İstanbul’da demiryolu düzeni

Demiryolu hatlarının yapımının sürdüğü İstanbul’da, proje tamamlandığında nasıl bir demiryolu düzeni olacağı tam olarak belli değildir. Zaman zaman çıkan haberler, ilgi çekmekle birlikte bu belirsizliği gidermemektedir. Geçen haftalarda UDH Bakanı Sayın Aslan’ın CNNTURK’te yaptığı açıklamalar ufuk açıcı olmuştur, ancak kanaatimce bazı hususlar aydınlanmamıştır. Demiryolu dostu bir kişi olarak bu konu üzerinde durmak istiyorum. 

Mevcut durum

Marmaray projesinin yeni yapılan kısmı olan Ayrılıkçeşme-Kazlıçeşme bölümü hizmettedir. İki şeritli bu hatta hızlı banliyö taşımacılığı yapılmaktadır. 

Anadolu yakasında Pendik’ten ötesi yapılmış olup hızlı tren dahil tüm seferler yapılabilir durumdadır. 

Avrupa yakasında Halkalı’dan sonrasında bir problem bulunmamaktadır. 

Anadolu yakasında Pendik-Ayrılıkçeşmesi, Avrupa yakasında Halkalı-Kazlıçeşme hatları yenileme aşamasında olup kullanım dışıdır. Bu hatlar üç şerit olarak düzenlenmektedir. 

Anadolu yakasında Söğütlüçeşme-Haydarpaşa kesimi yenilenme aşamasında olup kullanılmamaktadır. 

Avrupa yakasında Sirkeci-Kazlıçeşme yüzeysel hattı aktif değildir. 

Hemen herkes Haydarpaşa Garının ne olarak kullanılacağı, buradan tren seferi yapılıp yapılmayacağının merakı içerisindedir. Bakan, bu konuda Haydarpaşa’nın hızlı tren garı olarak kullanılacağı açıklamasını yaptı. Devamında Anadolu yönünden gelecek hızlı trenlerin bir kısmının Avrupa yakasına geçeceğini, bir kısmının ise Haydarpaşa’da sonlanacağını belirtti. Tabii, kalkışlarda da bunun tersi olacak. 

Haydarpaşa’nın hızlı trenler için kısmen de olsa kullanılacak olması beni sevindirdi. Ancak bazı diyeceklerim var. 

• Haydarpaşa, hızlı trenler ötesinde Anadolu’ya giden diğer yolcu trenleri için de hizmet vermelidir.

• Buradan Gebze’ye ve ötesindeki İzmit, Adapazarı gibi yakın şehirlere banliyö seferleri de yapılmalıdır. 

• Haydarpaşa Garı, Anadolu yönüne gidecek hızlı trenlerin çoğu hatta tamamı için kalkış-varış noktası olmalıdır. Buradan kalkacak trenler banliyö seferlerini aksatmadan özel hatlarını kullanarak sefer yapabileceklerdir. Bunların yeraltındaki Marmaray hattından Avrupa’ya geçişleri buradaki banliyö seferlerini aksatabilecektir. Zira buradaki hat Kazlıçeşme’ye kadar sadece iki şerittir. 

• Hızlı trenlerin Marmaray hattından geçmesi sadece Ankara-Edirne seferleri gibi İstanbul’dan transit geçişleri halinde mümkün olmalı. Kalkış varışlı seferlerde geçiş olmamalıdır. 

Sirkeci Garı

Adı geçen televizyon programında Avrupa yakası ve Sirkeci Garına ilişkin bir soru yöneltilip cevap alınmadı. Bu nedenle buradaki kullanıma ilişkin belirsizlikler sürüyor. En basit soru Edirne ve Avrupa yönünden gelecek trenlerin (hızlı, yavaş) nereye kadar gideceği, nerede kalkış varış yapacağıdır. Kanaatimce bu seferlerin kalkış-varış noktası Sirkeci Garı olmalıdır. Bunların iki şeritli Marmaray hattından karşıya geçişleri sorunlar yaratabilir.
Sirkeci’den kalkış-varış yapılması Kazlıçeşme-Sirkeci yüzeysel hattının canlandırılmasını gerektirir. Bu hattı kullanan trenler Kazlıçeşme sonrasında özel üçüncü hatlarını kullanarak banliyö seferlerini aksatmadan yollarına devam edebilirler. 

Kazlıçeşme-Sirkeci bölümünün faal edilmesi Sirkeci kalkışlı yüzeyden giden banliyö hatlarının işletilmesine de imkan verecektir. Böylece Sirkeci’de trene yüzeyden binmek, Cankurtaran, Kumkapı, Kocamustafapaşa istasyonlarını kullanmak yine Yenikapı’da yüzeyde inme-binme yapmak mümkün olacaktır.

Bu banliyö seferlerini kullanacak yolcular Anadolu yakasına geçecek trenleri işgal etmemiş olacaklardır. 

Nostalji merakı

Bizler, Haydarpaşa’da veya Sirkeci’de başlayan veya biten trenlerin yolcularının İstanbul’a gelişlerini konu edinen filmlerle büyümüş insanlarız. Dolayısıyla bir nostalji söz konusu olabilir. Ancak İstanbul’un demiryolu ulaşımı yeni Marmaray tüneline göre şekillendirilmekle birlikte Haydarpaşa ve Sirkeci’nin fonksiyonlarının sürdürülmesi bir ihtiyaçtır. Haydarpaşa’ya gelecek yolcuların devamında bir çay da içebilecekleri vapur seyahatiyle Karaköy’e, Kabataş’a, Beşiktaş’a ulaşabilmeleri hem güzellik hem de kolaylık olacaktır. Aynı şey gerek turistlerin gerekse günlük yolcuların da Sirkeci Garını ve bölgelerini kullanmaları için de anlamlıdır. 

UDH Bakanlığı Birinci Bölge Müdürlüğünce İstanbul’da karayolu taşımacılığına yönelik bir çalıştay düzenleneceğini öğrenmiş bulunmaktayım. Çalıştayın konusunun sadece yolcu taşımacılığı ve bunun için de şehirlerarası taşımacılıkla sınırlı olup olmadığını dahi bilmiyorum. Ancak yine de çok önemsiyorum. 

Yolcu taşımacıları ve bunların sivil toplum kuruluşları sorunlarını ve çözüm önerilerini net ve tam olarak ifade etmede biraz hassasiyet göstermiyorlar. Bu kapsamda konu, sorun, öneri ve açıklamalardan oluşan bölümler halinde yazı metinlerini hazırlamaları anlaşılma kolaylığı sağlayabilir. Diğer taraftan mevcut düzenlemenin gerekçelerini dikkate almadan eleştirip çözüm önerebiliyorlar. Bu nedenle, titiz olunması gerekiyor. Bu kapsamda net olunması gerekiyor. Keza bazı şeyleri mevzuatla çözmek yerine “benim bunu yapmamı engelleyen var mı” veya “bu değişiklik yapıldığında yeni sorunlar çıkabilir, yapmayalım” türünden düşünceleri de dikkate almaları uygun olur. Ben de gündem, sorunlar ve öneriler netleştiğinde görüşlerimi açıklayacağım destek ve çekincelerimi ifade edeceğim. Yeter ki bu eleştirilerden korkup gizlilik içinde çalıştaya gidilmesin. Bilinmeli ki bu gizlilik bir süre işe yarar görünse de mevzuatın değiştirilmesine yetmez. Çalıştay sonrasında bu tartışmalar mutlaka yapılır. ■