Ekonomik nedenlerle yolcu sayısında çok ciddi azalma var. Otogarlardaki bayram hareketliliği, geçmiş yıllarla mukayese edildiğinde çok daha düşük seviyelerde bir talep olduğunu görüyoruz. İstanbul Otogarı’ndan günlük otobüs çıkışları 1400-1500 seviyelerine yeni gelebildi. Ama en az olması gereken sayı 2500-2600. Ekonomik nedenlerin yanı sıra bu kadar gerilemenin yaşanmasında havayolu taşımacılığının ve özellikle Ankara hattında demiryolunun aldığı payın artmasının da etkisi var. Öte yandan, akaryakıt fiyatlarındaki aşırı yükseliş otomobille seyahati otobüse ve uçağa yöneltti. Ama şu kesin; şehirlerarası tarafta yolcu sayıları geçmişle mukayese edilecek seviyelerde değil.
Ek sefer isteği yok!
Gidiş-dönüş maliyetleri çok yüksek olduğu ve gidiş dolu, dönüş boş olduğu için firmalarımız ek sefer yapmaya çok istekli değil. Ama biz yine de Kurban Bayramı döneminde oluşacak talepte yolculara hizmet sunabilmek, sıkıntı yaşamamak adına B1 ve D1 belgeli firmaların B2 ve D2 belgeli firmaların belgelere kayıtlı araçların kullanmasına imkan tanıyacak iznin verilebilmesi için Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Ulaştırma Hizmetleri Müdürü Murat Baştör ile görüşmelerde bulunduk. Sayın Baştör, Azerbaycan’da olmasına rağmen sağ olsunlar ilgilendiler ve düzenlemeyi yayınladılar. 1 Temmuz - 18 Temmuz arasında bu araçların kullanımına imkan tanındı. Bayramda talep olduğunu görüyoruz, ama sektörümüz belki de çok uzun süre eski yolcu sayılarına ulaşamayacak.
İzmir Büyükşehir Belediyesi, 5 Temmuz itibariyle evine gidemeyen üniversite öğrencilerine yönelik bilet başına 350 TL destek süreci başlattı. Sayın Başkan Tunç Soyer’i bu girişimi için kutluyoruz ve örnek alınmasını diliyoruz.
Bayramdan sonra yolcu talebinin yine 1,5 ay kadar devam edeceğini düşünüyoruz. İnsanlar salgın sürecinde seyahat edemedi ve şartlarını zorlayarak seyahat edeceklerdir diye düşünüyoruz. 15 Ağustos sonrasında gidiş olmayacak, dönüş olacak. Tatil yörelerinde yabancı turist açısından yoğunluk var ama yabancı turistlerde genelde tatillerini otellerde geçiriyor.
Yeni fiyatlar onaylanmıyor, ceza kesiliyor
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı otobüs bilet fiyatlarına yönelik başvuruları onaylamıyor. Firmalar bilet fiyatlarını artırarak ayakta kalma savaşı verirken kesilen cezalar sektörümüzün sıkıntısını daha da büyütüyor. Bakanlık ile bunları değerlendireceğiz ve en azından yüzde 50’sinin iptaline yönelik taleplerde bulunacağız.
Önümüzü göremiyoruz, kaygılıyız
Akaryakıt fiyatları yüzde 400 arttı. Enflasyon ifade edilirken en yüksek artışın yüzde 128 ile ulaştırma alanında olduğu belirtiliyor. Evet, doğru ama akaryakıt fiyatlarındaki artışa baktığınızda ulaştırma fiyatlarındaki artış bu oranda değil. Bunun yanı sıra otoban ve köprü ücretlerindeki yükseliş, kiralardaki artış, personel ücretlerindeki artış, elektrik ve doğalgazdaki artış da var. Bilet fiyatlarındaki yükseliş giderleri bile karşılamaya yetmiyor. Bir yolcu başına akaryakıt maliyeti 300 TL’yi bulmuş durumda. Otobüs işletmeleri eskiden gidiş seferiyle dönüşün parasını kazanabilirdi ama artık böyle bir dönem yok. Akaryakıt fiyatlarındaki 3-4 liralık gerileme yeterli değil. Gidiş ve dönüşte 2 bin 500 TL civarında bir maliyet düşüşü oldu. Akaryakıt fiyatları ile ilgili önümüzü görebilme imkanı yok. Bu bizi kaygılandırıyor. Otobüs fiyatları 2 milyon 500 bin TL’den 5 milyonun üzerine çıktı.
Uçak bilet fiyatları tavan uygulaması
Uçaklara yönelik uygulanan 999 TL’lik tavan uygulaması çok güzel bir şekilde deliniyor. Tavan ücretle bilet bulmak mümkün değil. Türkiye’nin her yerine aktarmalı uçak var, fiyatlar iki, üç kata çıkabiliyor. İnsanlar da zorunlu olarak bunu kullanabiliyor. Otobüsçünün bilet fiyatları onaylanmazken ve ciddi cezalar kesilirken uçaklar bu şekilde tavan fiyat uygulamasını deliyorlar.
Sorunlardan birisi şoför
Sektörümüzün en önemli sorunlarından bir tanesi de şoför sorunu. 5 Temmuz Salı günü çok üzücü bir kaza yaşadık. Nilüfer Turizm’e geçmiş olsun diliyoruz. Hayatını kaybeden yolculara Allah’tan rahmet, yakınlarına başsağlığı, yaralanan yolculara da acil şifalar diliyorum. Şu bir gerçek: Sektörün içinde bulunduğu şartlar şoför istihdamını giderek daha zor hale getiriyor. Bu durum ulaşım güvenliği açısından da büyük sıkıntı yaratacak.
35 bin TL düşürecek
Sektörümüzün bir sorunu da 3’üncü köprü. Zorunlu 3’üncü köprü kullanımının getirdiği aylık 35 bin TL’lik maliyet var. 2’nci köprünün şehirlerarası otobüslerin kullanımına açılması İstanbul’a çalışan bir otobüs için 35 bin TL daha az maliyet demektir. Bu bile başlı başına önemli bir adımdır.
Danıştay kararı
Okul servis taşıtlarına yönelik, 2018 model araçlarda sensör, kamera ve üç noktalı emniyet kemerinin zorunluluğunun olmamasına yönelik düzenlemeyi Danıştay’ın yürütmeyi durdurma kararı vermesinin ardından, TOBB Sektör Meclisi olarak bayram sonrasında harekete geçeceğiz. Dünyada örneği olmayan bir uygulamanın ve ek maliyetler getirmenin sektöre dayatılmasının doğru olmadığını düşünüyoruz. Bu maliyetler yine ailelere yansıyacaktır.
Son olarak Ulaştırma Hizmetleri Genel Müdürü Sayın Murat Baştör, Genel Müdür Yardımcısı Sayın Ufuk Kale, Daire Başkanı Sayın Kerim Cicioğlu’nun bayramını kutluyorum. Bu dönemde bize destekler verdiler. Taleplerimizi ciddiye aldılar. Bayramdan sonra Yönetmelikte olması gerekenlere yönelik birlikte çalışmalar yürütüyoruz. Önümüzü açtıkları ve destekleri için de teşekkür ediyoruz.
Tüm sektör mensuplarımızın bayramını kutluyorum. ■