ömrü yollarda geçen şoförlerin buna uyumu çok önemli. Bu arada bazı suçlardan ceza alınmaması da gerekiyor. Bunu bir devrim olarak görmek mümkün.

Yönetmeliğe göre, mevcut ehliyetler yenileriyle değiştirilecek. Bunun için 5 yıllık bir değişim süresi verilmiş. Şüphesiz ki çok sayıda ehliyet birkaç ayda değiştirilemez, ama 5 yıl da çok uzun. Üstelik İçişleri Bakanlığının daha da uzatma yetkisi var. Bu durumda yeni ehliyet düzeninin sorumluluklarına katlanmamak için mevcut ehliyet sahipleri 2020’ye kadar beklemeyi tercih edebilirler. Bu durum yeni düzenlemelerin faydasını geciktirecek. 

Bir otobüs şoförü mevcut ehliyetini 2017 yılında yenisiyle değiştirecek olsa, 2022’de yenileme şartlarına tabi olacak. Bunun mevcut ehliyetini uzun yıllar önce aldığını düşünecek olursak, 2022’ye kadar bir sağlık şartına tabi olmayacak. Bana göre, bu, bir fırsatın kaçması. Eğer ehliyetlerin 5 yılda bir yenilenmesinde fayda görülüyorsa önceden alınmış ve en az 5 yıl kullanılmış ehliyetlerin yenileriyle değiştirilmesinde de yenileme şartları aranmalıydı. Yani eski ehliyetler yenileriyle değiştirilirken sağlamlık, bazı suçlardan ceza almama gibi kriterler aranmalıydı. Bunun yapılmamış olması birazcık tepkileri azaltma amaçlı olabilir. Ancak ben bunu biraz popülistçe buluyorum.

Karayolu Taşıma Kanunu kapsamındaki faaliyetlerde görev alan taşıtlar ve sürücüler var. Bunlar bu mevzuatın kurallarına tabi. Bunun hangi taşıtlar ve sürücüleri olduğu yeni düzenlemede görülmüyor. Bu kapsamda otobüs ve kamyon gibi taşıtların tümüyle ticari olup olmadığı, bunları kullanan şoförlerin de yine ticari faaliyet yapıp yapmadıkları net değil. Bu yönüyle Trafik Yönetmeliğinde belirtilen ehliyetlerin ticari olup olmamalarına göre bir ayrım ve şart bulunmuyor. Belirtilen husus kamyonet ve otomobil ehliyetlerinde daha da önem taşıyor. Bilindiği gibi otomobillerin ticarisi ve hususisi var, ama ehliyetler arasında bir fark yok. Keza kamyonetlerin de karayolu taşıma mevzuatına göre belgeye tabi olanları ve olmayanları mevcut. Bunların ehliyetlerinde de ayrım bulunmuyor. Buna ticari taşımalarda görev alan sürücülerin ayrıca mesleki yeterlilik (SRC) şartına tabi oldukları cevabı verilecek. Bunu biliyorum ama bundan öte bir ayrım düşünüyorum. 

Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde otobüs şoförlerinin 26-63 yaş aralığında olması gerekli. Trafik Yönetmeliği ise 24 yaşında otobüs ehliyetine imkan veriyor. 24 yaşında alınan otobüs ehliyeti ne işe yarayacak, hangi otobüs taşımacılığında kullanılacak? Keza Taşıma Yönetmeliğinde diğer sürücülerle ilgili bir yaş şartı yokken Trafik Yönetmeliğinde mevcut. Bu da bir çelişki. Ben, şoförlerle ilgili SRC zorunluluğu dışındaki hususların Trafik Yönetmeliğine bırakılmasından yana olduğumu daha önce belirtmiştim. Üstelik Taşıma Yönetmeliğindeki sağlık ve hürriyeti bağlayıcı ceza şartları da uygulanabilir biçimde Trafik Yönetmeliğinde var. 

Yeni Yönetmelikte bazı ehliyetlerin alınabilmesi, başka bir ehliyetin belirli bir süre varlığına bağlanmış. En azından süre olmasa da önce daha basit olan ehliyet alınacak. Ben, bunun ne kazandırdığına şüphe ile yaklaşanlardanım. Bu yazıyı hazırlarken arkadaşım Korkut, kendisinin çok eski ehliyeti nedeniyle çok deneyimli gözüktüğünü söyledi… Aslında aldığı günden beri hiç araba kullanmamış. Bu yönüyle, bırakın tecrübeli sürücü olmayı, bazı şeyleri unutmuş olması nedeniyle deneyimsiz sürücüden bile olumsuz yanları olabilir. Deneyime böyle bakılmalı. 

Öğrenci Taşıma Yönetmeliğinde E sınıfı için 5 yıllık, B sınıfı için 7 yıllık deneyim şartı var. Bu durum, hem anlamsız hem de Trafik Yönetmeliğiyle çelişkili. Üstelik B sınıfında 7 yılınızı doldursanız bile, bunun sonrasında alacağınız E sınıfı ehliyet için ayrıca bir 5 yıl gerekiyor, anlamı var. Bir duyumuma göre bu yanlışlık fark edilip düzeltilme yoluna gidiliyormuş. Yeni Yönetmeliğe göre ehliyetler değişince bu sorun yine çıkabilir. Bu nedenle Öğrenci Taşıma Yönetmeliklerinde de sürücülerle ilgili ayrı bir düzenleme bence gerekli değil. Buradaki sağlık ve suç işlememe koşulları da yeni düzenlemede mevcut. 

Umarım, Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, yeni Trafik Yönetmeliği sonrasında kendi yönetmeliklerini gözden geçirerek uyumsuzlukları giderir, faydasız ve tekrar niteliğindeki şartları kaldırır. ■