Taşımacılıkta kullanılan yetki belgeleri ile bu belge sahiplerinin, sahip oldukları taşıma araçlarının sayıları üzerinde derinlemesine analizler yaparak yayınlama yoluna gidiyordum. Zaman içinde buna ilişkin istatistiki veriler iyice azaltıldığı için bu imkanı kaybettim. Bu nedenle UDH Bakanlığının yayınladığı belge sayılarına bakarak bir değerlendirme yapmakla yetineceğim. Elimde 4 Ocak 2016 ve 2 Ocak 2017, yani iki yılın başlangıç dönemleri itibarıyla Bakanlığın yayınladığı belge sayıları listesi bulunuyor. Bunları karşılaştıracağım.
Taşıma aracıları
Acente ve komisyonculardan oluşan bu bölümde önemli gerilemeler var. Yolcu taşıma acenteliklerinde F2 (uluslararası ve yurtiçi taşıma acenteliği) sadece bir artışla 500’e ulaşmış. Eşya taşımacılığında, H2 de (uluslararası ve yurtiçi eşya komisyonculuğu) yine bir artışla 54 olmuş. F1 yurtiçi yolcu taşıma acenteliği ile G1, G2, G3 eşya taşıma acentelikleri ve H1 yurtiçi eşya taşıma komisyonculuğu belgeleri önemli ölçüde olmak üzere azalmışlar. Önceden bir olan G4 uluslararası ve yurtiçi kargo acenteliği sıfıra düşmüş, yani kalmamış.
Yolcu taşımacılığı
Uluslararası taşıma yapabilen B belgelerinde hem tarifeli B1’de hem de tarifesiz B2’de az sayılmayacak artışlar var. Yurtiçi taşımalardan tarifeli olan D1’ler biraz azalırken, tarifesiz olan D2’ler artışlarını sürdürmüş. Bir başka bakış açısıyla turizm taşımalarının (B2,D2) tümü ile yurtdışı tarifeler (B1) artarken yurtiçi tarifeliler (D1) azalmış. Burada D4 (iliçi ve kısa mesafe şehirlerarası taşıma) belgelerinin de önemli ölçüde azaldığını görüyoruz. Bunu yeni büyükşehirlerin kurulması ve mevcut bazı büyükşehirlerin il boyutunda genişlemesi sonrasında buralarda iliçi taşımaların kalmamış olmasıyla açıklayabiliriz. Ancak bunun D1’lere artış yönünde yansımadığını da görüyoruz.
Sayısı 227 olan A1 otomobille şehirlerarası taşıma belgesi sayısı 2 artışla 229 olurken, zaten 29 olan otomobille uluslararası taşıma belgesi sayısı 5 daha azalarak 24’e düşmüş.
Yük taşımacılığı
Hem C1 hem de C2 uluslararası taşıma belgelerinde küçük de olsa düşüş var. Yurtiçi yük taşıma belgelerinden ticari olalar azalmış. Daha önemli olan K1 yurtiçi ticari yük taşıma belgesindeki azalış dikkat çekici boyutta. Buna karşılık iş sahipleri kendi yüklerini kendilerini taşımak isteyip epey K2 almışlar. K2’nin ulaştığı büyüklük çok dikkat çekici: K toplamının yüzde 75’inden fazlası. Yük taşımacıları ticari kuruluşların yüklerini kendilerine taşıtmak yerine niye kendi kendilerine taşımaya kalktıklarını mutlaka düşünmeli.
Yük taşıma kapsamındaki L,M,N,P ve R belgelerinden sadece ikisinde adını anmaya değer değişiklik var. R1 yurtiçi taşıma işleri organizatörlüğündeki 19 azalış oransal olarak küçük olsa da L1 yurtiçi lojistik işletmeciliğindeki 10 artış biraz daha önemli. Buna rağmen bu belge sayılarında mevcut durumun korunduğunu söyleyebiliriz.
Terminal belgeleri
T1 büyükşehir alanı yetki belgeleri 44’ten 98’e çıkarken, T2 büyükşehir dışı yetki belgesi sayısı 232’den 142’ye düşmüş. T1’lerdeki artışı bazı illerin büyükşehir olmasıyla, buralardaki T2’lerin T1’e dönmesiyle açıklayabiliriz. Peki, T2’deki azalma? Bunlardan 54’ünün T2 olduğunu düşünsek bile kalan 36 azalmayı açıklamak mümkün değil. Bu arada sormak gerekir ki, hiç bu yıl içinde yeni terminal yapılıp da belge alan olmadı mı? Türkiye’deki 81 il ile 900’ü aşkın ilçeyi düşündüğümüzde toplam T belgesi sayısının çok geride kaldığını görüyoruz. Acaba yetki belgesi bulunmayan yerleşimlerden hiç otobüs kalkmıyor mu, yoksa kalkıyor da buraların yetki belgesi yok mu? Suçlu olan kamu olunca takip ve cezalandırma kolay olmuyor.
2017 listesinde geçen yıl olmayan tehlikeli madde faaliyet belgesi sayısı da 580 olarak yer alıyor. Mukayesesiz olarak iyi bir sayı diyebilirim. ■